Tạo động lực bứt phá cho các doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các dự án trọng điểm

Ngày 30/5, Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam đã phối hợp với Viện Nghiên cứu Bất động sản Việt Nam tổ chức tọa đàm: “Đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá” và họp Hội đồng chuyên gia tư vấn Đề án truyền thông: Kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Phát biểu tại toạ đàm, TS. Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, nhìn nhận: Môi trường kinh doanh là một trong những yếu tố quan trọng để khuyến khích khu vực kinh tế tư nhân phát triển. Chính vì vậy, phải tạo môi trường thuận lợi, có cơ chế cụ thể đối với từng lĩnh vực để thu hút và thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển bền vững.

Trong đó, giải quyết điểm nghẽn thế chế, đảm bảo các quyền lợi của khu vực kinh tế tư nhân là nhiệm vụ quan trọng. Hiện nay, các bộ luật như Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư… đang được tiến hành sửa đổi nhằm giải quyết các bất cập còn tồn tại. Song, để các luật sau khi sửa đổi có thể đi vào thực tiễn và phát huy hiệu quả thì rất cần các nghị định, thông tư hướng dẫn chi tiết, dễ dàng áp dụng.

“Chính phủ chỉ đạo cắt giảm 30%, tuy nhiên, chúng tôi cho rằng có những lĩnh vực phải cắt giảm nhiều hơn, trong đó có bất động sản. Bởi nếu vẫn có những thủ tục phải mất hơn 2 năm mới xong thì sẽ triệt tiêu hết cơ hội cũng như động lực bứt phá”, ông Khôi bày tỏ.

DOANH NGHIỆP CÔNG, TƯ ĐỀU ĐƯỢC XÉT TRÊN MỘT MẶT BẰNG CHUNG

Thảo luận về chủ đề đột phá trong cải cách thể chế để kinh tế tư nhân bứt phá - nhìn từ những dự án trọng điểm của quốc gia đến năm 2045, TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, khẳng định tinh thần Nghị quyết 68 đã xác lập rõ nguyên tắc bình đẳng giữa doanh nghiệp Nhà nước và doanh nghiệp tư nhân. Đến thời điểm hiện nay, không còn sự phân biệt “trong” hay “ngoài” khu vực công nữa, mà tất cả đều được xem xét trên một mặt bằng chung.

Chính vì vậy, kể cả các dự án trọng điểm quốc gia, khu vực tư nhân vẫn có thể tham gia và cạnh tranh sòng phẳng. Miễn rằng doanh nghiệp được lựa chọn cần đáp ứng đầy đủ và nghiêm ngặt 4 nhóm tiêu chí then chốt: Công nghệ, kỹ thuật; năng lực tài chính và phương án huy động tài chính khả thi; năng lực quản trị và vận hành hiệu quả; khả năng kiểm soát rủi ro, đặc biệt là rủi ro liên quan đến chuỗi cung ứng. "Bất kỳ doanh nghiệp nào, nếu đáp ứng đủ các tiêu chí này, đều có thể tham gia và sẽ được lựa chọn thông qua hình thức đấu thầu công khai, minh bạch", ông Lực cho hay. 

Đồng quan điểm, TS. Nguyễn Sĩ Dũng, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội, cũng cho rằng việc lựa chọn doanh nghiệp tư nhân hay doanh nghiệp Nhà nước tham gia triển khai các dự án trọng điểm quốc gia cần rõ ràng quan điểm là chọn phương án nào tốt nhất cho đất nước. Vì vậy, vấn đề quan trọng là phải đề ra trước các tiêu chí cần đạt khi lựa chọn doanh nghiệp làm dự án. Một công trình quan trọng đặc biệt của quốc gia nên đảm bảo nguyên tắc không thể thiếu vai trò của Nhà nước. Tuy nhiên, vai trò Nhà nước ở đây là vai trò quản lý, còn lại nên ưu tiên và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp tư nhân trong nước tham gia.

“Chúng ta cũng không nên lựa chọn doanh nghiệp nước ngoài làm. Bởi như vậy, chúng ta sẽ bị phụ thuộc rất nhiều và không thể phát huy hết năng lực của các tập đoàn, doanh nghiệp trong nước. Để có thể nâng cao năng lực trong nước, cần nắm rõ và lựa chọn doanh nghiệp Việt, sau đó, cho phép họ liên kết, hợp tác với doanh nghiệp nước ngoài để hỗ trợ hoàn thành dự án. Nhà nước nên tạo điều kiện để doanh nghiệp tư nhân trong nước tự do phát triển, thay vì can thiệp sâu”, ông Nguyễn Sĩ Dũng chia sẻ thêm.

CẦN XÂY DỰNG BỘ TIÊU CHÍ LỰA CHỌN DOANH NGHIỆP THAM GIA CÁC DỰ ÁN TRỌNG ĐIỂM

Trong khi đó, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Quốc tế Việt Nam Lê Hồng Hạnh nhận định để khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tham gia triển khai các dự án trọng điểm quốc gia, giảm rủi ro, thì cần phải bổ sung, hoàn thiện cơ chế pháp lý cho vấn đề này. Và điều quan trọng hiện nay là cần rà soát, sửa đổi đồng bộ hệ thống pháp luật từ Luật PPP, Luật Đất đai, Luật Đấu thầu… Có như vậy, mới có thể tạo ra nền tảng thể chế vững chắc để doanh nghiệp an tâm và tự tin tham gia thực hiện dự án trọng điểm quốc gia.

Bày tỏ sự đồng tình với ý kiến của các chuyên gia trong việc trao cơ hội cho các doanh nghiệp tư nhân tham gia phát triển các dự án trọng điểm của đất nước, song TS. Nguyễn Văn Khôi nhận định để lựa chọn doanh nghiệp phù hợp, đảm bảo dự án được triển khai hiệu quả, cần xây dựng rõ bộ tiêu chí lựa chọn.

Theo đó, thứ nhất là tiêu chí về công nghệ - kỹ thuật. "Yếu tố công nghệ hiện nay không còn là phần phụ lục mà cần được xác định là vị trí trung tâm trong quá trình đánh giá. Vì vậy, cần phải ưu tiên những doanh nghiệp nào áp dụng công nghệ tiên tiến ngay từ khâu tư vấn, đầu tư cho đến triển khai và quản trị dự án. Đồng thời, cần đảm bảo yếu tố chuyển giao công nghệ, nhất là đối với các nhà thầu có yếu tố nước ngoài", lãnh đạo Hiệp hội Bất động sản Việt Nam phân tích.

Thứ hai là năng lực tài chính, bao gồm cả khả năng huy động vốn và yếu tố giá cả hợp lý, cạnh tranh. Đây là điều kiện để đảm bảo dự án có thể triển khai hiệu quả.

Thứ ba là năng lực tổ chức thi công và triển khai dự án. “Quan sát thực tế, sau khi trúng thầu, các nhà thầu quốc tế thường chia nhỏ gói thầu và triển khai thi công với tiến độ rất nhanh, điều này cho thấy kỹ năng tổ chức, điều hành đóng vai trò cực kỳ quan trọng và nên trở thành một trong những tiêu chí đánh giá chủ chốt”, ông Khôi chia sẻ.

Còn GS. TS. Hoàng Văn Cường, Ủy viên Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, Phó Chủ tịch Hội đồng Giáo sư Nhà nước, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng, lưu ý thêm: cần có cơ chế liên kết giữa các doanh nghiệp, khi đó mới tạo được ra được đúng nghĩa khơi dậy nguồn lực tư nhân tham gia vào lĩnh vực quan trọng. "Bởi thực tế, khâu yếu nhất của kinh tế tư nhân Việt Nam chính là thiếu sự liên kết với nhau", ông Cường cho biết.