Vải thiều không hạt có thực sự “đáng tiền”?

Tại các chuỗi bán lẻ thực phẩm ở Hà Nội, loại vải “ngoại” này không xuất hiện đại trà, mà được phân phối có chọn lọc, chủ yếu theo hình thức đặt trước và đóng gói sang trọng, đánh vào tâm lý chuộng “hàng xịn” của một bộ phận khách hàng Việt.

Chị Phạm Thu Hương, chủ cửa hàng trái cây nhập khẩu trên phố Nguyễn Lương Bằng (Hà Nội), cho biết: “Vải thiều không hạt thường mỗi đợt chỉ về hàng khoảng vài chục cân, bán ra thị trường theo đơn đặt hàng. Loại vải này rất nhanh hỏng, phải bảo quản lạnh, nên khách muốn mua phải đặt trước từ 1 đến 2 ngày”.

Một số cửa hàng trái cây tại Hà Nội giới thiệu vải thiều không hạt với giá 1 - 1,4 triệu đồng/giỏ 2kg. Mức giá này cao gấp 1,5 - 2 lần so với vải không hạt của Việt Nam, và cao gấp 3 - 5 lần so với loại vải xuất khẩu nổi tiếng của Việt Nam như u trứng Phù Cừ (Hưng Yên), u hồng Lục Ngạn (Bắc Giang), vải thiều Thanh Hà loại xuất khẩu (Hải Dương)...

Theo giới thiệu, giống vải thiều này được nhân giống và trồng ở tỉnh Hải Nam (Trung Quốc). Một cửa hàng trái cây trên đường Thụy Khuê (Hà Nội) nhấn mạnh loại quả này chủ yếu trồng để xuất khẩu sang Nhật Bản nên có giá cao. Quả vải được cho là có mùi thơm, mọng nước, vị ngọt đậm, phần thịt vải trong như thạch, không có hạt và không gây cảm giác nóng.

Không chỉ “gây bão” tại các cửa hàng trái cây cao cấp, vải không hạt Trung Quốc còn tạo ra một làn sóng tiêu dùng mạnh mẽ trên các nền tảng thương mại điện tử và mạng xã hội tại Việt Nam. Trên Shopee, Tiki, Lazada, cũng như Facebook và TikTok Shop, mặt hàng này xuất hiện dưới dạng giỏ quà trên dưới 2 kg, có giá dao động từ 1,2 - 1,6 triệu đồng tùy gói.

Hiệu ứng thị trường càng trở nên sôi động khi các đoạn video “mở hộp vải không hạt” xuất hiện dày đặc trên TikTok. Trên “chợ mạng” Facebook, do giá vải đắt đỏ nên một số cửa hàng tách ra bán lẻ theo hộp trọng lượng 300 gram để khách mua ăn trải nghiệm. Bên trong hộp có sẵn đá gel để bảo quản, giúp quả vải được tươi lâu khi vận chuyển. Mỗi hộp nhỏ được bán với giá trung bình 400.000 đồng/hộp.

Dù vậy, nhiều cửa hàng cho biết vẫn tích cực bán vải thiều Việt Nam bởi vải Việt Nam đã có chỗ đứng và tệp khách riêng. Một số khách hàng mua vải không hạt về trải nghiệm phản hồi rằng chất lượng quả không đồng đều so với giá tiền.

"Đôi khi gặp quả có vị chua, thậm chí còn chát, hoặc vẫn ghi nhận tỷ lệ nhỏ quả có hạt nhỏ như hạt đỗ. Vải lại rất khó bảo quản, phần vỏ nhanh bị xuống màu. Do đó, họ mua thử một lần rồi quay lại ăn vải Việt Nam,” anh Vũ Văn Tâm, chủ cửa hàng trái cây trên phố Hoàng Văn Thái cho biết.

Tại Việt Nam, năm 2019, Bắc Giang cũng đưa giống vải thiều không hạt về trồng tại xã Tân Sơn (huyện Lục Ngạn) với hơn 500 cây. Sau hơn 2 năm trồng, một số cây vải thiều đã ra hoa, đậu quả. Kết quả, vải cho quả to, màu sắc đẹp, cùi dày và có vị ngọt, giòn rất đặc trưng. Loại vải này cũng đã được doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản và Anh.

Tại Thanh Hóa, năm 2023, sau 4 năm trồng thử nghiệm trên địa bàn huyện Ngọc Lặc, Công ty TNHH Nông nghiệp Công nghệ cao Hồ Gươm - Sông Âm thuộc Tập đoàn Hồ Gươm, cũng đã tiến hành thu hoạch 27ha vải thiều không hạt.

Ông Nguyễn Văn Huệ, Giám đốc điều hành Công ty Hồ Gươm Sông Âm, cho biết năm 2024, nhiều đối tác đã liên hệ đặt mua vải của Công ty với giá từ 350.000 - 400.000 nghìn đồng/kg. Năm 2025, có đơn vị đã đề nghị nghị hợp đồng bao tiêu sản phẩm. Tuy nhiên, hiện Công ty vẫn chưa ký hợp đồng vì còn phụ thuộc vào sản lượng cũng như giá thành khi vào vụ thu hoạch.

Thực tế, sự xuất hiện của vải không hạt đã chỉ ra một hướng đi khác, đó là đổi mới sản phẩm dựa trên nghiên cứu và phát triển (R&D) chuyên sâu. Điều này là một bước tiến đáng mừng, cho thấy Việt Nam có khả năng làm chủ công nghệ và đáp ứng xu thế thị trường.

Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, thách thức lớn nhất của loại quả này là quy mô sản xuất còn manh mún, diện tích hạn chế, chi phí đầu tư cao dẫn đến giá thành chưa cạnh tranh. Ngoài ra, việc nhận diện thương hiệu trên thị trường cho vải không hạt Việt Nam vẫn còn yếu.

Bên cạnh đó, cuộc cạnh tranh còn diễn ra ở khâu hậu thu hoạch. Vải không hạt Trung Quốc thường được đóng gói trong các hộp đẹp mắt, có lót xốp, bảo quản bằng công nghệ CAS (Cell Alive System) hoặc MAP (Modified Atmosphere Packaging), giúp giữ quả tươi lâu, cuống xanh, màu sắc đẹp trong thời gian dài.

Trong khi đó, nhiều HTX của Việt Nam vẫn loay hoay với bài toán bảo quản. Tỷ lệ hao hụt sau thu hoạch còn cao, quả vải nhanh chóng xuống mã, tạo áp lực phải tiêu thụ nhanh và thường bị thương lái ép giá.

Trước đây, thị trường Việt Nam từng chứng kiến sự góp mặt của vải không hạt Nhật Bản, nhập về theo đường xách tay bằng máy bay. Theo đó, một số hệ thống cửa hàng trái cây cao cấp tại TP.HCM và Hà Nội đã chào bán loại vải này với giá 990.000 đồng mỗi hộp đóng gói sẵn. Mỗi hộp vải nặng 200 gram, gồm 8 quả. Như vậy, tính ra mỗi quả vải có giá gần 125.000 đồng, hay mỗi kg vải có giá 5 triệu đồng.

Loại vải này không có hạt, vỏ dày màu đỏ ruby và vị ngọt lịm. Khi ăn, người dùng chỉ cần tách đôi rãnh ngay thân vỏ và ăn trọn phần thịt bên trong, được quảng cáo là “dày như thạch jelly, ngọt thơm như kẹo sữa”, theo thông tin trên bao bì và cửa hàng, vải được trồng tại thị trấn Miyazaki, tỉnh Saga.

Khi đặt lên bàn cân so sánh, vải thiều không hạt Trung Quốc hay Nhật Bản rõ ràng mang yếu tố độc lạ, phù hợp với những người thích trải nghiệm, hướng đến phân khúc biếu tặng sang trọng. Trong khi đó, vải thiều Việt Nam vẫn được đánh giá cao về chất lượng, độ ngọt thơm đặc trưng và sự gắn bó với khẩu vị truyền thống.

Từ góc nhìn thị trường, các chuyên gia cho rằng sự xuất hiện của vải không hạt Trung Quốc là tín hiệu tích cực cho thấy người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến trải nghiệm ẩm thực phong phú. Từ đây, các vùng trồng vải sẽ có thêm động lực để nâng cao chất lượng, đưa ra thị trường thêm các lựa chọn mới mẻ, để vải thiều nội địa vẫn giữ được vị thế “trái ngọt quốc dân”.