Thủ tục đầu tư rối rắm đang cản trở dòng vốn vào nền kinh tế

Tại hội thảo “Kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế’ do Hội Doanh nhân Tư nhân Việt Nam chủ trì, Tạp chí Điện tử Doanh nhân Việt Nam tổ chức ngày 26/5/2025, các chuyên gia và đại diện hiệp hội doanh nghiệp cho rằng chính sự phức tạp và không nhất quán trong thủ tục đang khiến doanh nghiệp phải "chạy vạy" để hoàn tất quy trình, làm mất thời cơ đầu tư, gia tăng chi phí và rủi ro kinh doanh.

Theo tổng hợp của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), hệ thống pháp luật đầu tư hiện liên quan đến ít nhất 12 Luật và trên 20.000 Thông tư. Mặc dù số lượng văn bản có xu hướng giảm, nhưng mức độ chồng chéo và phức tạp vẫn chưa được cải thiện rõ rệt, ảnh hưởng trực tiếp đến sự ổn định và tăng tính rủi ro cho các dự án đầu tư.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó tổng Thư ký VCCI, cho rằng nghiêm trọng hơn cả số lượng thủ tục hành chính là tình trạng không thể xác định chính xác thời gian hoàn tất thủ tục, đặc biệt liên quan đến đất đai, có thể kéo dài từ 1 đến 2 năm, thậm chí hơn 10 năm. Điều này khiến cho doanh nghiệp khó lập kế hoạch đầu tư, trong khi thị trường liên tục biến động. Việc thủ tục hành chính không có khung thời gian rõ ràng đang trở thành một lực cản lớn đối với sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân.

Ông Đậu Anh Tuấn Tuấn chia sẻ kết quả khảo sát của VCCI mới đây đối với 14.000 doanh nghiệp tại 63 tỉnh, thành cho thấy 74% doanh nghiệp phải trì hoãn hoặc hủy bỏ kế hoạch đầu tư do vướng mắc về thủ tục hành chính, đặc biệt là thủ tục liên quan đến đất đai; 67% doanh nghiệp phản ánh thời gian xử lý thủ tục kéo dài hơn quy định.

Đại diện VCCI cho rằng nếu muốn đạt được tăng trưởng kinh tế cao – 8% trong năm nay, hoặc kỳ vọng hai con số trong năm tới – đặc biệt trong khu vực kinh tế tư nhân, điều kiện tiên quyết là phải cải cách thủ tục hành chính một cách quyết liệt, thực chất và đồng bộ. Dòng vốn chỉ có thể chảy nhanh vào nền kinh tế khi những rào cản thủ tục được tháo gỡ một cách triệt để.

Ông Phan Hoàng Tuấn, Uỷ viên Ban chấp hành TW Hội Doanh nghiệp tư nhân Việt Nam, cho rằng Chính phủ đã phân công, phân nhiệm rất rõ ràng theo từng bộ, ngành nhưng với hơn 30 năm làm doanh nhân, ông nhận thấy vấn đề lớn nhất vẫn là khâu thực thi.

“Một chính sách dù đúng đắn đến đâu cũng khó đi vào cuộc sống nếu không được cụ thể hóa trong hành xử của cán bộ, công chức. Hiện nay, tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các luật, thậm chí có nội dung liên quan đến Hiến pháp, đang gây khó khăn lớn. Cùng một luật nhưng mỗi địa phương lại hiểu và áp dụng khác nhau, do ngoài luật còn có “lệ””, ông Tuấn nói.

Để cải thiện môi trường đầu tư cho doanh nghiệp tư nhân, ông Tuấn đưa ra 4 kiến nghị: (1) đẩy nhanh tiến độ sửa đổi luật, đồng thời có cơ chế giám sát việc thực hiện, không thể để tình trạng “sửa mãi không xong”; (2) minh bạch và trách nhiệm giải trình phải được thực hiện nghiêm túc; (3) cần hướng dẫn cụ thể và phân định rõ trách nhiệm từng cơ quan, tránh mỗi nơi hiểu luật một kiểu; (4) Quốc hội cần có thang đo tiến độ và chế tài cụ thể để giám sát.

Ông Phan Hoàng Tuấn nhận định nếu môi trường kinh doanh thuận lợi, mục tiêu có 2–3 triệu doanh nghiệp vào năm 2030 là hoàn toàn khả thi. Thể chế là nền tảng, nhưng quan trọng hơn là thực thi ra sao và ai chịu trách nhiệm nếu chậm trễ.