Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đang xây dựng dự thảo Đề án Phát triển kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin cho lực lượng lao động để gửi xin ý kiến các Bộ, ngành trước khi trình Chính phủ ban hành.

NĂNG SUẤT LAO ĐỘNG THẤP SO VỚI CÁC NƯỚC TRONG KHU VỰC

Theo Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, hiện nay việc ứng dụng công nghệ thông tin không chỉ trong nội bộ ngành công nghệ thông tin mà tất cả các ngành, các lĩnh vực kinh tế - xã hội đều ứng dụng trong quản lý, điều hành.

Việc làm kỹ thuật số, bao gồm: Nghề nghiệp trong và ngoài ngành công nghiệp ứng dụng công nghệ thông tin; công việc chuyên sâu (kỹ thuật phần mềm, phát triển web); các công việc phụ thuộc vào ứng dụng công nghệ thông tin (sàn thương mại điện tử); các công việc yêu cầu kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin nâng cao (quản lý văn phòng, thiết kế đồ họa, bán lẻ, cung cấp dịch vụ, khách sạn)…

Tuy nhiên, sự thiếu hụt các kỹ năng của người lao động để duy trì việc làm hoặc chuyển đổi nghề, thích ứng với yêu cầu phát triển còn tồn tại; nguồn nhân lực chất lượng cao, ở các ngành nghề mới, có kỹ năng mới phục vụ phát triển kinh tế - xã hội và quá trình dịch chuyển cơ cấu kinh tế, thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam còn thiếu.

Vì vậy, sau hơn hai thập kỷ vừa qua, dù đã có nhiều nỗ lực để cải thiện năng suất lao động, song đến nay, năng suất lao động của nước ta vẫn được đánh giá là thấp khi đặt trong mối tương quan với một số nước trong khu vực và trên thế giới.

Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cho hay, tính đến năm 2022, năng suất lao động của Việt Nam mới đạt 188 triệu đồng/lao động, tương đương với khoảng 8 nghìn USD/lao động.

So với các nước trên thế giới và khu vực, giai đoạn 2011-2020, tăng năng suất lao động của chúng ta tăng bình quân là 5,4%/năm, cao hơn hơn mức bình quân của Malaysia là 1,3%/năm, Hàn Quốc 1,5%, Singapore 1,7%/năm. Tuy nhiên, trong thực tế, năng suất của chúng ta chỉ bằng 11,3% so với Singapore; 23% năng suất của Hàn Quốc, bằng 33% năng suất của Malaysia; 60% Trung Quốc, và 86,5% Phillipines…

Ngoài ra, hiện nay Việt Nam hiện là quốc gia đang phát triển có thu nhập bình quân đầu người thấp. Đến hết năm 2022, quy mô nền kinh tế ước đạt 409 tỷ USD, mặc dù tăng gấp 10 lần so với năm 2000, GDP bình quân đầu người là 4.110 USD nhưng vẫn nằm trong nhóm quốc gia có thu nhập bình quân đầu người thấp.

ĐẾN NĂM 2025, 80% LAO ĐỘNG CÓ CÁC KỸ NĂNG CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

Trong bối cảnh này, Bộ cho rằng, nếu không có các giải pháp kịp thời để đào tạo lại, đào tạo bổ sung kỹ năng cho người lao động, đặc biệt là các kỹ năng mềm, kỹ năng công nghệ thông tin, Việt Nam sẽ phải đối mặt những thách thức, tác động tiêu cực như: Khó cải thiện năng suất lao động, sự tụt hậu về công nghệ, suy giảm sản xuất, kinh doanh.

Bên cạnh đó, có khả năng dư thừa lao động có kỹ năng và trình độ thấp gây phá vỡ thị trường lao động truyền thống, nguy cơ khó kiểm soát tỷ lệ thất nghiệp, đặc biệt là trong những lĩnh vực, ngành nghề chịu tác động lớn của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; mất an toàn, an ninh thông tin.

Mặt khác có khả năng xuất hiện làn sóng đẩy công nghệ lạc hậu từ các nước phát triển sang các nước đang phát triển và chậm phát triển.

Do vậy, việc xác định, xây dựng và triển khai các giải pháp, chính sách nhằm phát triển kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin cho lực lượng lao động trong giai đoạn hiện nay là cần thiết. Công nghệ thông tin nếu được trạng bị tốt cho người lao động sẽ là một trong những nguồn lực kinh tế then chốt, là chìa khóa để cung cấp thông tin trên thị trường, gắn kết giữa cung - cầu lao động, cung cầu đào tạo, gắn kết giữa nguồn lực lao động và thị trường việc làm một cách hiệu quả.

Do đó, dự thảo Đề án đưa ra mục tiêu tăng cường năng lực ứng dụng công nghệ thông tin cho lực lượng lao động đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trước tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư. Tạo cơ hội tiếp cận công nghệ thông tin cho người lao động, đặc biệt lực lượng công nhân và nông dân, người lao động ở khu vực nông thôn, vùng dân tộc thiểu số. Đến năm 2025 và 2030 tỷ lệ lao động có các kỹ năng công nghệ thông tin lần lượt là 80% và 90%.

Cụ thể, đến năm 2025, xây dựng và số hóa học liệu về chuẩn kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin và năng lực ứng dụng công nghệ thông tin cho lực lượng lao động; xây dựng, phát triển nền tảng số để tổ chức đào tạo trực tuyến; đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng hướng dẫn và tổ chức học tập kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin trên nền tảng học tập trực tuyến cho khoảng 500 cán bộ, chuyên gia của doanh nghiệp, hợp tác xã, và khoảng 100.000 người lao động.

Từ năm 2025, mỗi năm đào tạo, bồi dưỡng trên nền tảng trực tuyến cho khoảng 3.000 cán bộ, chuyên gia của doanh nghiệp, hợp tác xã, lao động nông thôn (mỗi năm bình quân 600 người), và tổ chức đào tạo, rèn luyện nâng cao trình độ kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin cho khoảng 2,5 triệu người lao động (mỗi năm bình quân 500.000 người).

Đồng thời, đánh giá, công nhận kỹ năng ứng dụng công nghệ thông tin cho 20 triệu lượt người lao động (mỗi năm bình quân 3 triệu người); tổ chức, đánh giá, cấp chứng chỉ kỹ năng nghề quốc gia ở các nghề thuộc lĩnh vực công nghệ thông tin cho 1 triệu lượt người lao động.