Phát biểu tại Hội nghị Xây dựng Nghị quyết của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam diễn ra sáng nay 20/5, ông Richard McClellan, Đại sứ toàn cầu của Terne Holdings, nhiều năm làm việc tại McKinsey & Company – một trong ba tập đoàn tư vấn chiến lược lớn nhất thế giới, nhấn mạnh: Ý tưởng xây dựng một Trung tâm tài chính quốc tế mang đẳng cấp thế giới tại Việt Nam không còn chỉ là lý thuyết. 

Ý tưởng hiện đã trở thành một sáng kiến được ủng hộ ở cấp quốc gia, nhận được sự chỉ đạo trực tiếp từ Bộ Chính trị, được chính thức khởi động tại cả thành phố Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh vào tháng 1 vừa qua, và đang tiến từng bước vững chắc tới việc trình Quốc hội xem xét, thông qua.

ĐÀ NẴNG MANG SẴN DNA CỦA MỘT TRUNG TÂM TÀI CHÍNH

Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: Chúng ta đang xây dựng mô hình Trung tâm tài chính quốc tế như thế nào? Trong thập kỷ qua, các Trung tâm tài chính quốc tế mới thành công nhất không còn giới hạn tại một địa điểm duy nhất. Thay vào đó, chúng phát triển theo mô hình hệ sinh thái đa trung tâm (multi-node), với các thành phố khác nhau đảm nhận những vai trò chuyên biệt, bổ trợ cho nhau, dựa trên lợi thế so sánh riêng biệt.

Lấy ví dụ, các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE): Dubai dẫn đầu về tài chính toàn cầu, trong khi Abu Dhabi tập trung vào đổi mới quy định chính sách.

Tại Trung Quốc: Thượng Hải giữ vai trò trung tâm thị trường vốn; Thâm Quyến là đầu tàu về công nghệ tài chính và tài sản số; đảo Hải Nam đóng vai trò là khu vực thử nghiệm chính sách (sandbox) an toàn.

Tương tự ở Vương quốc Anh: London là trung tâm tài chính toàn cầu, còn Edinburgh chuyên sâu về bảo hiểm, quản lý tài sản và cải cách pháp lý. Việt Nam hoàn toàn có thể – và nên – áp dụng tư duy tương tự.

Như vậy không có nghĩa là trùng lặp, mà là để giảm thiểu rủi ro của mô hình, phân bổ hợp lý cơ hội kinh tế và tạo điều kiện cho đổi mới sáng tạo – những điều có thể khó thực hiện trong một môi trường đã quá tải hoặc chịu giám sát chặt chẽ trên trường quốc tế.

Hơn nữa, quá trình chuyển đổi lên nhóm các thị trường mới nổi sẽ thu hút hàng tỷ đô la nguồn vốn tài trợ của tổ chức từ các quỹ thụ động. Trong bối cảnh đó, việc đa dạng hóa không chỉ dừng lại ở một trung tâm tài chính duy nhất thường được xem là điều kiện tiên quyết để phân loại lại thị trường mới nổi bởi các tổ chức xếp hạng như MSCI.

Cuối cùng, mô hình đa trung tâm còn góp phần tăng cường năng lực phục hồi tài chính quốc gia, theo đó Trung tâm tài chính quốc tế của nước ta sẽ không bị phụ thuộc vào một điểm nghẽn địa lý, dân số hoặc hạ tầng nhất định.

Vị này cho rằng đây là thời điểm cần nhấn mạnh vai trò chiến lược của thành phố Đà Nẵng. Đà Nẵng vốn đã mang sẵn “DNA” của một trung tâm tài chính trong tương lai. 

Về vị trí địa lý chiến lược, Đà Nẵng nằm ở trung tâm Hành lang kinh tế Đông - Tây, Đà Nẵng là đầu mối kết nối Việt Nam với Lào, Thái Lan và Myanmar qua các tuyến đường bộ và đường sắt. Đây cũng là thành phố ven biển duy nhất có quy mô lớn trên trục kết nối này, có tiềm năng trở thành cửa ngõ tài chính – logistics cho toàn bộ Tiểu vùng Mê Kông Mở rộng (GMS).

Đà Nẵng đã và đang sở hữu những nền tảng hạ tầng hiếm thấy ngoài Hà Nội và TP.HCM – bao gồm cảng nước sâu Liên Chiểu, sân bay quốc tế đang mở rộng, Khu Công nghệ cao Đà Nẵng, và khu thương mại tự do đang trong giai đoạn quy hoạch. Đây đều là các yếu tố có liên hệ mật thiết với thương mại, tài chính và đổi mới sáng tạo.

Về nguồn nhân lực và giáo dục, với hơn 22.000 sinh viên tốt nghiệp đại học hàng năm, bao gồm nguồn nhân lực chất lượng trong các ngành công nghệ, tài chính và kinh doanh quốc tế, Đà Nẵng có lực lượng lao động đáng tin cậy cho ngành dịch vụ tài chính từ trung đến cao cấp. Hơn thế nữa, chi phí nhân lực tại đây cũng thấp hơn so với Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh, mang lại lợi thế cạnh tranh cho các doanh nghiệp mới.

Khác với các đô thị siêu lớn, Đà Nẵng vẫn còn khả năng quy hoạch linh hoạt, quỹ đất phát triển rộng và chính quyền địa phương năng động, có kinh nghiệm triển khai các cải cách trong thời gian ngắn – đặc biệt phù hợp với các mô hình thí điểm hoặc chế độ chính sách đặc thù.

Đồng thời, Đà Nẵng có thể đóng vai trò lan tỏa chiến lược trung tâm tài chính quốc tế tới phần còn lại của Việt Nam; cụ thể là 14 tỉnh khu vực miền Trung – những nơi vốn chưa được phục vụ đầy đủ bởi các định chế tài chính ở miền Bắc hay miền Nam. Để chính sách có tác động toàn quốc, chúng ta cần có kết nối toàn quốc.

ĐÀ NẴNG SẼ BỔ TRỢ CHO THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Câu hỏi quan trọng hơn không chỉ là “Đà Nẵng có thể đóng góp hay không”, mà là “Đóng góp như thế nào mà không trùng lặp với những quy hoạch của TP.HCM?”

Ông Richard McClellan cho rằng có năm lĩnh vực mà Đà Nẵng có thể đảm nhận vai trò riêng biệt, có giá trị chiến lược cao:

Thứ nhất, Thử nghiệm thể chế chính sách & đổi mới sáng tạo. Đà Nẵng là môi trường lý tưởng để thử nghiệm các công nghệ mới trong không gian kiểm soát và quản lý chặt chẽ. Nhiều doanh nghiệp đã bày tỏ quan tâm hợp tác với thành phố để triển khai thí điểm các mô hình fintech, định danh điện tử (eKYC), chứng khoán mã hóa (tokenized securities) và nền tảng thanh toán số. Quy mô, chi phí và khả năng linh hoạt của thành phố là những yếu tố lý tưởng cho việc này, giúp Việt Nam trở thành một môi trường thể chế an toàn và có xu hướng tiến bộ.

Thứ hai, Tài chính xanh & vốn ESG. Gắn với các mục tiêu dẫn đầu về khí hậu của Việt Nam, Đà Nẵng có thể là nơi thí điểm các thị trường các-bon, trái phiếu xanh, và các sản phẩm bảo hiểm khí hậu dành cho cơ sở hạ tầng ven biển – là bước mở rộng hợp lý và tất yếu từ hình ảnh quản trị môi trường bền vững mà thành phố đã và đang xây dựng.

Thứ ba, Tài trợ thương mại và hàng hóa. Với hệ thống cảng biển, khu thương mại tự do và dòng xuất khẩu sẵn có, Đà Nẵng hoàn toàn có thể trở thành trung tâm thanh toán và tài trợ cho các mặt hàng chủ lực như cà phê, cao su, thủy sản,,, bổ trợ cho cơ sở công nghiệp của Việt Nam. 

Thứ tư, Lưu ký tài sản số và có giá trị cao. Xu hướng về lưu ký tài sản an toàn – cả vật lý (vàng, tranh nghệ thuật, hàng xa xỉ) lẫn số hóa (công cụ tài sản được mã hóa) – đang phát triển mạnh. Đà Nẵng có đầy đủ điều kiện về chi phí, không gian và thể chế để thử nghiệm mô hình này, học hỏi từ mô hình Le Freeport nổi tiếng.

Cuối cùng, Tài chính cho khởi nghiệp và đầu tư mạo hiểm. Hệ sinh thái khởi nghiệp của Đà Nẵng, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ và dịch vụ số, đang phát triển năng động. Nếu được bổ sung thêm hạ tầng tài chính phù hợp – như các quỹ tăng tốc, nguồn vốn giai đoạn đầu và kênh đầu tư xuyên biên giới – Đà Nẵng hoàn toàn có thể đóng vai trò trung tâm tài chính quốc gia cho nền kinh tế đổi mới sáng tạo của Việt Nam.