Thiếu vật liệu xây dựng, Ninh Bình đề xuất khai thác mỏ không qua đấu giá

Trước nhu cầu bức thiết về vật liệu xây dựng cho các công trình hạ tầng trọng điểm, UBND tỉnh Ninh Bình vừa có văn bản gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, đề nghị trình Chính phủ cho phép địa phương được áp dụng cơ chế đặc thù trong cấp phép khai thác khoáng sản nhóm III và nhóm IV – nhóm vật liệu xây dựng thông thường.

Theo UBND tỉnh Ninh Bình, địa phương hiện đang triển khai hàng loạt dự án giao thông lớn có ý nghĩa chiến lược như tuyến cao tốc Ninh Bình – Hải Phòng, tuyến đường mở rộng Cao Bồ – Mai Sơn thuộc tuyến Bắc – Nam phía Đông, tuyến Đông – Tây (giai đoạn hai), đường song hành Vành đai 5 – vùng Thủ đô Hà Nội… Các dự án này đều có yêu cầu tiến độ thi công gấp rút, kéo theo nhu cầu sử dụng khối lượng vật liệu xây dựng khổng lồ, gồm cát, đá và đất đắp nền.

Tuy nhiên, trình tự thủ tục cấp phép khai thác khoáng sản hiện nay đang gặp vướng mắc do quy định bắt buộc phải đấu giá quyền khai thác. Việc này khiến quá trình huy động vật liệu phục vụ công trình trở nên bị động, khó đáp ứng tiến độ đặt ra.

Để tháo gỡ khó khăn, UBND tỉnh Ninh Bình đề xuất áp dụng cơ chế đặc thù cho phép chỉ định thầu khai thác tại các khu vực đã được khoanh định “không đấu giá” theo Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024 cùng các nghị định liên quan.

Theo đó, các tổ chức, doanh nghiệp được chọn làm nhà thầu thi công công trình trọng điểm sẽ được ưu tiên cấp phép thăm dò, khai thác khoáng sản nhằm phục vụ trực tiếp cho dự án, miễn là đáp ứng đầy đủ các điều kiện kỹ thuật và tuân thủ quy hoạch được phê duyệt.

Đáng chú ý, đề xuất của tỉnh cũng bao gồm việc cho phép nâng công suất khai thác tại các mỏ khoáng sản đang hoạt động (không tăng trữ lượng), nhằm khai thác tối đa năng lực cung ứng mà không cần lập lại báo cáo đánh giá tác động môi trường, nếu như không có thay đổi lớn về quy mô hoặc phương pháp khai thác.

Đây được xem là giải pháp linh hoạt, vừa bảo đảm không gây ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường, vừa tận dụng được hệ thống khai thác đã vận hành ổn định, giảm thiểu thời gian phê duyệt mới.

Bên cạnh những đề xuất về cơ chế kỹ thuật, tỉnh Ninh Bình cũng nhấn mạnh đến yêu cầu quản lý chặt chẽ việc cung ứng vật liệu. Theo đó, mọi tổ chức, cá nhân được cấp phép khai thác phải cam kết cung cấp vật liệu đúng giá, không tự ý nâng giá hay ép giá trong quá trình thực hiện dự án. Các hành vi vi phạm sẽ bị xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật.

Mục tiêu của quy định này là nhằm ngăn chặn hiện tượng đầu cơ, thao túng giá, bảo đảm sự ổn định của thị trường vật liệu xây dựng tại địa phương – một trong những yếu tố then chốt để giữ tiến độ và chất lượng cho các công trình trọng điểm.

Theo UBND tỉnh Ninh Bình, việc đề xuất cơ chế đặc thù lần này hoàn toàn phù hợp với các quy định mới được ban hành, đặc biệt là Luật Khoáng sản năm 2024, Nghị quyết số 206/2025/QH15 của Quốc hội về xử lý các vướng mắc pháp lý trong đầu tư công, cùng Nghị định số 193/2025/NĐ-CP của Chính phủ.

Các văn bản này đều mở đường cho các địa phương được khoanh định khu vực không đấu giá quyền khai thác khoáng sản, với mục tiêu bảo đảm chủ động nguồn nguyên liệu cho các dự án đầu tư cấp bách, có tính chiến lược quốc gia hoặc liên vùng.

Với đề xuất cụ thể, chi tiết và phù hợp với định hướng luật pháp như hiện nay, tỉnh Ninh Bình kỳ vọng sẽ sớm được chấp thuận cơ chế linh hoạt này. Đây sẽ là bước “gỡ nút thắt” quan trọng, giúp địa phương không chỉ đẩy nhanh tiến độ hàng loạt công trình giao thông trọng điểm, mà còn nâng cao tính chủ động trong việc huy động và sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên khoáng sản tại chỗ, phù hợp với quy hoạch và phát triển bền vững.