“Vượt nắng, thắng mưa”, đưa nhà tạm, nhà dột nát về con số 0

Phát biểu tại tọa đàm “Mái ấm cho đồng bào: Những nỗ lực phi thường”, bà Nông Thị Hà, Thứ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo, cho biết tính đến tháng 3/2024, cả nước còn hơn 300.000 hộ sống trong những ngôi nhà tạm, nhà dột nát, nhiều hộ gia đình không có nơi ở.

Vì vậy, với quyết tâm sớm hiện thực hoá mong muốn mang lại mái ấm tình thương cho người nghèo, người yếu thế và cụ thể hóa chủ trương tại Nghị quyết 42 của Đảng, Thủ tướng Chính phủ đã phát động phong trào thi đua chung tay xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước trong năm 2025, với phương châm “không để ai bị bỏ lại phía sau”.

NHỮNG NỖ LỰC PHI THƯỜNG

Hưởng ứng lời kêu gọi của Thủ tướng, cả hệ thống chính trị cùng vào cuộc quyết liệt. Nhiều bộ ngành, địa phương đã "vượt nắng, thắng mưa", đưa nhà tạm, nhà dột nát về con số 0. Trong đó, ngành ngân hàng cam kết hỗ trợ 1.300 tỷ đồng và đến nay, chuyển được 1.200 tỷ đồng cho các địa phương. Ngoài ra, ngành tiếp tục phát động phong trào mỗi cán bộ, nhân viên, người lao động hỗ trợ ít nhất một ngày lương giúp xóa 1.000 căn nhà tạm, nhà dột nát.

Riêng lực lượng quân đội, toàn quân xác định xóa nhà tạm, nhà dột nát là nhiệm vụ chiến đấu ở thời bình. Đồng thời là tình cảm của cấp ủy, chỉ huy các cấp, cũng như cán bộ, chiến sĩ với dân. Theo đó, lực lượng quân đội đóng góp trên 600 tỷ đồng và huy động hơn 21.000 lượt cán bộ, chiến sĩ thực hiện 76.500 ngày công.

Về phía địa phương, Bình Định là tỉnh có cách làm sáng tạo, thần tốc nên chỉ vỏn vẹn 3 tháng đã xóa toàn bộ 4.411 nhà tạm, nhà dột nát. Không những thế, tỉnh còn linh hoạt trong triển khai thực hiện khi nỗ lực huy động mức hỗ trợ cao hơn quy định chung của người dân là: 80 triệu đồng xây mới và 40 triệu đồng sửa chữa. Hơn nữa, địa phương cũng chủ động ứng trước kinh phí nhằm đẩy nhanh tiến độ thực hiện.

Trong khi Hà Tĩnh lại nổi bật với mô hình “Đội xây dựng không đồng”, “mỗi cán bộ phụ trách một nhà”, “hỗ trợ theo địa bàn”… Qua đó, phát huy cao độ vai trò tiên phong, gương mẫu của cán bộ, đảng viên và lan tỏa sâu rộng tinh thần sẻ chia, tương thân tương ái vì cộng đồng. Ngoài ra, các tổ chức đoàn thể, hội viên, tình nguyện viên, cán bộ chiến sĩ, lực lượng vũ trang… còn đóng góp hàng nghìn ngày công hỗ trợ tháo dỡ, vận chuyển, xây dựng, góp phần giảm chi phí, đẩy nhanh tiến độ và nâng cao chất lượng công trình.

Tương tự, tại Bình Phước có phong trào thi đua 200 ngày đêm xóa bỏ hoàn toàn số nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn. Đến nay, tỉnh trở thành một trong 20 địa phương hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Đặc biệt, ở một vùng còn nhiều khó khăn, Sơn La trở thành trường hợp tiêu biểu về xóa nhà tạm, nhà dột nát. Vào đầu nhiệm kỳ 2020-2025, tỉnh có xấp xỉ 12.000 hộ đang sống trong nhà tạm, nhà dột nát, nhưng ngay từ năm 2020-2024, tỉnh đã tập trung huy động nguồn lực xóa được gần 9.000 căn nhà dột nát. Sau khi Thủ tướng phát động phong trào, Sơn La tiếp tục tập trung lực lượng triển khai nhiều hoạt động thiết thực, hiệu quả, phân công cho cán bộ, đảng viên phụ trách từng hộ, giúp từng bản, từng địa phương, từng địa bàn… Theo đó, tỉnh xóa nhà tạm, nhà dột nát với tổng cộng từ tháng 4/2024 đến nay là 2.544 căn.

VẪN CÒN NHIỀU KHÓ KHĂN

Tuy nhiên, qua quá trình thực tế, Thiếu tướng Nguyễn Hồng Nguyên, Phó Chánh văn phòng Bộ Công an, đánh giá có một số vấn đề là bước “cản” cho việc tổ chức thực hiện.

Thứ nhất, phần lớn các hộ cần hỗ trợ thường cư trú ở vùng hẻo lánh, vùng sâu vùng xa, hạn chế về giao thông, văn hoá, địa hình hiểm trở, khí hậu khắc nghiệt... Vì vậy, công tác xây dựng nhà dù yêu cầu nhanh, bền vững nhưng lại rất khó tiếp cận hiện trường.

Thứ hai, vướng mắc về quy định đất ở phải hợp pháp. Điển hình như ở Nghệ An, khi vào khu vực rừng quốc gia Pù Mát, toàn bộ địa điểm xóm bản nằm trọn vẹn trong rừng, nên cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hoặc xác định đây là đất ở hợp pháp vẫn khó khăn theo pháp luật hiện hành.

Thứ ba, với 29.100 căn nhà và kinh phí 1.140 tỷ đồng, đóng góp của lực lượng công an nhân dân không hề nhỏ. Song, việc xây dựng lại là vấn đề phản ánh một thực tiễn khác. Đối với các ngôi nhà triển khai ở địa bàn xa, giá cả, chi phí cho nguyên, nhiên vật liệu càng vô cùng đắt đỏ.

Theo bà Võ Thị Minh Sinh, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Phó trưởng Ban Chỉ đạo về xóa nhà tạm, dột nát tỉnh Nghệ An, trong quá trình thực hiện, không chương trình nào, hoạt động nào thuận lợi và suôn sẻ hoàn toàn; nhưng có những khó khăn rất khó khắc phục.

“Như chúng ta biết, Nghệ An giống như các tỉnh ở Quân khu 4 miền Trung, là vùng rốn bão, lũ. Ngày 28-29/5 vừa rồi, ở 3 huyện miền núi của Nghệ An, gồm: Kỳ Sơn, Quế Phong, Tương Dương có xảy ra lũ quét, làm cuốn trôi hoàn toàn 4 ngôi nhà mới và 54 ngôi nhà bị hư hỏng. Ngay sau đó, chúng tôi phải tiến hành khắc phục, nhằm hỗ trợ người dân bị thiệt hại và triển khai công cuộc tái thiết giúp người dân sớm ổn định cuộc sống”, bà Minh Sinh chia sẻ.

Thứ trưởng Nông Thị Hà nhận định việc xây dựng, bàn giao nhà cho các hộ chỉ là bước đầu, bởi họ còn gặp muôn vàn khó khăn. Vì vậy, Nhà nước cần có chính sách đầu tư giúp cải thiện hạ tầng giao thông, viễn thông, đường điện, việc làm và sinh kế. Mặt khác, đối với địa phương, phải xây dựng kế hoạch hỗ trợ, đào tạo người lao động ở những khu vực này, nhất là hộ nghèo, có thể bằng cách làm trong khu công nghiệp, học nghề, xuất khẩu lao động… để tạo ra thu nhập bền vững.

Đồng quan điểm, Đại tá Đào Xuân Vũ, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn công nghiệp - viễn thông Quân đội (Viettel), cho rằng muốn giải quyết tận gốc vấn đề, chúng ta nên quan tâm tạo ra công ăn việc làm cho bà con. Tôi nghĩ chính quyền địa phương là đơn vị gần nhân dân nhất thì phải tạo ra các cơ chế, chính sách, công ăn việc làm giúp người dân ổn định cuộc sống.

Đối với Tập đoàn Viettel, hiện nay, chúng tôi đã cung cấp dịch vụ viễn thông đến tận vùng sâu, vùng xa, biên giới. Tuy nhiên, tập đoàn sẽ cố gắng, sao cho tất cả bà con vùng sâu, vùng xa đều được tiếp cận các dịch vụ viễn thông để thuận lợi trong thông tin liên lạc và giao dịch nông sản. “Phải tìm, xử lý tận gốc căn nguyên nghèo khó thì cuộc sống của bà con mới tốt lên và tự chủ hơn trong cuộc sống của mình”, Đại tá Đào Xuân Vũ khẳng định.