Obama sẽ nói gì về TPP trong chuyến công du châu Á?

Khi Tổng thống Mỹ Barack Obama đặt chân tới châu Á trong chuyến công du vào tuần tới, có thể ông sẽ trấn an các nhà lãnh đạo trong khu vực rằng ông vẫn có đủ ảnh hưởng để đưa Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) được thông qua tại Quốc hội Mỹ.

Theo hãng tin Reuters, lời trấn an trên sẽ được ông Obama đưa ra trong bối cảnh hai ứng cử viên Tổng thống Mỹ và một lãnh đạo Quốc hội nước này đã tuyên bố không nên tiếp tục thúc đẩy TPP.

Thỏa thuận thương mại với sự tham gia của 12 quốc gia thành viên được xem là trụ cột kinh tế trong sự dịch chuyển chính sách đối ngoại của Mỹ về phía châu Á mà ông Obama khởi xướng nhằm tạo đối trọng với sự nổi lên về kinh tế và quân sự của Trung Quốc.

“Sẽ là một sự tụt hậu thực sự đối với di sản của ông Obama và chiến lược tái cân bằng của Mỹ nếu TPP không được thông qua”, ông Matthew Goodman, cựu cố vấn chính sách đối ngoại của ông Obama, hiện làm việc tại viện nghiên cứu CSIS tại Washington, nhận định.

Tình hình chính trị tại Mỹ hiện nay đang đặt ra những hoài nghi về tương lai của TPP. Thủ lĩnh phe đa số tại Thượng viện Mỹ Mitch McConnell hôm thứ Năm tuần trước tuyên bố Thượng viện sẽ không bỏ phiếu về TPP trong năm nay mà sẽ chuyển sang nhiệm kỳ Tổng thống tiếp theo.

Dự kiến, người đắc cử trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vào ngày 8/11 năm nay sẽ chính thức nhậm chức vào ngày 20/1/2017.

Cả ông Donald Trump, ứng cử viên Tổng thống của Đảng Cộng hòa, và bà Hillary Clinton, ứng cử viên của Đảng Dân chủ, đều tuyên bố phản đối TPP, nói rằng những thỏa thuận thương mại trước đây đã khiến nước Mỹ mất việc làm. Khi còn là Ngoại trưởng Mỹ dưới thời ông Obama, bà Clinton là người ủng hộ TPP.

Về phần mình, ông Obama nói TPP sẽ giúp tăng cường các tiêu chuẩn về lao động và môi trường - khắc phục được một số vấn đề tồn tại trong những thỏa thuận thương mại trước kia như Thỏa thuận Thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA) - đồng thời giúp các công ty Mỹ cả lớn và nhỏ được tiếp cận với các thị trường đang có tốc độ tăng trưởng kinh tế nhanh nhất thế giới.

Nhà Trắng nói nếu TPP không được thông qua, thì các lợi ích của Mỹ tại khu vực châu Á sẽ bị ảnh hưởng. Giới phân tích thì nhấn mạnh rằng một số nhà lãnh đạo châu Á đã phải đưa ra những quyết định khó khăn về mặt chính trị để thúc đẩy TPP, và nếu TPP thất bại, thì uy tín của Mỹ sẽ bị ảnh hưởng.

“Ở khu vực này [châu Á], nơi là thị trường mới nổi lớn nhất thế giới, TPP được coi là một phép thử đối với vai trò lãnh đạo của Mỹ”, ông Ben Rhodes, phó cố vấn an ninh quốc gia của ông Obama, phát biểu trước báo giới hôm thứ Hai.

“Nếu không thông qua TPP, chúng ta sẽ lùi bước khỏi vai trò lãnh đạo đó, chúng ta sẽ nhường lại khu vực này cho những quốc gia như Trung Quốc - những nước không đặt ra những tiêu chuẩn tương tự cho các thỏa thuận thương mại”, ông Rhodes nói.

Các ước tính về ảnh hưởng của TPP rất khác nhau, nhưng hầu hết đều cho thấy thỏa thuận này không có nhiều tác động tích cực đối với tăng trưởng kinh tế Mỹ. Theo ước tính của Viện Peterson ở Washington, TPP sẽ chỉ giúp nâng tăng trưởng kinh tế Mỹ thêm 0,5 điểm phần trăm trong 15 năm.

Tuy vậy, phát ngôn viên Nhà Trắng Josh Earnest nói rằng các cuộc thăm dò dư luận cho thấy hầu hết người Mỹ ủng hộ TPP, nhờ đó “mở đường cho chúng tôi đưa TPP được thông qua” trước ngày 20/1.

Trong một cuộc trả lời phỏng vấn, cựu đại diện thương mại Mỹ Susan Schwab nói rằng cơ hội để TPP được Quốc hội Mỹ thông qua là mỏng, nhưng không phải là không thể.

“Lịch sử cho thấy nhiều ứng cử viên Tổng thống Mỹ chỉ trích chính sách thương mại của chính quyền trước, nhưng khi nhậm chức rồi, thì họ lại tìm ra cách để chung sống với những chính sách đó. Điều này từng xảy ra với Tổng thống Obama và cựu Tổng thống Bill Clinton”, bà Schwab phát biểu.

Ông Obama sẽ tới Trung Quốc vào ngày thứ Bảy tuần này. Tại đây, ông sẽ gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và tham dự hội nghị thượng đỉnh nhóm 20 nền kinh tế phát triển và mới nổi lớn nhất thế giới (G-20).

Sau đó, ông Obama sẽ sang Lào dự hội nghị thượng đỉnh Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), rồi quay trở về Washington vào ngày 9/9.