“Với tính chất của thị trường chứng khoán Việt Nam, khi số lượng các nhà đầu tư cá nhân chiếm 99,8% thì vai trò của dòng tiền từ khối này rất quan trọng, sẽ tác động vào xu hướng của thị trường trong nhiều thời điểm. Xét cụ thể các kênh đầu tư hiện có trên thị trường tài chính và đầu tư thì chứng khoán đang có ưu thế lớn.

Hiện nay với xu hướng lãi suất  đang giảm rất sâu, nên trong năm 2024 có thể một bộ phận sẽ rút tiền tiết kiệm ra để đầu tư vào kênh chứng khoán. Còn kênh đầu tư vàng mang tính rủi ro cao bởi sự lên xuống thất thường của giá vàng thế giới cũng như sự chênh lệch giữa giá bán và giá mua trong nước.

Xu hướng dòng tiền của các nhà đầu tư cá nhân trong năm 2024 là tập trung vào thị trường chứng khoán.

Trong năm 2023, chúng ta đã chứng kiến sự bán ròng mạnh mẽ từ khối ngoại. Lần đầu tiên trong nhiều năm gần đây, khối ngoại đã bán ròng hơn 1 tỷ USD. Mặc dù vậy trong những khoảng thời gian cuối cùng của năm 2023, khối nội đã cân được gần như toàn bộ lực bán của khối ngoại. Đây cũng là phép thử cho sự mạnh mẽ của dòng tiền trong nước.

Việc khối ngoại bán ròng có nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó có phần quan trọng của việc một số quỹ đầu tư cơ cấu danh mục. Có nghĩa là dòng tiền khối ngoại này không rút ra khỏi thị trường chứng khoán Việt Nam mà rất có khả năng sẽ mua lại trong nửa đầu năm 2024. Việc này cũng sẽ tạo niềm tin để dòng tiền khối nội tiếp tục dẫn dắt cho cơn sóng được dự báo rất lớn vào năm 2024 -2025.

Như đã phân tích ở phần trên, đối với các nhà đầu tư cá nhân trong nước, kênh đầu tư có thể mang lại hiệu quả cao, an toàn trong năm 2024 vẫn là kênh chứng khoán. Khả năng rất cao dòng tiền của khối nội sẽ ngày càng vào thị trường mạnh mẽ hơn. Khi đó, những vấn đề của khối ngoại sẽ không ảnh hưởng đến xu hướng chung. 

Xét yếu tố thanh khoản, nửa đầu năm 2023, thị trường chỉ ở mức thanh khoản khá thấp xung quanh ngưỡng 12 nghìn tỷ đồng cho một phiên. Vào giữa năm, khi VN-Index tạo đỉnh tại 1.250, thì thanh khoản cũng đã tăng rất tốt, trung bình trên 20 nghìn tỷ đồng cho một phiên.

Những tháng gần đây khi thị trường có dấu hiệu điều chỉnh thì thanh khoản cũng giảm sút nhưng vẫn duy trì ở mức khá tốt xung quanh 14 nghìn tỷ đồng cho một phiên. Với dự báo chu kỳ tăng trưởng của thị trường chứng khoán sẽ đến trong năm 2024 - 2025, việc thanh khoản sẽ tăng lên trong thời gian tới là điều rất có thể xảy ra. Chúng ta sẽ chứng kiến nhiều phiên giao dịch tỷ USD, thậm chí sẽ có thời điểm thanh khoản lập kỷ lục mới khi vượt qua những còn số 2-3 tỷ USD cho một phiên”.

“Thị trường Trái phiếu doanh nghiệp năm 2024 được dự báo sẽ dần sôi động trở lại, chúng tôi kỳ vọng xu hướng sẽ tiếp tục kéo dài trong năm 2024 khi mà các tổ chức tín dụng ngân hàng vẫn có kế hoạch phát hành trái phiếu (vốn cấp 2) nhằm tăng cường năng lực vốn cho tăng trưởng tín dụng các năm sau, đáp ứng tỷ lệ vốn cho vay trung và dài hạn cũng như những quy định về an toàn vốn của Ngân hàng Nhà nước.

Bên cạnh đó, nhu cầu phát hành trái phiếu của các doanh nghiệp bất động sản vẫn lớn, việc các dự án dần được tháo gỡ về pháp lý sẽ là tiền đề cho hoạt động huy động vốn cũng như tái cơ cấu nợ. Ngoài ra, một số ngành khác như năng lượng, thực phẩm... cũng có thể tiếp tục phát hành trở lại.

Tuy nhiên, sẽ có thách thức trong bối cảnh đáo hạn nợ trái phiếu lớn, đặc biệt đối với trái phiếu bất động sản và năng lượng tái tạo. Điều này chắc chắn sẽ gây áp lực lớn lên khả năng thanh toán nợ của các doanh nghiệp, nhất là trong bối cảnh kinh doanh vẫn còn nhiều khó khăn như hiện nay.

Do đó, thị trường vẫn sẽ có những sự kiện chậm trả trái phiếu, có thể quan sát thông qua tỷ lệ vi phạm nghĩa vụ trả nợ trái phiếu doanh nghiệp phi ngân hàng ở mức 20,08% vào tháng 11/2023. Trong khi đó, việc gia hạn nợ của các chủ đầu tư chủ yếu chỉ là chuyển nợ từ thời điểm này sang thời điểm khác chứ không thực sự giải quyết vấn đề gốc rễ. Tình hình trên đã tác động lên thị trường chứng khoán trong năm 2023, chỉ số cổ phiếu bất động sản đã giảm mạnh so với VN-Index.

Nhìn xa hơn 2024, áp lực nợ trái phiếu doanh nghiệp vẫn lớn đối với các doanh nghiệp, nhưng đối với các tổ chức phát hành là doanh nghiệp niêm yết không nhiều. Ngoài ra, bởi thị trường đã thích nghi tốt trong thời gian qua, về cơ bản sẽ không có hệ quả đáng kể có thể gây ảnh hưởng lớn tới thị trường. Tuy nhiên, các sự kiện chậm trả sẽ gây tác động lên ngành ngân hàng và nợ xấu (NPL) của họ. Điều tích cực là Nghị định 08 của Chính phủ và các động thái chính sách của NHNN (ví dụ Thông tư 02/2023/TT-NHNN và việc lùi áp dụng Thông tư 06/2023/TT-NHNN của NHNN) đã hỗ trợ ngành ngân hàng trong việc ứng phó với những ảnh hưởng này. Thực tế, theo quan sát thì các ngân hàng cũng đã nhận diện được thách thức và đã có sự chuẩn bị cho các tác động này.

Mặc dù vậy, Fiingroup vẫn khá lạc quan về việc thị trường có thể vượt qua được giai đoạn khủng hoảng nhờ sự chuẩn bị kỹ càng của các bên liên quan. Kỳ vọng những tác động tiêu cực lên nền kinh tế và thị trường chứng khoán cũng sẽ được hạn chế và trong tầm kiểm soát trên bình diện chung toàn ngành. Có thể vẫn có một vài trường hợp bị ảnh hưởng nhưng đây là cơ sở quan trọng để thị trường tài chính Việt Nam bước sang trang mới với sự tăng trưởng bền vững, lành mạnh hơn trong những năm tiếp theo”.

“Chúng tôi dự báo thị trường chứng khoán năm 2024 sẽ tiếp tục hồi phục. Dựa trên quan điểm vĩ mô thuận lợi hơn trong năm con Rồng, VinaCapital dự báo lợi nhuận của các doanh nghiệp niêm yết trong danh mục cổ phiếu theo dõi của chúng tôi (đại diện cho 95% vốn hóa của VN-Index) sẽ tăng trưởng khoảng 13%, với động cơ chính đến từ các lĩnh vực được hưởng lợi từ môi trường lãi suất thấp và sự hồi phục của nhu cầu toàn cầu, điển hình là ngân hàng, bất động sản khu công nghiệp, bán lẻ, công nghệ thông tin. Ngoài ra, chúng tôi cũng thấy một số cơ hội chọn lọc trong các ngành vật liệu, cảng biển và xuất khẩu.

Mức tăng trưởng lợi nhuận 13% của Việt Nam là mức tương đối cao so với các nước trong khu vực, ở mức tăng này, định giá của thị trường cho năm 2024 sẽ về khoảng 10,3 lần P/E với mặt bằng giá cổ phiếu hiện tại, (gần như mức thấp nhất trong vòng 10 năm qua), và thấp hơn gần 30% so với mức định giá của các nước ASEAN-5 (Singapore, Malaysia, Indonesia, Philippines và Thái Lan).

Hiện tại, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cùng với các cơ quan liên quan và các công ty chứng khoán đang nỗ lực để đưa hệ thống giao dịch KRX vào vận hành sớm và loại bỏ quy định các nhà đầu tư tổ chức phải ký quỹ 100% trước khi giao dịch mua chứng khoán. Nếu thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng, chúng tôi ước tính tỷ trọng cổ phiếu Việt Nam sẽ chiếm khoảng từ 0,7 - 1,2% trong rổ chỉ số thị trường mới nổi của MSCI và FTSE Russell, dòng vốn nước ngoài đổ thêm vào thị trường chứng khoán Việt Nam có thể lên tới 5-8 tỷ USD”.

“Triển vọng của thị trường chứng khoán năm 2024 nên được xem xét dựa trên hai yếu tố chính.

Thứ nhất, xu hướng mặt bằng lãi suất có tiếp tục giảm như đã xảy ra trong năm 2023 hay không? Năm 2024, áp lực lạm phát, tỷ giá hạ nhiệt so với năm 2022 và năm 2023. Lạm phát toàn cầu đang trong xu hướng giảm tương đối nhanh, đặc biệt tại các nền kinh tế như Mỹ và EU và xu hướng này  được dự báo tiếp tục giảm trong thời gian tới. Chúng ta cần cẩn trọng với xung đột chính trị như tại dải Gaza, khủng hoảng Biển Đỏ khiến giá cước vận tải tăng, nhưng những yếu tố này đều nằm ngoài dự báo nên chỉ có cách liên tục quan sát đánh giá, nếu không bùng phát trở lại thì lạm phát không đáng ngại.

Với tỷ giá, năm 2024 thị trường kỳ vọng Fed đảo chiều chính sách tiền tệ và sớm nhất trong tháng 3/2024 sẽ hạ lãi suất trong bối cảnh lạm phát và thị trường việc làm của Mỹ hạ nhiệt, tăng trưởng của Mỹ thấp, rủi ro suy thoái của Mỹ hiện hữu. Fed giảm lãi suất, đồng đôla suy yếu làm giảm áp lực tỷ giá đối với điều hành chính sách của Ngân hàng Nhà nước. Tỷ giá hạ nhiệt, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục duy trì chính sách tiền tệ và mặt bằng lãi suất thấp như năm 2023. Nhìn chung mặt bằng lãi suất huy động vùng đáy như hiện tại dư địa giảm tiếp không còn nhiều, mặt bằng lãi suất cho vay tiếp tục giảm trong năm 2024 do có độ trễ sẽ là yếu tố hỗ trợ tích cực cho thị trường chứng khoán.

Thứ hai, tình hình hoạt động của doanh nghiệp niêm yết có quay trở lại mức tăng trưởng như trước năm 2019 khi chưa có Covid-19 không, vì năm 2023 chúng ta có liên tiếp 3 quý lợi nhuận doanh nghiệp suy giảm.  Năm 2024 kỳ vọng tăng trưởng GDP quay lại trên dưới 6% (cao hơn mức 5% đạt được 2023), dựa trên nền so sánh thấp của năm 2023, kỳ vọng lợi nhuận doanh nghiệp niêm yết tăng trưởng 15-20% trong năm 2024.

Như vậy, hai yếu tố trên  là cơ sở để thị trường có diễn biến tích cực trong năm 2024 với mức tăng 15-20% VN-Index có thể đạt 1.300 vào cuối năm 2024.

Đối với nhóm ngành kỳ vọng có sự tăng trưởng, mặt bằng lãi suất dự báo ở mức thấp, lãi suất cho vay giảm nhẹ, nhóm ngành hưởng lợi từ xu hướng giảm lãi suất gồm:

(1) nhóm chứng khoán. Ngoài lãi suất thấp, động lực còn có thêm hệ thống công nghệ thông tin quản lý và điều hành giao dịch trên thị trường chứng khoán (KRX), hệ thống chắc chắn sẽ được đưa vào vận hành trong năm 2024 và tôi kỳ vọng thời điểm là ngay trong quý 1/2024.

(2) Nhóm cổ phiếu ngành công nghệ thông tin với mã đầu ngành FPT, duy trì được tốc độ tăng trưởng cao và ổn định trong thời gian dài. FPT còn mở rộng ra ngành chip bán dẫn.

(3) Nhóm bất động sản khu công nghiệp cũng được kỳ vọng tích cực nhờ hưởng lợi mặt bằng lãi suất giảm và dòng vốn đầu tư FDI vào Việt Nam ghi nhận tín hiệu tích cực trong năm 2023 và tiếp tục tăng trưởng trong năm 2024”.

“Xu hướng chủ đạo của thị trường chứng khoán năm 2023 là hồi phục sau pha thắt chặt tiền tệ để ổn định vĩ mô, kiềm chế lạm phát cuối năm 2022. Xu hướng thị trường chứng khoán năm 2024 có thể sẽ là bắt đầu cho chu kỳ tăng trưởng mới khi hầu hết những yếu tố rủi ro đã suy yếu, chính sách vĩ mô trong nước đã bước vào chu kỳ nới lỏng.

Rủi ro bên ngoài suy yếu. Năm 2024, Fed sẽ kết thúc chu kỳ tăng lãi suất để chuẩn bị cho chu kỳ tăng trưởng mới kéo dài nhiều năm. Theo đó, lợi suất trái phiếu Mỹ kỳ hạn 10 năm giảm mạnh từ 5% xuống còn 3,9%, hạn chế rủi ro chảy máu vốn ngoại do chênh lệch lãi suất.

Điều kiện vĩ mô trong nước đã cải thiện đáng kể. Thặng dư thương mại tổng thể đạt 18,5 tỷ USD năm 2023, áp lực tỷ giá theo đó cũng hạ nhiệt đáng kể. Tỷ giá dự kiến càng ổn định hơn trong năm 2024 khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) kết thúc chu kỳ tăng lãi suất. Lạm phát đã được kiểm soát khi giá cả các loại hàng hóa đã hạ nhiệt.

Các chất xúc tác ngắn hạn đang phát huy tác dụng khi tăng trưởng GDP quý 4/2023 tăng tốc mạnh mẽ đạt 6,72%, tăng từ mức 3,4%, 4,3% và 5,5% lần lượt trong 3 quý đầu năm 2023. Việt Nam đã sớm kết thúc chu kỳ tăng lãi suất khi lạm phát bắt đầu hạ nhiệt ngay từ nửa đầu năm 2023. Ngân hàng Nhà nước đã liên tục giảm lãi suất điều hành kể từ tháng 3/2023, theo đó lãi suất tiền gửi tại các ngân hàng quốc doanh cũng đã giảm xuống mức thấp kỷ lục, dao động ở mức 4,8%, thấp hơn cả thời kỳ Covid-19. Theo đó, lãi suất chiết khấu giảm, chứng khoán xứng đáng có mức định giá cao hơn. Bên cạnh đó, chính sách tài khóa nới lỏng cũng đang bắt đầu tạo ra sự lan tỏa trong nền kinh tế. Thuế giá trị gia tăng tiếp tục được giữ ở mức 8% cho đến hết tháng 6/2024 để kích cầu tiêu dùng trong nước. Đầu tư công được triển khai quyết liệt, vốn thực hiện từ nguồn ngân sách nhà nước năm 2023 tăng 21,2% so với năm 2022.

Chính sách vĩ mô nới lỏng sẽ tiếp tục đóng vai trò kích cầu trong năm 2024. Theo tổng hợp của Bloomberg, tăng trưởng lợi nhuận dự phóng của các bên năm 2024 là ~28% sẽ là nền tảng để thị trường bước vào chu kỳ tăng trưởng mới. Định giá cũng đang ủng hộ quan điểm này khi hệ số P/E 2024 của VN-Index dao động quanh 9,5x, thấp hơn đáng kể so với bình quân 5 năm là hơn 11 lần.

Tuy nhiên, nhà đầu tư cần lưu ý những rủi ro có thể xuất hiện. Lạm phát có thể quay trở lại nếu như căng thẳng địa chính trị tại Trung Đông leo thang khiến giá dầu và chi phí logistics tăng nóng trở lại. Rủi ro còn ở Fed duy trì lãi suất cao trong thời gian dài hơn dự kiến khiến cho nhu cầu giảm sút làm gián đoạn sự hồi phục xuất khẩu của Việt Nam”.

“Khối ngoại bán ròng 21.000 tỷ đồng chủ yếu tập trung trong giai đoạn cuối năm, nguyên nhân đến từ một số nguồn dòng vốn đầu cơ P-notes đang rút và đỉnh điểm của dòng vốn này vào ngày 15/12/2023; các quỹ chủ động chủ yếu vốn gốc Trung Quốc/Hồng Kông rút mang tính chiến lược thị trường; các quỹ bán nhằm mục đích tái cơ cấu danh mục; ngoài ra hoạt động bán của Thái Lan nhưng không mạnh và họ đã mua lại gần đây.

Đa phần các dòng vốn sẽ xử lý tập trung trong năm tài chính năm 2023 nên mua/bán của khối ngoại sẽ dần trung lập trong quý 1/2024. Điểm đảo chiều dòng vốn này hiện có nhiều yếu tố rơi vào tháng 4/2024 bởi vì đây là thời điểm xác suất cao Fed  đảo chiều lãi suất, nếu kinh tế Mỹ hạ cánh mềm, dòng vốn sẽ trở lại thị trường mới nổi; các rủi ro liên quan nhóm Vin với trái phiếu chuyển đổi tại Singapore; EPS (lợi nhuận sau thuế của một cổ phiếu) của Việt Nam đang được dự báo tốt trong nhóm thị trường mới nổi và sự đảo chiều tăng trưởng EPS 2024 thiên về thị trường mới nổi.

Với các thông tin trên, xác suất rất cao dòng vốn ngoại bán ròng sẽ dần ít đi trước Tết và trung lập sau Tết. Dòng vốn sẽ trở lại từ giữa quý 2/2024 khi câu chuyện sáng tỏ hơn. Tuy nhiên, mức độ mua ròng trở lại phụ thuộc nhiều vào sự phục hồi của Việt Nam và Mỹ không xảy ra suy thoái”.

“Thị trường chứng khoán năm 2024 nhìn chung sẽ có nhiều gam màu sáng hơn, đặc biệt ở giai đoạn đầu năm và nửa cuối năm. Khả năng đi lên của thị trường được dự kiến sẽ nhiều hơn so với kết quả đã đạt được trong năm 2023 nhưng có thể chưa phải ở mức quá đột biến. Cơ sở cho nhìn nhận này là việc kỳ vọng đà hồi phục của kinh tế Việt Nam sẽ mạnh mẽ hơn đáng kể sau năm 2023 có nhiều trì trệ. Ngoài ra, bối cảnh thế giới với việc cắt giảm lãi suất cũng được kỳ vọng khiến dòng vốn nước ngoài quay trở lại nhóm thị trường mới nổi và cận biên, sau một năm rút ròng đáng kể.

Ở mặt các trở lực, áp lực trái phiếu đáo hạn sẽ vẫn là một khó khăn cho thị trường vốn trong năm nay. Với các doanh nghiệp bất động sản, chúng tôi ước tính các doanh nghiệp phải chi trả khoảng 230 nghìn tỷ đồng năm 2024, gồm trái phiếu đáo hạn năm 2024 và trái phiếu đáo hạn các năm trước nhưng chưa trả được, so với mức 190 nghìn tỷ đồng năm 2023, gồm trái phiếu đáo hạn và trả nợ trước hạn. Hiện, các doanh nghiệp bất động sản (niêm yết) đang đẩy mạnh việc phát hành cổ phiếu ở mức kỷ lục để trả nợ và giảm đòn bẩy, nếu thành công thì đây sẽ là một cú hích đáng chú ý cho thị trường vốn và bất động sản trong năm 2024.

VN-Index đang giao dịch ở mức PE 13,9x, thấp hơn mức trung bình 3 năm là 15x. Nhiều khả năng thị trường năm 2024 sẽ được “rerate” (đánh giá lại) đáng kể  nhờ: (i) tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp khoảng 20%; (ii) thanh khoản dồi dào có thể đạt 1 tỷ USD/phiên, do chính sách nới lỏng tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước được duy trì và tiềm năng thị trường Việt Nam được nâng hạng lên mới nổi bởi FTSE.

Chúng tôi cho rằng trọng tâm của hồi phục kinh tế năm 2024 và xa hơn sẽ là tiêu dùng trong nước, do đó, trong năm 2024, chúng tôi lạc quan về ngành bán lẻ và ngân hàng. Chúng tôi cũng duy trì quan điểm tích cực về ngành năng lượng nhờ nỗ lực của Chính phủ trong việc làm sống lại các đại dự án dầu khí như Block B Omon, về ngành công nghệ thông tin nhờ xu hướng chuyển đối số đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu”.

VnEconomy 15/02/2024 07:00

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 7+8-2024 phát hành ngày 12-25/02/2024. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:  

https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam