Thị trường chứng khoán toàn cầu tháng 8/2024 ghi nhận sự biến động trái chiều trong đó S&P 500 tăng 2,28%, Stoxx 50 tăng 1,75%, Nikkei 225 giảm 1,16%, Kospi giảm 3,48%, Shanghai Composite giảm 3,29% còn Việt Nam tăng 2.59%.

KHÓ ĐẢO NGƯỢC SUY THOÁI BẰNG VÀI LẦN HẠ LÃI SUẤT CỦA FED

Nhận định về thị trường chứng khoán toàn cầu, SGI Capital cho rằng thị trường toàn cầu đang ở trong giai đoạn chuyển giao giữa lạc quan khi kinh tế tăng trưởng và FED sắp hạ lãi suất sang lo ngại suy thoái. Lượng việc làm mới giảm cũng như số lao động bị sa thải tăng tháng 8 đang tiếp tục củng cố xu hướng tăng của thất nghiệp.

"Trong tất cả các chỉ báo sớm về suy thoái được nói rất nhiều hai năm qua, thất nghiệp tăng luôn là chỉ báo tin cậy và đáng chú ý nhất, phản ánh trực tiếp lý do đưa kinh tế vào suy thoái. Khi tỷ lệ thất nghiệp tăng vượt mức 1% (từ đáy 3,4%), khả năng xảy ra suy thoái sẽ rất khó đảo ngược chỉ bằng vài lần hạ lãi suất", SGI Capital lo ngại.

Ở giai đoạn cuối mỗi chu kỳ tăng trưởng dài, nền kinh tế thường chuyển dần từ tăng trưởng mạnh sang giai đoạn suy giảm tăng trưởng và kết thúc bằng suy thoái. Các nền kinh tế lớn Mỹ, Trung Quốc và EU đều đang trải qua giai đoạn suy giảm tăng trưởng và rủi ro suy thoái đã tăng dần lên trong vài tháng qua. Tuy vậy, rủi ro suy thoái chỉ được thị trường trái phiếu và hàng hóa cơ bản (dầu, thép) phản ánh rõ nét còn thị trường cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp Mỹ gần như chưa chuẩn bị cho rủi ro này, theo Bloomberg.

Ngân hàng đầu tư Merill Lynch sử dụng một mô hình giản lược rất đáng tham khảo cho việc phân bổ tài sản trong những giai đoạn khác nhau của chu kỳ kinh tế. Trong giai đoạn kinh tế sắp bước vào suy thoái, lãi suất thường hạ và thậm chí giảm mạnh, nhưng dòng tiền vẫn tránh các tài sản rủi ro và chảy mạnh sang kênh trú ẩn an toàn như vàng, trái phiếu và tiền mặt.

Sau nhiều năm tháng dài, dòng tiền đầu tư và đầu cơ tập trung tìm kiếm lợi nhuận trong các kênh đầu tư rủi ro như cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản, tiền ảo…, suy thoái là rủi ro đủ lớn để kích hoạt sự đảo chiều dòng tiền ồ ạt rút khỏi các kênh tài sản rủi ro. Nhu cầu bảo toàn vốn và giảm đòn bảy tài chính sẽ được ưu tiên, bởi trong suy thoái, không mất là đã được rất nhiều.

Với các công cụ tài chính đòn bẩy cao ngày càng phổ biến hiện nay, vòng xoáy đi xuống khi xảy ra dễ dẫn tới những đợt bán tháo nhanh và mạnh ngoài biên độ giao động thông thường.

Đầu tháng 8, thị trường chứng khoán Nhật giảm 20% chỉ sau 3 phiên bán tháo kích hoạt margin call của nhà đầu tư vay Yên mua cổ phiếu. Quá trình hạ đòn bẩy tài chính diễn ra trong suy thoái có thể tạo nên nhiều biến động mạnh tương tự trên các kênh tài sản. Tiền ảo vốn được cho là tài sản hưởng lợi rõ nhất từ hạ lãi suất bắt đầu bị rút ròng mạnh trong vài tuần trở lại đây. Trong những năm gần đây, Bitcoin luôn là chỉ báo sớm của các kênh tài sản rủi ro.

THANH KHOẢN CHƯA THỂ CẢI THIỆN TRONG VÀI THÁNG TỚI

Đối với thị trường Việt Nam, nhiều chỉ tiêu tăng trưởng cơ bản của Việt Nam như chi tiêu tiêu dùng, xuất nhập khẩu, sản xuất công nghiệp, vốn FDI, PMI của tháng 8 vẫn tiếp tục duy trì xu hướng tích cực, dù mức độ tăng có giảm bớt.

USD index giảm nhanh đang tạo dư địa tốt cho chính sách tiền tệ duy trì được giai đoạn nới lỏng thay vì chịu áp lực thắt chặt như giai đoạn mùa hè. Giải ngân đầu tư công dù chậm hẳn lại trong 6 tháng qua chỉ là điểm trừ nhỏ trong tổng thể bức tranh phục hồi và tăng trưởng kinh tế tích cực trong 8 tháng đầu năm.

Tuy vậy, thị trường chứng khoán luôn nhìn về phía trước và phản ánh kỳ vọng 6-12 tháng tới của nền kinh tế cũng như kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này ngoài những nỗ lực rất lớn từ điều hành trong nước còn phụ thuộc rất nhiều vào bối cảnh quốc tế đang bớt phần lạc quan. Kinh tế toàn cầu nếu rơi vào suy thoái trong 2025 sẽ tác động rất lớn tới tốc độ tăng trưởng của Việt Nam và xu hướng của dòng vốn đầu tư các tháng tới.

Kỳ vọng tăng trưởng đang được đặt vào tín dụng sẽ bung mạnh những tháng cuối năm để bằng mọi cách đạt chỉ tiêu 15% năm nay. Theo SGI Capital, đây là mục tiêu khó khả thi.

Tới cuối tháng 8, toàn hệ thống ngân hàng mới đạt mức tăng trưởng huy động thấp kỷ lục, dưới 3%, trong khi tín dụng tăng trưởng gần 7%. Lãi suất huy động duy trì thấp đang khiến ngành ngân hàng trải qua tám tháng huy động chậm nhất trong lịch sử ngành. Để cho vay được 8% trong 4 tháng còn lại, ngành ngân hàng phải huy động được gấp 3 số đã huy động trong 8 tháng đầu năm nếu không muốn đẩy tỷ lệ LDR lên mức cao kỷ lục mới.

Bên cạnh đó, đây là một mục tiêu mang lại tăng trưởng ngắn hạn nhưng gia tăng áp lực dài hạn cho hệ thống ngân hàng cũng như toàn bộ nền kinh tế. Các giai đoạn tăng trưởng tín dụng cao hơn huy động trước đây khi chính sách tiền tệ nới lỏng là 2008, 2010-2011, 2021-2022 đã chứng kiến tín dụng bất động sản tăng mạnh sau đó để lại những cú sốc thanh khoản và hậu quả lớn về nợ xấu. Khi khối nợ xấu từ bất động sản giai đoạn 2022 chưa được xử lý, tiếp tục bơm mạnh tín dụng để tăng trưởng có thể đẩy rủi ro nợ xấu tiềm tàng từ bất động sản lên mức cao hơn và khó xử lý hơn.

Đối với thị trường chứng khoán, các thông tin vĩ mô trong nước tích cực gần đây không còn có tác động tích cực lên dòng tiền trong thị trường. Khối ngoại đã giảm tốc độ nhưng vẫn duy trì bán ròng mỗi khi VN-Index tiệm cận vùng 1300, dòng tiền trong nước không gia tăng thêm và còn chịu áp lực chia sẻ với các đợt phát hành lớn gần đây của nhóm cổ phiếu chứng khoán, bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp.

Đồng thời, tâm điểm nóng hai quý gần đây đang chuyển dịch qua thị trường bất động sản cũng khiến một số dòng tiền của nhà đầu tư rút khỏi thị trường chứng khoán chuyển qua kênh này. Kết quả là giá trị giao dịch tháng 8 đã giảm 30% so với giai đoạn tháng 3-4 mặc dù VN-Index đang ở cùng một vùng điểm số. Thị trường chứng khoán Việt Nam chưa từng có giai đoạn nào duy trì đà tăng khi thanh khoản tụt giảm mạnh.

Năm nay áp lực trái phiếu đáo hạn cuối năm vẫn là một gánh nặng dòng tiền với nhiều doanh nghiệp lớn, trong đó có cả các doanh nghiệp niêm yết. Quỹ chưa thấy khả năng dòng tiền và thanh khoản sẽ cải thiện trong các tháng tới trong khi rủi ro có thể gia tăng đặc biệt là do những biến động mạnh từ thị trường thế giới.

"Trong đầu tư, mục tiêu quan trọng là tìm kiếm và lựa chọn các cơ hội có rủi ro thấp và lợi nhuận cao. Môi trường hiện nay đang tiềm ẩn những rủi ro và biến động lớn trong khi tương đối khan hiếm các cơ hội rõ nét. Khi những rủi ro bộc lộ và phản ánh đầy đủ lên thị trường và giá cổ phiếu trong thời gian tới, việc có sẵn sức mua và lượng thanh khoản dồi dào có thể mang lại lợi thế lớn", SGI Capital nhấn mạnh.