Vì sao lạm phát 2015 thấp nhất 14 năm?

Tổng cục Thống kê vừa công bố chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 12/2015 tăng 0,02% so với tháng trước, tăng 0,6% so với cùng kỳ năm trước, đánh dấu mức tăng thấp nhất trong vòng 14 năm qua và cũng thấp hơn rất nhiều so với chỉ tiêu 5% đề ra từ đầu năm.

Việc CPI năm nay tăng thấp như vậy đã vượt qua mọi dự đoán từ đầu năm.

Yếu tố giá dầu

Tuy nhiên, xét diễn biến của CPI qua các tháng và so sánh với một số năm gần đây có thể thấy CPI tăng thấp là điều có thể hiểu được, trong bối cảnh các mặt hàng do Nhà nước quản lý như dịch vụ y tế - vốn là tác nhân tăng giá mạnh mẽ trong một số năm trở lại đây, chỉ tăng 1,82% trong năm nay, đóng góp 0,07% vào chỉ số chung.

Ngoài ra, học phí các cấp cũng chỉ tăng ở một số địa phương khiến chỉ số giá nhóm giáo dục năm 2015 chỉ đạt mức 2,54%, đóng góp vào CPI chung 0,12%.

Một yếu tố quan trọng khác khiến CPI năm nay tăng thấp là do giá dầu thô thế giới giảm mạnh, chạm đáy trong 11 năm qua đã tác động trực tiếp và gián tiếp khiến nhiều nhóm hàng trong rổ hàng hóa tính CPI giảm mạnh.

Theo tính toán của một chuyên gia từ Tổng cục Thống kê, tổng tác động từ sự giảm giá của dầu thô khiến CPI giảm 1,2%.

Cũng theo vị chuyên gia này, ngoài những yếu tố quan trọng trên thì còn một yếu tố cần được nhắc đến, là nhu cầu tiêu dùng của người dân chưa thực sự tăng cao.

Sau thời kỳ giá cả tăng mạnh, có năm lên đến gần 20%, trong khi thu nhập của đại đa số người dân không tăng kịp tương ứng, đã khiến người dân chi tiêu thận trọng hơn, có tính toán hơn các năm trước.

7 tăng, 3 giảm

Trở lại diễn biến giá cả của tháng 12/2015, trong 11 nhóm hàng hóa và dịch vụ chính, có 7 nhóm tăng nhẹ so với tháng trước và 4 nhóm giảm trong đó có mức giảm mạnh đáng kể là nhóm giao thông giảm 1,57%.

Sau các đợt điều chỉnh giá xăng dầu liên tiếp vào các ngày 18/11/2015 và ngày 3/12/2015 đã tác động trực tiếp và gián tiếp khiến giá vé ôtô khách và cước  taxi cũng giảm theo. Xét cả năm, đây cũng là nhóm có mức giảm mạnh nhất 8,74% so với cuối năm trước.

Các nhóm hàng giảm còn lại chỉ ở mức rất nhỏ so với tháng trước như nhóm thiết bị đồ dùng gia đình giảm 0,1%, bưu chính viễn thông giảm 0,03% và văn hóa thể thao giải trí giảm 0,05%.

Xét cả năm, ngoài nhóm giao thông giảm nêu trên, nhóm bưu chính viễn thông cũng giảm 0,48% so với năm cuối trước.

Ở chiều ngược lại, có tới 7 nhóm hàng tăng nhưng mức tăng không nhiều. Tăng mạnh nhất là nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng với mức tăng 0,5% so với tháng trước.

Nguyên nhân chủ yếu khiến chỉ số giá nhóm hàng này tăng là giá gas bán lẻ trong nước được điều chỉnh tăng bình quân 16.500 đồng/bình 12 kg từ ngày 1/12 và một số dịch vụ sửa chữa nhà tăng giá dịp cuối năm.

Nhóm may mặc, mũ nón, giầy dép cũng tăng đáng kể 0,32% so với tháng trước. Nguyên nhân chủ yếu là do thời tiết đã có những đợt rét đậm kéo dài khiến giá một số loại quần áo lạnh tăng hơn so với trước.

Nhóm có quyền số cao nhất và tác động mạnh nhất là hàng ăn và dịch vụ ăn uống cũng đã tăng 0,16% so với tháng trước, trong đó lương thực tăng 0,45%, thực phẩm tăng 0,13% và ăn uống ngoài gia đình tăng 0,09%.

Trong tháng, hai mặt hàng đặc biệt không được tính vào chỉ số giá là vàng và USD tiếp tục diễn biến trái chiều khi lần lượt ghi nhận ở các mức giảm 2,8% và tăng 0,69% so với tháng trước.