Giải trình một số ý kiến của đại biểu Quốc hội tại phiên thảo luận về dự án Luật Viễn Thông (sửa đổi) ngày 22/6/2023, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết sẽ tiếp tục nghiên cứu kỹ để tiếp thu, giải trình, đặc biệt là các vấn đề như cân đối giữa quy định cứng, nguyên tắc của luật và sự linh hoạt ở tầm Nghị định đối với những vấn đề mới, công nghệ mới, dịch vụ mới đang có sự thay đổi nhanh; Vấn đề hội tụ của viễn thông, công nghệ thông tin và công nghệ số, với mục tiêu xây dựng một hạ tầng số dung lượng siêu lớn, băng thông siêu rộng, phổ cập, bền vững, xanh, thông minh, mở và an toàn.

QUẢN LÝ ÍT HƠN, MỀM HƠN DỊCH VỤ TRUYỀN THỐNG

Đối với Trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây phải được quản lý, một mặt nhằm chính danh, giải quyết các tranh chấp, các vấn đề phát sinh giữa các doanh nghiệp; mặt khác nhằm đảm bảo chất lượng với khách hàng, Nhà nước đảm bảo sự phát triển theo chiến lược, theo quy hoạch, theo tiêu chuẩn và quy chuẩn

Theo Bộ trưởng, Luật Đầu tư đã xác định trung tâm dữ liệu là ngành nghề kinh doanh có điều kiện nhưng đến nay chưa có quy định chuyên ngành về điều kiện kinh doanh trung tâm dữ liệu. Việc đưa vào viễn thông để quản lý cũng đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển, vì hạ tầng viễn thông đã chuyển sang hạ tầng số, trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây cung cấp dịch vụ thông qua mạng viễn thông giống như dịch vụ viễn thông giá trị gia tăng.

Tiếp thu ý kiến của nhiều đại biểu Quốc hội, Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ đề xuất Chính phủ chỉnh lý, quy định theo hướng quản lý mềm giống như nhiều quốc gia khác, để tạo ra sự phát triển mạnh mẽ của loại hình hạ tầng và dịch vụ này nhưng vẫn đảm bảo an toàn, an ninh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Theo Bộ trưởng, Trung tâm dữ liệu có tính hạ tầng, phát triển phải phù hợp với quy hoạch nên cần đăng ký. Điện toán đám mây là dịch vụ nên chỉ cần thông báo. Các thủ tục đăng ký, thông báo có thể làm trực tuyến dựa trên cam kết của doanh nghiệp mà không tiền kiểm. Về tỷ lệ góp vốn của nhà đầu tư nước ngoài sẽ cho phép đến 100%. Các doanh nghiệp trong và ngoài nước đều quản lý như nhau, không bảo hộ ngược.

Về dịch vụ OTT viễn thông, đây là các dịch vụ nhắn tin, thoại giống như dịch vụ viễn thông cơ bản nhưng được cung cấp bởi công nghệ Internet. Ông Hùng nhấn mạnh quan điểm của Bộ Thông tin và Truyền thông là quản lý dịch vụ không phụ thuộc vào công nghệ, nhưng dịch vụ OTT viễn thông không có hạ tầng, người dùng dễ thay đổi nhà cung cấp do thủ tục đăng ký dịch vụ đơn giản, trong khi thị trường rất cạnh tranh vì có nhiều nhà cung cấp. Do đó quản lý phải ít hơn, phải mềm hơn dịch vụ viễn thông truyền thống.

Bộ Thông tin và Truyền thông nhận thấy nhiều ý kiến của đại biểu Quốc hội là xác đáng, quản lý cần mềm hơn, nhẹ tay hơn, không phát sinh thêm nhiều chi phí tuân thủ cho nhà cung cấp dịch vụ.

Bộ Thông tin và Truyền thông xin được báo cáo Chính phủ nghiên cứu tiếp thu theo các hướng: “Quản lý thì ở mức tối thiểu nhưng xử phạt thì nghiêm minh. Quản lý cơ bản dựa trên những gì mà nhà cung ứng dịch vụ đã có để tránh phát sinh thêm chi phí tuân thủ. Quản lý sẽ không phân biệt nhà cung cấp dịch vụ lớn hay nhỏ, thu tiền hay không thu tiền, trong nước hay ngoài nước, vì quản lý đã ở mức tối thiểu thì không cần phân biệt”, Bộ trưởng nêu rõ.

Bộ trưởng cũng nhấn mạnh yêu cầu các nhà cung cấp dịch vụ phải minh bạch thông tin đối với khách hàng về giá, về điều kiện hợp đồng, về chất lượng dịch vụ nếu có. Yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ bảo mật thông tin của khách hàng, cung cấp thông tin cho cơ quan điều tra khi có yêu cầu. Khách hàng khi đăng ký sử dụng dịch vụ phải cung cấp thông tin như số điện thoại. Hầu hết các nhà cung cấp dịch vụ đã thực hiện việc đăng ký và xác thực thông qua số điện thoại. Do vậy, quy định này không làm phát sinh thêm chi phí. Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ báo cáo Chính phủ, cân nhắc giảm nhẹ các điều kiện kinh doanh từ cấp phép đăng ký xuống hình thức thông báo.

Về phát triển hạ tầng viễn thông, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng hạ tầng viễn thông là hạ tầng thiết yếu được Nhà nước ưu tiên xây dựng và được Nhà nước bảo vệ. Nhà nước hỗ trợ doanh nghiệp viễn thông triển khai hạ tầng trên đất công, tài sản công. Nhà nước ban hành quy hoạch, quy định, quy chuẩn về sử dụng chung hạ tầng giữa các doanh nghiệp viễn thông sử dụng chung hạ tầng với các ngành khác để đảm bảo hiệu quả đầu tư và mỹ quan đô thị. Đặc biệt khi chuyển sang ứng dụng mạng 5G, 6G tần số cao nên phủ sóng hẹp, cần nhiều trạm phát sóng phục vụ không chỉ con người mà còn là vạn vật, cần dung lượng lớn. Do vậy, hạ tầng sẽ tăng gấp bội nên sẽ càng cần hơn việc chia sẻ, dùng chung hạ tầng.

Bộ trưởng cho biết, luật sửa đổi quy định rõ ràng hơn về thẩm quyền của Chính phủ, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Xây dựng và UBND cấp tỉnh về quy hoạch, tiêu chuẩn, quy chuẩn và về xử lý tranh chấp đối với xây dựng hạ tầng viễn thông.

XIN ĐỔI TÊN QUỸ DỊCH VỤ VIỄN THÔNG CÔNG ÍCH THÀNH QUỸ DỊCH VỤ PHỔ CẬP

Đối với các ý kiến đại biểu về Quỹ dịch vụ viễn thông công ích, Bộ trưởng cho rằng thực ra Quỹ này là Quỹ dịch vụ phổ cập. Quốc gia nào cũng phải đặt mục tiêu phổ cập viễn thông, phổ cập Internet, phủ sóng vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, nhất là để phát triển kinh tế số, xã hội số.

Theo Bộ trưởng, nếu nhà nước nhận lấy trách nhiệm phổ cập bằng ngân sách nhà nước, các nhà mạng có xu thế chỉ đầu tư ở những nơi đông dân và có lãi cao. Vì thế, nhà nước phải đầu tư rất nhiều. Bởi vậy, đa số các quốc gia đều chọn cách yêu cầu nhà mạng phải có trách nhiệm phổ cập.

Hiện có hai cách để nhà mạng thực hiện việc này. Một là yêu cầu các nhà mạng phải phủ sóng rộng. Cách này có khó khăn cho các nhà mạng nhỏ. Hai là các nhà mạng đóng góp vào quỹ phổ cập theo doanh thu. Nhà mạng lớn đóng nhiều, nhỏ đóng ít. Sau đó, nhà nước dùng quỹ này để phổ cập dịch vụ. Đa số các quốc gia đều theo cách thứ hai.

Tại Việt Nam, Bộ trưởng cho biết, quỹ này cơ bản giao cho các nhà mạng thực hiện, tức là cơ bản nhà mạng nhận lại tiền đóng góp của mình để thực hiện phổ cập dịch vụ từ 2G đến 3G, 4G, 5G.

Đến nay, quỹ đã góp phần tích cực để Việt Nam có vùng phủ sóng rộng, người dân được phổ cập dịch vụ, có điện thoại vào nhóm đầu trên thế giới. Tuy nhiên vừa qua vận hành của quỹ có một số bất cập, như giải ngân chậm, cần phải điều chỉnh các quy định trong dự thảo luật theo hướng xác định rõ mục tiêu, cách thức thu, quản lý, sử dụng quỹ vận hành tốt hơn, thay vì dừng hoạt động của quỹ như ý kiến của nhiều đại biểu.

Theo Bộ trưởng, Quỹ dịch vụ phổ cập, ngoài phủ sóng vùng khó khăn còn hỗ trợ bà con vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, cả thiết bị và chi phí sử dụng dịch vụ ở mức cơ bản. Các chương trình giảm nghèo của nhà nước đều có dùng quỹ này để hỗ trợ bà con. Do đó, xin phép Quốc hội xem xét tiếp tục cho duy trì kỳ này. Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ báo cáo của Chính phủ xin Quốc hội cho đổi tên quỹ thành Quỹ Dịch vụ phổ cập, thay đổi một số cơ chế để khắc phục các tồn tại, Bộ trưởng đề xuất.