Trung Quốc đang loay hoay kiểm soát đợt bùng dịch Covid-19 ở Thượng Hải cho dù phong toả đã kéo dài 17 ngày ở thành phố 25 triệu dân này.

Nằm ở vùng bờ biển phía Đông của Trung Quốc, Thượng Hải là một trong những thành phố lớn nhất và thịnh vượng nhất của đất nước tỷ dân, đồng thời cũng là một trong đô thị lớn nhất thế giới. Cùng với thành phố láng giềng Côn Sơn, nơi cũng phải phong toả hồi đầu tháng này để chống Covid, Thượng Hải giữ một vị trí quan trọng trong nền kinh tế toàn cầu.

Hiện chưa có dấu hiệu nào cho thấy Chính phủ Trung Quốc sớm dỡ bỏ phong toả, bởi nước này vẫn theo đuổi chiến lược chống dịch hà khắc mang tên zero Covid (không Covid). Vì lý do này, giới phân tích ngày càng lo ngại về thiệt hại mà phong toả ở Thượng Hải và các thành phố khác của Trung Quốc có thể gây ra cho nền kinh tế lớn thứ nhì thế giới cũng như nền kinh tế toàn cầu.

Thượng Hải đang là tâm điểm trong đợt bùng dịch hiện nay ở Trung Quốc, nhưng không phải là thành phố duy nhất đang bị phong toả. Các nhà phân tích của Nomura cho biết đang có 45 thành phố Trung Quốc bị phong toả một phần hoặc toàn bộ, ảnh hưởng 1/4 dân số và khoảng 40% nền kinh tế của nước này.

Hôm thứ Hai tuần này, Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đưa ra cảnh báo lần thứ ba trong vòng một tuần về nguy cơ mà làn song Covid đặt ra đối với nền kinh tế Trung Quốc.

Trang CNN Business liệt kê ba lý do vì sao cả thế giới cũng nên theo dõi sát sao tình hình Covid ở Thượng Hải:

KINH DOANH VÀ TÀI CHÍNH

Thượng Hải là thành phố có tổng sản phẩm trong nước (GDP) lớn nhất ở Trung Quốc, đạt 4,32 nghìn tỷ Nhân dân tệ, tương đương 679 tỷ USD. Theo xếp hạng tỷ phú thế giới mà tạp chí Hồ Nhuận công bố mới đây, Thượng Hải là thành phố có số tỷ phú nhiều thứ nhì thế giới, với 121 người, chỉ đứng sau Bắc Kinh.

Ngoài ra, Thượng Hải là điểm đến hấp dẫn nhất đối với các doanh nghiệp nước ngoài muốn gia nhập thị trường Trung Quốc đại lục. Tính đến cuối năm 2021, có hơn 800 công ty đa quốc gia thành lập trụ sở khu vực hoặc trụ sở quốc gia ở Thượng Hải – theo chính quyền thành phố. Trong số này có 121 công ty thuộc danh sách 500 doanh nghiệp lớn nhất thế giới Fortune Global 500, gồm Apple, Qualcomm, General Motors (GM), Pepsico, và Tyson Foods.

Hơn 70.000 công ty sở hữu nước ngoài có văn phòng đặt tại Thượng Hải, trong đó có 24.000 doanh nghiệp Nhât Bản.

Thượng Hải cũng là thị trường chứng khoán lớn thứ ba thế giới nếu tính theo tổng vốn hoá của các công ty niêm yết. Thành lập vào năm 1990, Sở Giao dịch chứng khoán Thượng Hải hiện có mức vốn hoá thị trường 7,3 nghìn tỷ USD, chỉ đứng sau New York và London. Giao dịch cổ phiếu ở Thượng Hải vẫn diễn ra trong thời gian phong toả, nhưng một số công ty môi giới đã phải yêu cầu nhân viên ăn ngủ và làm việc ngay tại bàn giao dịch để duy trì hoạt động.

Các công ty niêm yết ở Thượng Hải đa phần là các doanh nghiệp lớn, giữ vai trò chủ chốt trong nền kinh tế Trung Quốc. Trong số này có hãng rượu đắt giá nhất thế giới Kweichow Moutai và những “ông lớn” trong ngành ngân hàng và bảo hiểm như ICBC và China Life Insurance, hay hãng dầu lửa quốc doanh khổng lồ PetroChina.

Sở Giao dịch chứng khoán Thượng Hải cũng là nơi đặt sàn giao dịch Star Market dành cho các cổ phiếu công nghệ. Sàn này được xem là “câu trả lời” của Trung Quốc đối với sàn Nasdaq của Mỹ.

THƯƠNG MẠI VÀ LOGISTICS

Thượng Hải chiếm 3,8% tổng GDP của Trung Quốc, nhưng lại chiếm tới 10,4% tổng kim ngạch thương mại của nước này với thế giới – theo số liệu thống kê chính thức của năm 2021.

Cảng Thượng Hải là cảng container lớn nhất thế giới. Trong năm ngoái, cảng này là nơi trung chuyển số hàng hoá tương đương 47 triệu container kích thước 20 foot, lớn gấp 4 lần lượng hàng đi qua cảng Los Angeles của Mỹ. Số hàng hoá này chiếm 16,7% tổng lượng hàng hoá được vận tải bằng tàu container của Trung Quốc trong cả năm.

Thượng Hải cũng là một trung tâm hàng không của châu Á. Hai sân bay Phố Đông và Hồng Kiều của Thượng Hải đưa đón 122 triệu lượt hành khách trong năm 2019, đưa thành phố này trở thành trung tâm hàng không lớn thứ tư thế giới, sau London, New York và Tokyo.

Tuy nhiên, đợt bùng dịch Covid hiện nay đã khiến tình trạng hoãn chuyến diễn ra liên tục ở các sân bay của Thượng Hải, dẫn tới giá cước vận tải hàng không tăng mạnh, gia tăng áp lực đối với chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cảng biển Thượng Hải vẫn duy trì hoạt động, nhưng số liệu vào cuối tháng 3 cho thấy số tàu phải chờ để xếp dỡ hàng đã tăng cao lên mức kỷ lục. Truyền thông Trung Quốc cũng đưa tin nhiều xe tải không thể vận chuyển các container hàng hoá ra vào cảng do hạn chế đi lại.

NGÀNH SẢN XUẤT VÀ CÔNG NGHỆ

Vùng Thượng Hải mở rộng (Greater Shanghai Area), bao gồm Côn Sơn, là một trung tâm sản xuất lớn của các ngành từ ô tô tới linh kiện bán dẫn.

Hai hãng xe hàng đầu thế giới Volkswagen và GM đều có nhà máy ở Thượng Hải liên doanh với hãng sản xuất ô tô quốc doanh Trung Quốc SAIC Motor. Thượng Hải cũng là nơi đặt nhà máy gigafactory đầu tiên tại châu Á của hãng xe điện Mỹ Tesla. Tháng trước, Tesla giao hàng được 65.000 xe sản xuất tại nhà máy Thượng Hải, tiếp tục giữ vị trí thương hiệu ô tô điện bán chạy nhất ở Trung Quốc.

Tháng 1 năm nay, hãng xe Mỹ Ford mở trung tâm thiết kế toàn cầu thứ 6 của hãng ở Thượng Hải.

Công ty gia công chip lớn nhất thế giới TSMC có một nhà máy chip lớn ở Tùng Giang, một vùng ngoại ô của Thượng Hải. Hai hãng chip hàng đầu Trung Quốc là SMIC và Hua Hong Semiconductor đều có nhà máy ở Phố Đông, khu vực phía Đông của Thượng Hải.

Các hạn chế chống Covid đã buộc nhiều nhà máy ở Thượng Hải và Côn Sơn phải tạm ngừng hoạt động, đe doạ gây gián đoạn chuỗi cung ứng của ngành công nghiệp ô tô và điện tử.

Nhà máy của Volkswagen và Tesla ở Thượng Hải đã đóng cửa mấy tuần này. Hãng xe điện Trung Quốc Nio cũng phải cắt giảm một nửa sản lượng do các gián đoạn liên quan đến Covid ở Thượng Hải và các thành phố khác của Trung Quốc.

Pegatron, một nhà cung cấp chủ lực của hãng công nghệ Mỹ Apple, đã tạm ngưng hoạt động nhà máy ở Thượng Hải và Côn Sơn cho tới khi có thông báo tiếp theo. Hãng Unimicron Technology của Đài Loan- nhà cung ứng bản mạch in cho Apple, và Eson Precision – một công ty con của Foxconn, nhà cung cấp của cả Apple và Tesla, đã dừng sản xuất tại các cơ sở ở Côn Sơn từ đầu tháng này.

“Với các mối liên kết thương mại quan trọng của Thượng Hải với Đông Á, tình trạng này có thể ảnh hưởng lan rộng ra các chuỗi cung ứng trong khu vực”, một báo cáo của Citigroup nhận định. “Chúng tôi cho rằng Hàn Quốc, Đài Loan, Việt Nam, và Nhật Bản - ở một cấp độ ít hơn và chủ yếu trong lĩnh vực ô tô – sẽ chịu tác động”.