Đầu năm 2017, Bộ Công Thương đặt mục tiêu ngành gỗ tăng trưởng 8-10%, với kim ngạch xuất khẩu 7,5 tỷ USD. Thế nhưng theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan, tính từ 1/1 đến 15/12/2017, xuất khẩu gỗ thu về 7,252 tỷ USD, ước cả năm đạt 7,6 tỷ USD, vượt mục tiêu Bộ Công Thương đề ra, và nếu cộng cả giá trị xuất khẩu sản phẩm nội thất từ gỗ thì kim ngạch ngành gỗ sẽ là 8,525 tỷ USD.

Theo đó, tháng 11/2017, kim ngạch xuất khẩu gỗ tăng gần 3% so với tháng 10, đạt 695,3 triệu USD - đây là tháng tăng thứ hai liên tiếp - nâng kim ngạch gỗ và sản phẩm 11 tháng 2017 lên 6,9 tỷ USD, tăng 11% so với cùng kỳ năm 2016. 

Hoa Kỳ là thị trường số 1 với kim ngạch xuất khẩu 11 tháng qua đạt 2,957 tỷ USD, tăng 17,6% so với cùng kỳ 2016. Đứng thứ hai là thị trường Trung Quốc đạt 964,4 triệu USD, tăng 6,76%.

Đứng thứ 3 trong 11 tháng qua là thị trường Nhật Bản, với mức tăng đạt 5,14% và đạt 929,367 triệu USD. 

Theo thống kê của Hải quan Nhật Bản, 10 tháng đầu năm 2017 nước này đã nhập khẩu 600 ngàn tấn đồ nội thất bằng gỗ với trị giá đạt gần 200 tỷ Yên (tương đương 1,77 tỷ USD), tăng 2,3% về lượng và tăng 3,4% về trị giá so với cùng kỳ năm trước.

Trong đó, thị phần đồ nội thất bằng gỗ của Việt Nam tính theo kim ngạch chiếm 22,3% trong tổng nhập khẩu của Nhật Bản, và có bước cải thiện khi tăng 0,9 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm 2016. Trong khi đó, cũng mặt hàng này thì thị phần của Trung Quốc, Malaysia, EU... lại giảm.

Ngoài ra, xuất khẩu sang các thị trường như Hàn Quốc, Anh, Australia, Canada đều đạt kim ngạch trên 100 triệu USD. Đáng chú ý là thị trường Hàn Quốc, tuy đứng thứ 5 nhưng 11 tháng qua, thị trường này có mức tăng trưởng khá tốt 15,3% so với cùng kỳ 2016, với kim ngạch 596,368 triệu USD. 

Nhìn chung, thời gian này kim ngạch xuất khẩu gỗ của Việt Nam sang các thị trường có tốc độ tăng trưởng, chiếm 69,2%, trong đó, xuất khẩu sang thị trường Đan Mạch tăng mạnh nhất, tăng 47,47%, đạt 20,1 triệu USD; và ngược lại, các thị trường có kim ngạch suy giảm, chiếm 30,7%, trong đó, xuất khẩu Hongkong giảm mạnh nhất, giảm 47,41%, đạt 16,6 triệu USD.

Tuy nhiên, để ngành gỗ phát triển bền vững và duy trì tốc độ tăng trưởng trước những thách thức của thị trường, thì có 2 vấn đề cần quan tâm đó là tình trạng hợp pháp của gỗ và các tiêu chuẩn kỹ thuật của thị trường xuất khẩu.

Theo lộ trình của Chính phủ Hàn Quốc, thì cuối năm 2017, các nhà nhập khẩu Hàn Quốc bắt đầu phải thực hiện trách nhiệm giải trình về nguồn gốc gỗ. 

Tiến trình này tương tự sẽ diễn ra ở Nhật Bản nhưng có thể muộn hơn, khoảng tháng 3/2018. Việc thực hiện các quy định này sẽ tác động trực tiếp đến tình hình xuất khẩu gỗ của Việt Nam vào các thị trường. Bởi Hàn Quốc và Nhật Bản là 2 trong 5 thị trường tiêu thụ các mặt hàng gỗ lớn nhất của Việt Nam.

Hoặc từ tháng 5/2017, sau 6 năm đàm phán, Việt Nam đã chính thức ký tắt Hiệp định Đối tác tự nguyện về thực thi lâm luật, quản trị và thương mại lâm sản giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (VPA/FLEGT). 

Thực thi hiệp định này, Việt Nam sẽ đảm bảo toàn bộ các sản phẩm gỗ nằm trong danh mục đã được thống nhất giữa Chính phủ Việt Nam và EU, bao gồm cả các sản phẩm tiêu thụ tại thị trường nội địa và các sản phẩm xuất khẩu là các sản phẩm hợp pháp. 

Việc ký kết VPA/FLEGT là sự kiện đặc biệt quan trọng, có thể tạo ra những thay đổi căn bản ngành chế biến gỗ của Việt Nam, cho cả thị trường nội địa và thị trường xuất khẩu, bao gồm cả các quốc gia cung cấp gỗ nguyên liệu cho Việt Nam và các quốc gia tiêu thụ gỗ và sản phẩm gỗ từ Việt Nam.

Theo ông Tô Xuân Phúc, chuyên gia phân tích chính sách tại tổ chức Forest Trends, việc loại bỏ nguồn gỗ nguyên liệu rủi ro cao có nguồn gốc từ nhập khẩu, thay thế bởi các nguồn gỗ nguyên liệu "sạch" là nhu cầu cấp bách. 

Điều này không những nhằm đáp ứng với các yêu cầu hiện nay từ các thị trường xuất khẩu quan trọng, truyền thống của Việt Nam mà còn góp phần chuẩn bị sẵn sàng cho ngành gỗ Việt Nam trong việc đáp ứng với các yêu cầu mới tại các thị trường như Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc trong tương lai. Để làm điều này cần có sự cam kết mạnh mẽ của cộng đồng doanh nghiệp và cơ chế kiểm soát chặt chẽ của cơ quan quản lý cấp Trung ương và địa phương.

Còn theo ông Huỳnh Văn Hạnh, Phó chủ tịch Hiệp hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ Tp.HCM (Hawa), Tổng giám đốc Công ty cổ phần Thủ công mỹ nghệ Gỗ Liên Minh, 2 vấn đề trên là những tiêu chuẩn kỹ thuật bình thường mà bất cứ doanh nghiệp nào khi xuất khẩu gỗ và sản phẩm nội thất từ gỗ vào các thị trường này cũng đều phải tuân thủ. 

Đó không phải là rào cản kỹ thuật mà là yêu cầu chung về mặt kỹ thuật đối với tất cả các nước xuất khẩu gỗ và các sản phẩm nội thất từ gỗ phải tuân theo.