Trước những mục tiêu của chiến lược 2030 và khát vọng phát triển đất nước, ngành Chứng khoán Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức, nhưng đây cũng chính là động lực to lớn để đổi mới, sáng tạo và khẳng định vai trò là kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng bậc nhất cho nền kinh tế.

Trong bối cảnh đó, dưới sự chỉ đạo sâu sát của Tổng Bí thư Tô Lâm, với điểm nhấn là bốn trụ cột định hướng chiến lược quan trọng tại các Nghị quyết 57, 59, 66 và 68 của Bộ Chính trị, thị trường chứng khoán Việt Nam hứa hẹn sẽ được tiếp thêm một xung lực mạnh mẽ.

 “BỆ PHÓNG” CHO DOANH NGHIỆP, KHẲNG ĐỊNH VAI TRÒ TRỤ ĐỠ

Trải qua 25 năm phát triển, từ một khởi đầu khiêm tốn với chỉ 2 mã cổ phiếu niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HOSE), với quy mô chỉ vỏn vẹn 0,28% GDP, đến nay, thị trường cổ phiếu đã có trên 1.600 mã cổ phiếu niêm yết và đăng ký giao dịch.

Về quy mô, tổng giá trị vốn hóa thị trường cổ phiếu đã vượt mốc 8,45 triệu tỷ đồng. Nếu tính gộp cả quy mô thị trường trái phiếu tương đương gần 100% GDP năm 2024.

Theo bà Nguyễn Thị Mai Thanh, Chủ tịch HĐQT CTCP Cơ Điện Lạnh, trước kia REE chủ yếu huy động vốn ngân hàng nhưng có thời điểm thị trường tài chính khủng hoảng, lãi suất lên tới 20%. Sự thiếu hụt vốn của doanh nghiệp đã thôi thúc Chính phủ và Nhà nước thành lập thị trường chứng khoán.

Trải qua 25 năm, thị trường đã không ngừng phát triển, vượt qua nhiều thăng trầm. Kênh phát hành cổ phiếu trở thành kênh an toàn, minh bạch và bền vững, REE đã nhiều lần phát hành vốn thành công. Từ những ngày đầu tới nay, vốn hóa của REE tăng từ 16 tỷ đồng đã lên 36.000 tỷ đồng, tăng 2,250 lần.

Đến nay, thị trường đã có 82 công ty chứng khoán, 43 công ty quản lý quỹ và 125 quỹ đang hoạt động. Một dấu ấn nổi bật sau 25 năm là sự bùng nổ về số lượng nhà đầu tư, từ khoảng 3.000 tài khoản năm 2000, đến đầu tháng 7/2025, số tài khoản chứng khoán đã đạt gần 10,3 triệu - vượt mục tiêu 2025 và tiến gần mốc 11 triệu vào năm 2030 .

Vai trò cốt lõi của thị trường chứng khoán chính là kênh dẫn vốn hiệu quả. Thông qua thị trường, Chính phủ và các doanh nghiệp đã huy động được trên 5,5 triệu tỷ đồng để đưa vào sản xuất kinh doanh, tạo ra công ăn việc làm và đóng góp vào tăng trưởng chung.

Chia sẻ về vai trò này, ông Nguyễn Hồng Nam, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Chứng khoán SSI (một trong 6 công ty chứng khoán đầu tiên trên thị trường), nhấn mạnh: “Thị trường chứng khoán là kênh huy động vốn trung và dài hạn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp tư nhân và các doanh nghiệp khởi nghiệp. Không chỉ dừng lại ở vai trò tài chính, thị trường chứng khoán còn đóng vai trò cải thiện quản trị doanh nghiệp, nâng cao tính minh bạch cho thị trường”.

Trong khi đó, theo ông Dominic Scriven, Chủ tịch Dragon Capital, một trong những thành quả lớn nhất của thị trường là sự hòa nhập và tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế khác tham gia đóng góp vào sự phát triển chung.

“Vai trò và thành quả lớn nhất là thị trường vốn đã hòa nhập và động viên và giúp đỡ, tạo nên cho các thành phần khác trong nền kinh tế tham gia đóng góp cho GDP, cho sự nghiệp phát triển của đất nước. Cụ thể nhất là thành phần tư nhân, chiếm trên 50% doanh nghiệp niêm yết bây giờ”, ông Dominic Scriven nhận định.

Thực tế đã chứng minh, niêm yết trên sàn chứng khoán đã trở thành một bệ phóng vững chắc cho sự phát triển của nhiều doanh nghiệp. Ông Trịnh Hoàng Giang, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Chứng khoán TP.HCM (HSC), kể lại câu chuyện của chính mình: “Chúng tôi được vinh dự niêm yết trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM từ năm 2009 - một năm sau khủng hoảng tài chính. Hiện nay, vốn hóa thị trường của HSC đã lên gần 22.000 tỷ. Chúng tôi có hơn 30.000 cổ đông trong nước và ngoài nước. Đây là một sự lớn lên rất nhanh chóng nhờ vào niêm yết trên HOSE”.

XUNG LỰC MỚI TỪ CHÍNH SÁCH

Không những vậy, động lực cho giai đoạn mới này đến từ những định hướng chính sách mang tính đột phá của Chính phủ. Thời gian qua, Chính phủ đã đề ra nhiều chính sách quan trọng như Nghị quyết 86 về phát triển thị trường vốn và Quyết định 1726 của Thủ tướng về Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030. Đặc biệt, gần đây Việt Nam đã ban hành hai Nghị quyết then chốt là Nghị quyết 57 về khoa học công nghệ và Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân.

Theo ông Don Lam, Tổng Giám đốc và Cổ đông sáng lập Tập đoàn VinaCapital, đây là một sự chuyển hướng chiến lược. Trong đó, Nghị quyết 68 được xem là một cột mốc quan trọng, khẳng định tiềm năng to lớn của kinh tế tư nhân trong việc dẫn dắt tăng trưởng của đất nước.

Nhìn lại chặng đường 25 năm, ông Don Lam đã chỉ ra ba dấu ấn tiêu biểu của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Thứ nhất, việc xây dựng nền tảng giao dịch hiện đại với việc đưa hệ thống KRX vào vận hành thành công, mở ra dư địa cho các sản phẩm mới.

Thứ hai, sự mở rộng quy mô và gia tăng chiều sâu thị trường, với hơn 10 triệu tài khoản nhà đầu tư, hơn 1.600 công ty niêm yết, vốn hóa 300 tỷ USD và thanh khoản dẫn đầu ASEAN với trung bình trên 1 tỷ USD mỗi ngày.

Thứ ba, việc đẩy mạnh hội nhập và thu hút vốn đầu tư quốc tế thông qua các cải cách về giới hạn sở hữu nước ngoài và quản trị doanh nghiệp.

Bước vào giai đoạn phát triển mới, vai trò của thị trường vốn cần được khẳng định rõ nét hơn nữa. Ông Don Lam cho rằng thị trường không chỉ là công cụ hỗ trợ tăng trưởng, mà còn là trụ cột trong việc hiện thực hóa các mục tiêu dài hạn, đặc biệt là thúc đẩy sự lớn mạnh của khu vực kinh tế tư nhân.