Hạ viện Mỹ ngày 13/1 đưa Tổng thống Donald Trump trở thành nhà lãnh đạo đầu tiên của nước này bị luận tội 2 lần, cáo buộc ông kích động nổi loạn trong cuộc biểu tình bạo lực ở tòa nhà Quốc hội Mỹ cách đây 1 tuần.

Theo tin từ Reuters, Hạ viện do Đảng Dân chủ chiếm đa số đã tiến hành một cuộc bỏ phiếu để quyết định có đưa ông Trump ra luận tội hay không. Kết quả của cuộc bỏ phiếu này là 232 phiếu thuận và 197 phiếu chống, trong đó có 10 nghị sỹ Cộng hòa nhập hội với phe Dân chủ để ủng hộ luận tội ông Trump.

Tuy nhiên, khó có khả năng cuộc luận tội được thúc đẩy cực nhanh này sẽ dẫn tới việc ông Trump bị phế truất, bởi vị Tổng thống Cộng hòa này chỉ còn 1 tuần nữa là hoàn tất nhiệm kỳ cầm quyền kéo dài 4 năm. Vào ngày 20/1, Tổng thống đắc cử Joe Biden sẽ chính thức trở thành nhà lãnh đạo mới của Mỹ.

Thủ lĩnh phe đa số tại Thượng viện, nghị sỹ Cộng hòa Mitch McConnell, đã bác bỏ lời kêu gọi của Đảng Dân chủ về tiến hành ngay một cuộc xét xử ông Trump tại Thượng viện. Ông McConnell nói không có thời gian để hoàn tất một cuộc xét xử như vậy trước khi ông Trump rời nhiệm sở.

Cáo buộc duy nhất mà Hạ viện thông qua nhằm vào ông Trump trong lần buộc tội này là cho rằng ông "kích động nổi loạn", tập trung vào bài phát biểu của ông trước hàng nghìn người ủng hộ ở Washington DC ngay trước khi đám đông bắt đầu tấn công vào Capitol Hill. Vụ bạo loạn đã gây gián đoạn các thủ tục phê chuẩn chiến thắng của ông Biden trước ông Trump trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2020, khiến các nghị sỹ phải tìm nơi trú ẩn và 5 người thiệt mạng, bao gồm một sỹ quan cảnh sát.

Trong bài phát biểu đó, ông Trump nhắc lại những cáo buộc vô căn cứ rằng cuộc bầu cử ngày 3/11 có gian lận. Ông cũng bị cho là kích động để những người ủng hộ ông đổ tới tòa nhà Quốc hội.

Trong lúc hàng ngàn binh sỹ Vệ binh Quốc gia đứng bảo vệ bên trong và bên ngoài điện Capitol, một cuộc tranh luận căng thẳng đã diễn ra tại Hạ viện ngày 13/1. "Tổng thống Mỹ đã kích động cuộc nổi dậy này, một cuộc nổi loạn có vũ trang chống lại đất nước", Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi, một lãnh đạo của Đảng Dân chủ, nói trước khi diễn ra cuộc bỏ phiếu. "Ông ấy phải ra đi. Ông ấy là một nguy cơ rõ ràng và hiện hữu đối với đất nước mà tất cả chúng ta cùng yêu mến".

Đến nay, chưa từng có một Tổng thống Mỹ nào bị cách chức thông qua một cuộc luận tội. Đã có 3 vị từng bị luận tội, gồm ông Trump và năm 2019, ông Bill Clinton vào năm 1998, và ông Andrew Johnson vào năm 1868. Tất cả đều bị Hạ viện luận tội nhưng sau đó được tha bổng ở Thượng viện.

Lần luận tội này đối với ông Trump diễn ra trong bối cảnh nước Mỹ bị chia rẽ sâu sắc về chính trị và đang phải căng mình chống chọi với đại dịch Covid-19, trong khi ông Trump đã gần hoàn tất một nhiệm kỳ cầm quyền đầy biến động với chủ trương "nước Mỹ trên hết".

Hạ nghị sỹ Dân chủ Julian Castro gọi ông Trump là "nhân vật nguy hiểm nhất từng là chủ nhân của Phòng Bầu dục". Hạ nghị sỹ Dân chủ Maxine Waters cáo buộc ông Trump muốn gây nội chiến, trong khi hạ nghị sỹ Dân chủ Jim McGovern nói ông Trump "kích động một nỗ lực đảo chính".

Một số nghị sỹ Cộng hòa cho rằng việc đưa Tổng thống ra luận tội theo một cách chóng vánh là không đảm bảo đầy đủ quy trình, đồng thời kêu gọi Đảng Dân chủ từ bỏ nỗ lực này vì lợi ích đoàn kết và hàn gắn dân tộc.

"Luận tội Tổng thống trong một khung thời gian ngắn ngủi như vậy sẽ là một sai lầm", hạ nghị sỹ Kevin McCarthy - nhân vật cấp cao nhất của Đảng Cộng hòa ở Hạ viện - phát biểu. "Nói như vậy không có nghĩa là Tổng thống không có sai lầm gì. Ông ấy là người có trách nhiệm trong vụ tấn công vào Quốc hội".

Những đồng minh thân cận nhất của ông Trump lên tiếng bảo vệ ông. Hạ nghị sỹ Cộng hòa Jim Jordan cáo buộc phe Dân chủ đang hành động vì lợi ích chính trị. Tuy nhiên, vẫn có 10 nghị sỹ Cộng hòa chống lại ông Trump trong cuộc bỏ phiếu, bao gồm bà Liz Cheney, nhân vật số 3 của Đảng Cộng hòa tại Hạ viện.

"Tôi không đứng về phe nào, tôi đứng về phía sự thật. Đó là cách duy nhất để chống lại nỗi sợ hãi", nghị sỹ Cộng hòa Jamie Herrera Beutler nói khi tuyên bố ủng hộ luận tội ông Trump. Phát biểu của bà nhận được tràng pháo tay của các nghị sỹ Dân chủ.

Ông McConnell nói rằng Thượng viện không thể tiến hành xét xử ông Trump trước khi quay trở lại làm việc bình thường vào ngày 19/1, một ngày trước lễ nhậm chức của ông Biden. Bởi vậy, cuộc xét xử ông Trump ở Thượng viện gần như chắc chắn sẽ diễn ra sau khi ông Trump đã trở thành cựu Tổng thống.

Vụ tấn công vào tòa nhà Quốc hội Mỹ vào này 6/1 là điều mà trước đó không ai có thể hình dung. Vụ bạo loạn làm gia tăng nỗi lo về bạo lực chính trị ở Mỹ. Cục Điêu tra Liên bang (FBI) đã cảnh báo về khả năng xảy ra biểu tình có vũ trang ở Wahsington DC và thủ phủ của 50 tiểu bang trên toàn quốc trước lễ nhậm chức của ông Biden.

Về phần mình, ông Trump ngày 13/1 kêu gọi người ủng hộ ông giữ bình tĩnh. Trong một tuyên bố, ông nói: "Tôi đề nghị không có bạo lực, không vi phạm pháp luật, không phá phách dưới bất kỳ dạng nào. Đó không phải là những gì mà tôi đại diện, và cũng không phải là những gì mà nước Mỹ đại diện".