Khi lập dự án, phê duyệt dự án thì làm rất nhanh, nhưng khi tổ chức thực hiện, quản lý đầu tư xây dựng cơ bản thì lại rất trì trệ.

Đó là nhận xét của Phó thủ tướng Vương Đình Huệ - Trưởng ban Chỉ đạo của Chính phủ về việc xử lý các tồn tại, yếu kém của một số nhà máy, dự án ngành công thương, khi nói về việc xử lý các tồn tại, yếu kém của 12 dự án trong ngành công thương, tại cuộc họp triển khai kết luận của Bộ Chính trị mới đây về các đơn vị này, hôm 5/7.

Đáng chú ý, tại cuộc họp, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ đã bày tỏ thái độ không hài lòng đối với sự trì trệ, thờ ơ của lãnh đạo Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petro Vietnam) trong việc khắc phục hậu quả của các dự án trực thuộc.

63 nghìn tỷ “đắp chiếu”

Theo báo cáo tại cuộc họp, 12 dự án của ngành công thương có tổng mức đầu tư là 63.610 tỷ đồng. Trong đó, vốn chủ sở hữu 14.350 tỷ. Còn lại khoảng 47.000 tỷ đồng (chiếm 75% tổng mức đầu tư) là đi vay, trong đó vay ngân hàng là 41.800 tỷ, vay nước ngoài có bảo lãnh là 6.600 tỷ.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Hoàng Quốc Vượng cho biết, trong số 12 dự án này, có 6 nhà máy đang vận hành nhưng thua lỗ, gồm 4 nhà máy phân đạm cùng nhà máy đóng tàu Dung Quất và nhà máy thép Việt-Trung.

Với 6 dự án còn lại, thì có 3 dự án, nhà máy dừng thi công là nhà máy ethanol Phú Thọ, nhà máy bột giấy Phương Nam và nhà máy gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2. Có 3 nhà máy dừng hoạt động là nhiên liệu sinh học Bình Phước, nhiên liệu sinh học Dung Quất và xơ sợi Đình Vũ.

Theo Phó thủ tướng, bệnh chung thứ nhất của 12 dự án là khi lập dự án, phê duyệt dự án thì làm rất nhanh, nhưng khi tổ chức thực hiện, quản lý đầu tư xây dựng cơ bản thì lại rất trì trệ, gặp vướng mắc pháp lý với các nhà thầu EPC, điều chỉnh tổng mức đầu tư tăng thêm so với dự toán, nhiều dự án kéo dài tới giờ chưa xong, có nhà máy xong rồi nhưng không hoạt động được.

Bệnh thứ hai là khi lập phương án đầu tư, sản xuất kinh doanh thì thông số đầu vào khả quan, chi phí sản xuất thấp và giá trị đầu ra cao, nhưng khi vận hành thì thông số đầu vào cao còn giá trị đầu ra thì thấp.

Tuy nhiên, sau khi quyết liệt tháo gỡ khó khăn cho các dự án thì tình hình đã có chuyển biến tích cực. Bốn nhà máy đạm gồm: Đạm Ninh Bình, Đạm Hà Bắc, DAP Đình Vũ, DAP Lào Cai hoạt động tốt, tới 80% công suất. DAP Đình Vũ và DAP Lào Cai đã đa dạng hoá sản phẩm với 64% đạm xanh có giá trị cao, có lãi 600.000 đồng/tấn.

Phó thủ tướng cũng đánh giá nhà máy thép Việt-Trung đã đàm phán lại với phía Trung Quốc, xoay chuyển tình thế có lợi, trong 6 tháng qua đã có lãi 67 tỷ đồng.

“Nếu Thép Việt-Trung tiếp tục làm tốt thì sang năm sẽ cho ra khỏi danh sách yếu kém như với các dự án phân đạm”, Phó thủ tướng cho biết.

Nhóm dự án của Petro Vietnam “ngày càng tệ”

Tuy nhiên, Phó thủ tướng không hài lòng với một số dự án “hầu như không có chuyển biến gì mà tình hình còn tệ đi”, gồm các nhà máy đóng tàu Dung Quất, xơ sợi Đình Vũ và các nhà máy nhiên liệu sinh học của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (Petro Vietnam).

Cụ thể, nhà máy ehanol Dung Quất tới nay không chạy lại được vì không bảo đảm cả yếu tố kinh tế và kỹ thuật. Tình hình nhà máy xơ sợi Đình Vũ thì ngày càng xấu đi vì vướng vào kiện tụng. Còn nhà máy đóng tàu Dung Quất thì chưa thực hiện quyết toán hợp đồng thầu EPC khi xây dựng nhà máy giai đoạn 1 và chưa thống nhất được giá trị/chi phí thực hiện của chủ đầu tư dự án tàu 104.000 DWT để Petro Vietnam làm cơ sở ký kết hợp đồng nhận nợ, thế chấp tài sản bảo đảm và trả nợ cho Ngân hàng Phát triển Việt Nam.

Nhấn mạnh phương hướng xử lý trong thời gian tới, Phó thủ tướng yêu cầu bám sát kết luận của Bộ Chính trị nhằm đạt hai mục tiêu: sớm giải quyết dứt điểm các tồn tại vướng mắc, khắc phục tối đa thiệt hại cho Nhà nước theo lộ trình hết năm 2017 hoàn thành phương án, trình cơ quan có thẩm quyền phê duyệt và tổ chức xong việc triển khai các phương án (kể cả bán được nhà máy bột giấy Phương Nam); hết năm 2018 xử lý căn bản các yếu kém và tới năm 2020 thì hoàn thành xử lý các nhà máy, dự án này.

Đồng thời, xử lý nghiêm minh vi phạm quản lý kinh tế của các cá nhân, tập thể gây thua lỗ tại các dự án, nhà máy trên.

Ông Huệ khẳng định, “kiên quyết xử lý theo cơ chế thị trường với hai điểm là tôn trọng nguyên tắc tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các doanh nghiệp và Nhà nước kiên quyết không cấp thêm vốn vào các dự án, nhà máy. Kiên quyết xử lý sớm vướng mắc pháp lý của các dự án. Ưu tiên bán dự án, nhà máy cho các nhà đầu tư ngoài nhà nước, cho phép giải thể các dự án không có khả năng, thu hồi tối đa tài sản...”.

“Ai làm không xong thì phải thay thế”

Phó thủ tướng nhấn mạnh, giá trị của các dự án này tương ứng với 3 tỷ USD, nay đang bị “chôn vùi”, không đóng góp được cho nền kinh tế nên cần phải được khơi thông càng nhanh càng tốt.

“Vẫn có hướng đi cho các dự án, nếu chúng ta bắt tay vào việc theo tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị, Chính phủ”, Phó thủ tướng nói và đề nghị các bộ, nhất là các tập đoàn, tổng công ty liên quan phải xắn tay vào việc.

“Ai không làm và làm không xong thì phải thay thế”, ông nhấn mạnh.

Riêng đối với trách nhiệm của Petro Vietnam trong xử lý các dự án này, Phó thủ tướng nêu, lãnh đạo Petro Vietnam từng nói sẽ khởi động chạy lại nhà máy nhiên liệu sinh học ethanol Dung Quất, nhưng tới nay vẫn chưa chạy lại. Còn về tranh chấp hợp đồng EPC khi xây dựng nhà máy đóng tàu Dung Quất và bàn giao tàu 104.000 DWT, Phó thủ tướng đặt câu hỏi, tại sao nhà thầu và chủ đầu tư đều trực thuộc Petro Vietnam và các doanh nghiệp Nhà nước, mà không xử lý được với nhau?

“Do các đồng chí không chịu làm. Không nói chung chung nữa, vì càng nói càng không làm được đâu. Cả Quốc hội, Chính phủ rồi toàn dân bức xúc mà lãnh đạo Petro Vietnam làm như không phải việc của mình”, Phó thủ tướng Vương Đình Huệ gay gắt.

Phó thủ tướng cho biết, để triển khai kết luận của Bộ Chính trị và thúc đẩy tiến độ xử lý, sắp tới Thủ tướng sẽ ra quyết định ban hành kế hoạch hành động của Ban Chỉ đạo về việc xử lý các tồn tại, yếu kém của một số nhà máy, dự án ngành công thương trong thời gian tới.