Đại biểu Nguyễn Duy Thanh, đoàn Cà Mau cho biết, tại kỳ họp này, các đại biểu Quốc hội đã nhận được Báo cáo kết quả giám sát “Việc thực hiện Nghị quyết số 88/2014/QH13 và Nghị quyết số 51/2017/QH14 của Quốc hội về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông”.

NGUY CƠ TRIỆT TIÊU XÃ HỘI HOÁ SÁCH GIÁO KHOA, ĐI NGƯỢC XU HƯỚNG QUỐC TẾ

Báo cáo đã đánh giá một cách khách quan, công bằng những thành công của việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội và chỉ ra những hạn chế cần khắc phục trong thực tế triển khai, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân cả nước vào công cuộc đổi mới giáo dục dưới sự lãnh đạo của Đảng, đồng thời nêu lên những kiến nghị xác đáng, có tính hệ thống với Chính phủ để đổi mới đạt kết quả tốt hơn.

Ông Nguyễn Duy Thanh cho biết, báo cáo giám sát có nêu số liệu trong giai đoạn 2015-2022, Chính phủ đã bố trí 213.449 tỉ đồng cho việc đổi mới chương trình sách giáo khoa. Trong đó, chi thường xuyên chiếm 38,3%, chi đầu tư chiếm 61,7%.

Đại biểu đề nghị cơ quan cung cấp số liệu này cho biết: mức chi nói trên vượt bao nhiêu so với mức chi bình thường hằng năm cho giáo dục phổ thông theo quy định? Thực sự mức chi phục vụ đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông là bao nhiêu, gồm những khoản nào?

“Nếu không bóc tách rành mạch, rõ ràng thì con số này có thể gây hiểu lầm về cách chi tiêu ngân sách Nhà nước và về kinh phí đổi mới chương trình, sách giáo khoa”, đại biểu nhấn mạnh.

Ông cũng cho rằng một trong những chủ trương lớn của Nghị quyết 88 là xã hội hoá việc biên soạn sách giáo khoa. Vậy, đóng góp của các doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp tư nhân là bao nhiêu? Chi phí từ ngân sách Nhà nước cho công việc này là bao nhiêu? Nhờ xã hội hoá, Nhà nước đã tiết kiệm được bao nhiêu tiền?” Ông Thanh nói và cho rằng nếu không nói rõ điều này thì không đánh giá được đầy đủ hiệu quả của chủ trương xã hội hoá.

Nêu kiến nghị cụ thể, ông Thanh không tán thành về việc giao Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn một bộ sách giáo khoa theo Nghị quyết 88  với các lý do.

Về cơ sở pháp lý, việc này không phù hợp với Nghị quyết 122/2020 của Quốc hội và Luật Giáo dục năm 2019. “Cả hai văn bản nói trên đã điều chỉnh quy định của Nghị quyết 88/2014 về việc Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức biên soạn một bộ sách giáo khoa.  

Về cơ sở thực tiễn, việc này không phù hợp với thực tế, chủ trương xã hội hoá việc biên soạn sách giáo khoa đã đạt những kết quả và đang diễn ra thuận lợi.

Về hậu quả, việc này dễ dẫn đến triệt tiêu xã hội hoá, quay lại tình trạng độc quyền, trái với chủ trương khuyến khích xã hội hoá và đi ngược lại xu hướng quốc tế.

CÓ NÊN BIÊN SOẠN BỘ SÁCH GIÁO KHOA MỚI THỜI ĐIỂM NÀY?

Tranh luận về số liệu kinh phí thực hiện chương trình sách giáo khoa, đại biểu Nguyễn Thị Mai Hoa, đoàn Đồng Tháp, Phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa- Giáo dục cho biết, báo cáo của Đoàn giám sát, số liệu này dựa vào báo cáo của Chính phủ. Đoàn giám sát cũng làm việc trực tiếp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính và làm việc với Chính phủ.

Đề nghị bóc tách kinh phí thực hiện cho chương trình sách giáo khoa giáo dục phổ thông của đại biểu là điều nên làm, nhưng trong quá trình giám sát không thể làm được. Bởi vì quá trình triển khai chương trình sách giáo khoa mới là theo một lộ trình có sự tiếp nối giữa thực hiện chương trình cũ và chương trình mới, do vậy chỉ có thể bóc tách một số kinh phí thực hiện riêng.

Về xã hội hóa biên soạn sách giáo khoa, đại biểu cho biết, đây là một trong những điểm nhấn và thành công khi triển khai đổi mới chương trình và sách giáo khoa giáo dục phổ thông. Quá trình xã hội hóa bên soạn sách giáo khoa với sự tham gia của lực lượng rất lớn các nhà khoa học, nhà giáo (hơn 1.500 người). Việc ghi nhận thành công trong xã hội hóa sách giáo khoa là cần thiết.

Về ý kiến đặt ra liên quan việc Bộ Giáo dục và Đào tạo có nên làm một bộ sách và có trái với nghị quyết 122 của Quốc hội hay không, bà Hoa nhấn mạnh nghị quyết 88 là nghị quyết gốc và yêu cầu bộ làm một bộ sách.

Đến năm 2020, trong kỳ họp thứ 9 của Quốc hội, do sắp vào năm học mới nhưng chưa có bộ sách lớp 1 nên Quốc hội cho phép với một sách giáo khoa cho một môn thì không sử dụng nguồn ngân sách nhà nước. Qua giám sát nhận thấy vẫn rất cần thực hiện trách nhiệm của Nhà nước trong xây dựng nội dung, chương trình sách giáo khoa.

Đối với việc Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn một bộ sách giáo khoa, không nên nghĩ không tin tưởng vào xã hội hóa. Tuy nhiên, cần có một bộ sách để hoàn toàn chủ động trong mọi tình huống khi cần thiết vẫn đảm bảo đến năm học mới có sách giáo khoa; đồng thời thể hiện trách nhiệm của Nhà nước với biên soạn sách giáo khoa.

Việc đoàn giám sát đưa vào trong kiến nghị Chính phủ, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ trình Quốc hội triển khai thực hiện nội dung liên quan đến việc Bộ Giáo dục và Đào tạo biên soạn một bộ sách giáo khoa đã thể hiện rõ trong báo cáo, nghị quyết của đoàn giám sát", bà Hoa thông tin.

Tranh luận với đại biểu Hoa về vấn đề này, đại biểu Lưu Bá Mạc, đoàn Lạng Sơn, cho rằng thời điểm này chưa nên giao cho Bộ Giáo dục và đào tạo biên soạn bộ sách giáo khoa mà nên tập trung nghiên cứu, lựa chọn và sử dụng có hiệu quả bộ sách giáo khoa.

Theo đại biểu Lưu Bá Mạc, việc biên soạn bộ sách giáo khoa mới tại thời điểm này là không thực sự cấp thiết mà trên cơ sở các bộ sách giáo khoa hiện tại để lựa chọn bộ sách giáo khoa phù hợp với năng lực và phương pháp giảng dạy của giáo viên, đồng thời phù hợp với năng lực học tập cũng như mặt bằng của học sinh tại từng địa phương, từng trường là điều quan trọng.

Đại biểu cũng cho rằng cần giao cho chính những chủ thể này quyền được lựa chọn bộ sách giao khoa phù hợp với môn học và tình hình thực tiễn tại cơ sở giáo dục của mình.

Việc Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức chủ trì biên soạn sách giáo khoa chỉ nên được thực hiện, sau khi được tổng kết, đánh giá cụ thể, khoa học, toàn diện, khách quan.

Quan trọng nhất ở thời điểm hiện tại phải giữ được sự tin tưởng, sự đồng lòng và sự vào cuộc của đội ngũ giáo viên, học sinh, phụ huynh và toàn xã hội để đảm bảo chất lượng giáo dục. Từ đó giảm thiểu sự bất an ở trong gia đình, nhà trường, xã hội và giảm được sự lãng phí về mặt nguồn lực của xã hội để có thể biên soạn thêm 1 bộ sách giáo khoa nữa.