Trong giai đoạn cao điểm của đại dịch Covid-19, cũng giống nhiều quốc gia châu Á, Singapore đóng cửa biên giới để phòng chống dịch. Tuy nhiên, quyết định này gây ra cú sốc với đảo quốc vốn là một trung tâm du lịch và là “nam châm” hút người động nước ngoài trong khu vực.

Một lượng lớn người lao động rời khỏi trong khi lao động mới hầu như không thể nhập cảnh, dân số tại Singapore đã giảm 4,1% xuống còn 5,45 triệu người trong giai đoạn từ tháng 6/2020 đến tháng 6/2021.

Tuy nhiên, dữ liệu mới nhất được công bố ngày 27/9 cho thấy dân số Singapore đã nhanh chóng phục hồi sau khi Chính phủ dần gỡ bỏ các biện pháp hạn chế phòng dịch. Cụ thể, dân số tăng 3,5% lên 5,63 triệu người, chủ yếu nhờ lượng lao động trong các lĩnh vực như xây dựng, đóng tàu. Đây là nguồn lao động phổ thông nước ngoài giúp duy trì tăng trưởng cho nền kinh tế Singapore.

Giờ đây, quốc gia này đang kỳ vọng thu hút thêm nhiều lao động tay nghề cao, có chuyên môn và ý tưởng để giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế trong kỷ nguyên hậu đại dịch.

"Đây là kỷ nguyên mà nhân lực kỹ năng cao sẽ làm nên sự thành công của một quốc gia”, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long nói trong phát biểu mừng Quốc khánh hôm 21/8, vài ngày trước khi tung ra chương trình thị thực mới để thu hút nhóm lao động này. “Chúng ta cần tập trung vào thu hút và giữ chân những tài năng hàng đầu, cũng như tập trung thu hút và giữ chân nhà đầu tư”.

Tờ báo Nikkei Asia nói rằng Singapore không phải là nơi duy nhất ở châu Á duy đang “khát” nhân tài. Từ Thái Lan cho tới Đài Loan, cuộc cạnh tranh đang ngày càng nóng trong bối cảnh mọi thứ đã thay đổi đáng kể sau đại dịch, đặc biệt là ở các lĩnh vực đòi hỏi sự đổi mới sáng tạo như công nghệ số hay công nghệ sinh học.

Tại Singapore, chương trình thị thực mới có tên Overseas Networks & Expertise (ONE) dành cho những lao động kỹ năng cao có thu nhập ít nhất 30.000 Đôla Singapore (khoảng 20.800 USD/tháng). Chương trình này cho phép họ lưu trú ít nhất 5 năm và làm việc tại nhiều doanh nghiệp, tổ chức khác nhau.

Trong khi đó, từ ngày 1/9, Thái Lan bắt đầu triển khai chương trình thị thực dài hạn mới cho phép người lao động nước ngoài lưu trú tới 10 năm. Chính phủ nước này kỳ vọng chương trình sẽ giúp mang lại khoảng 1 triệu lao động nước ngoài có kỹ năng cao trong các lĩnh vực như xe điện, công nghệ sinh học và quốc phòng.

Với Malaysia, Chính phủ đang hướng tới thu hút các nhà đầu tư giàu có qua Chương trình Thị thực Cao cấp mới. Bắt đầu nhận đơn đăng ký từ ngày 7/10, chương trình cho phép những người có thể đầu tư 1 triệu Ringgit (khoảng 215.000 USD) vào Malaysia và có thu nhập hàng năm khoảng 100.000 USD lưu trú tới 20 năm. Trong khoảng thời gian này, họ có thể đầu tư, điều hành công ty…

Tại Australia, nằm trong nỗ lực thu hút thêm lao động, Chính phủ nước này gần đây đã nâng giới hạn người định cư vĩnh viễn lên 195.000 trong năm 2022, từ mức 160.000 trước đó.

Những sáng kiến trên được đưa ra nhằm bổ sung cho các chương trình thị thực hiện có của các quốc gia và vùng lãnh thổ châu Á. Ví dụ Đài Loan hiện có hệ thống Thẻ vàng Lao động, được khởi động từ năm 2018 nhằm thu hút lao động nước ngoài trong các lĩnh vực như khoa học và công nghệ.

"Bất chấp lo ngại suy thoái kinh tế, nhiều công ty đang phục hồi và tăng cường tuyển dụng nhân sự mới trong kế hoạch mở rộng hoạt động mà họ đã phải tạm dừng 2 năm qua”, bà Jaya Dass, giá đốc phụ trách tuyển dụng tại khu vực châu Á Thái Bình Dương của công ty Randstad, cho biết.

Theo bà, sự thay đổi của doanh nghiệp cùng với xu hướng chuyển đổi số trong hơn 2 năm qua làm nảy sinh nhu cầu tuyển dụng lao động có những kỹ năng mới.

Tuy nhiên, việc tìm kiếm những nhân lực như vậy ngày càng khó. Theo một khảo sát của công ty nhân lực ManpowerGroup, 75% trong khoảng 400 công ty trên toàn cầu tham gia khảo sát nói rằng họ gặp khó khăn trong việc tuyển dụng nhân sự mình cần. Tỷ lệ này tăng mạnh so với mức 54% vào năm 2019. 88% doanh nghiệp Đài Loan cho biết gặp phải các vấn đề như vậy, mức cao nhất trong số 40 nền kinh tế nằm trong khảo sát. Tỷ lệ này ở Singapore là 84%.

Để bắt kịp với các nước láng giềng, Nhật Bản cũng dự kiến mở rộng chương trình thị thực dành cho lao động tay nghề cao.

“Chúng ta đang bước vào kỷ nguyên cạnh tranh về nhân lực trên toàn cầu mà ở đó các quốc gia khắp thế giới cạnh tranh với nhau để thu hút nhân tài tốt nhất”, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida phát biểu hôm 17/9.

Đề cập tới việc Singapore, New Zealand đang tung ra các chương trình thị thực mới, ông Kishida thừa nhận rằng “Nhật Bản vẫn đang theo sau trong cuộc cạnh tranh này và cần phải nỗ lực hơn nữa”.

Theo Nikkei Asia, cuộc cạnh tranh này không chỉ diễn ra ở châu Á mà trên toàn cầu. Vương quốc Anh năm nay cũng đưa ra một hệ thống thị thực mới có tên “Cá nhân tiềm năng cao (High Potential Individual), cho phép sinh viên tốt nghiệp các đại học danh tiếng ở lại nước này trước khi tìm được việc.

Các vấn đề địa chính trị trên thế giới được cho là sẽ ảnh hưởng đến dòng chảy lao động và mở ra cơ hội cho các nền kinh tế châu Á có biện pháp thu hút phù hợp.

“Mỹ vốn là nơi tập trung nhiều lao động kỹ năng cao nhưng những xung đột Mỹ-Trung gần đây đang khiến nhiều tài năng Trung Quốc rời khỏi Mỹ”, ông Koji Sako, phó giáo sư tại Đại học Quốc tế Josai (Nhật Bản), nhận định. “Với các chương trình thị thực mới, các quốc gia châu Á có thể trở thành điểm đến của những nhân tài này”.