Số liệu từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho thấy sau khi tăng 44% đạt 872 triệu USD trong tháng đầu năm, xuất khẩu thủy sản sang tháng 2/2022 tiếp tục đà tăng trưởng mạnh với mức tăng đột phá 62% ước đạt 635 triệu USD.

Lũy kế hai tháng đầu năm 2022, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đã chạm mốc 1,5 tỷ USD, tăng 51% so với cùng kỳ năm ngoái.

CÁ TRA VÀ TÔM TĂNG TRƯỞNG ẤN TƯỢNG

Trong tháng 2/2022, xuất khẩu cá tra tăng mạnh nhất, với con số 127% đạt 171 triệu USD. Lũy kế 2 tháng đầu năm, cá tra đạt doanh số  384 triệu USD, tăng 93%. Xuất khẩu tôm trong tháng qua cũng tăng 50% so với cùng kỳ đạt 237 triệu USD, đưa kết quả 2 tháng đầu năm lên 550 triệu USD, tăng 46%. Các mặt hàng hải sản khác cũng đạt mức tăng trưởng mạnh từ 30-90% so với tháng 2/2021.

VASEP nhận định nhu cầu của các thị trường đều rất cao đối với thủy sản Việt Nam. Trong tháng 2/2022, Mỹ tiếp tục tăng mạnh nhập khẩu thủy sản Việt Nam, tăng 85% với 146 triệu USD.

Trong khi xuất khẩu thủy sản sang hầu hết các thị trường đều tăng trưởng 2-3 con số, thì xuất khẩu sang Nhật Bản trong tháng 2 chỉ tăng 8% đạt 75 triệu USD. Lũy kế hai tháng đầu năm thị trường này đạt 209 triệu USD, tăng 15%. Nguyên nhân là do Nhật Bản đang trong tình trạng khó khăn về kinh tế.

Với Trung Quốc, xuất khẩu thủy sản sang thị trường này đã có những tín hiệu hồi phục tích cực từ tháng 1 và tiếp tục tăng mạnh tới 135% trong tháng 2 đạt 91 triệu USD. Tính chung 2 tháng đầu năm 2022, xuất khẩu thủy sản sang thị trường Trung Quốc đạt 168 triệu USD, tăng 91% so với cùng kỳ năm ngoái.

XUẤT KHẨU CÁ NGỪ "VẠ LÂY" TỪ XUNG ĐỘT NGA - UKRAINE

VASEP dự báo xuất khẩu thủy sản những tháng tới tiếp tục đà tăng trưởng khả quan vì nhu cầu từ các thị trường đang mạnh. Tuy nhiên, chiến sự Nga – Ukraine ít nhiều cũng tác động đến việc xuất khẩu sang Nga và Ukraine, dù hai thị trường này chỉ chiếm tỷ trọng rất nhỏ trong tổng xuất khẩu thủy sản Việt Nam: Nga chiếm 2%, Ukraine chiếm 0,3%.

Trong ngành hải sản, cá ngừ sẽ được coi là mặt hàng chịu ảnh hưởng mạnh nhất bởi chiến tranh Nga–Ukraine. Theo số liệu thống kê của Hải quan Việt Nam, tính đến hết năm 2021, Nga và Ukraine đang là 2 trong số 20 thị trường nhập khẩu nhiều nhất cá ngừ của Việt Nam tính theo giá trị.

Giá trị xuất khẩu cá ngừ sang Nga năm 2021 chiếm 2% tổng giá trị xuất khẩu cá ngừ của cả nước, tăng 58% so với năm 2020. Riêng trong tháng 1/2022, xuất khẩu cá ngừ sang Nga tăng 427% so với cùng kỳ.

Với Ukraine, giá trị xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang thị trường này đã tăng gấp 58 lần trong 10 năm, từ mức 115 nghìn USD năm 2012 lên 6,8 triệu USD năm 2021. Riêng năm 2021, giá trị xuất khẩu tăng 106% so với năm 2020, và tăng gấp 3 lần so với năm 2019.

Theo phản ánh của các doanh nghiệp, cuộc xung đột giữa Nga – Ukraine nổ ra, một số đơn hàng đã gửi đi phải quay trở lại, giao dịch xuất khẩu cá ngừ sang cả 2 nước nói trên đều phải tạm dừng do rủi ro về giao dịch ngân hàng. Chuỗi cung ứng cho sản xuất và xuất nhập khẩu bị đứt gãy. Các doanh nghiệp đang phải theo dõi tình hình để xử lý hàng tồn hoặc tìm cách xuất khẩu sang các thị trường khác.

Bên cạnh đó, VASEP cho biết các doanh nghiệp cũng đang phải chịu tác động từ việc tăng giá các loại nguyên, nhiên liệu đầu vào. Giá xăng dầu tăng đã khiến chi phí đánh bắt cá ngừ tăng cao. Giá cước vận chuyển đường biển vốn đã ở mức cắt cổ dự kiến sẽ tiếp tục tăng cao hơn. Trước nhưng tác động này, dự kiến xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam trong những tháng tới sẽ “giảm tốc”.

TÔM SANG NGA SẼ "VẤT VẢ" HƠN

Theo VASEP, những ngày gần đây xuất khẩu tôm sang Nga đã bị ảnh hưởng bởi chiến sự giữa Nga và Ukraine. Các lô hàng đi Nga đã xuất nhưng chưa biết có được thông quan hay không và hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu tôm sang Nga hiện đang gặp khó khăn về khâu thanh toán qua ngân hàng.

Nga đứng thứ 9 về nhập khẩu tôm của Việt Nam, chiếm tỷ trọng 1% trong tổng giá trị xuất khẩu tôm của nước ta. Tính tới 15/2/2022, xuất khẩu tôm sang Nga đạt 3,3 triệu USD, giảm 23% so với cùng kỳ năm 2021. Năm 2021, xuất khẩu tôm sang Nga đạt 44,5 triệu USD, giảm 0,8% so với năm 2020. Xuất khẩu tôm sang Nga từ 2016 đến 2021 không ổn định, dao động từ 15,2 triệu USD đến 44,8 triệu USD.

Các sản phẩm tôm chính của Việt Nam xuất khẩu sang Nga gồm tôm chân trắng tươi bỏ đầu, lột vỏ bỏ đuôi tẩm bột đông lạnh, tôm chân trắng tươi bỏ đầu, bỏ đuôi PD đông lạnh, tôm chân trắng tẩm bột đông lạnh, tôm tươi bỏ đầu, lột vỏ bỏ đuôi tẩm bột đông lạnh, tôm chân trắng đông lạnh PDTO, tôm chân trắng bỏ đầu, còn đuôi HLSO tươi đông lạnh, tôm thẻ lột vỏ đã bỏ đầu còn đuôi đông lạnh, tôm thẻ chân trắng bỏ đầu còn đuôi HLSO tươi đông lạnh...

VASEP cho hay Nga được coi là một trong những thị trường tiềm năng của tôm Việt Nam với nhu cầu tốt, cùng với lợi thế thuế quan từ Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh kinh tế Á - Âu (EAEUFTA).

Tuy nhiên, số doanh nghiệp được cấp phép xuất khẩu vào thị trường này còn hạn chế, thủ tục đăng ký phức tạp, thời gian xét duyệt kéo dài, các hàng rào phi thuế quan như quy định an toàn thực phẩm, kiểm dịch chất lượng của Nga khá chặt chẽ theo quy định riêng của Nga cũng như theo VN-EAEUFTA... 

 

 

Căng thẳng Nga – Ukraine khiến thương mại nông sản, thủy sản Việt Nam với Nga và Ukraine có thể bị suy giảm đáng kể. Những tác động đó đến từ việc ngắt hệ thống thanh toán quốc tế (SWIFT) các ngân hàng quốc tế lớn của Nga; phong tỏa tài sản của các ngân hàng tập đoàn lớn; ngăn cản xuất nhập khẩu; ngừng cung cấp tín dụng; đứt gãy chuỗi cung ứng, sự mất giá của đồng Ruble, tăng lạm phát, bất ổn thị trường chứng khoán toàn cầu…Việt Nam cũng sẽ bị ảnh hưởng bởi các rủi ro về thanh toán quốc tế, đứt gãy chuỗi cung ứng trong xuất nhập khẩu bởi các hãng tàu lớn đã tuyên bố không vận chuyển đi và đến Nga dẫn đến tăng chi phí vận chuyển.

Trước thực tế trên, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị các doanh nghiệp theo dõi sát tình hình, phối hợp chặt chẽ với Hiệp hội ngành hàng và Ngân hàng Nhà nước để hỗ trợ trong việc thanh toán khi có hàng xuất khẩu đi Nga nhưng giao dịch tài chính đang bị đình trệ.

Thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ hướng đến giải pháp xử lý khó khăn trước mắt do ngưng trệ thị trường Nga và Ukraina; Giải pháp đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, kể cả các thị trường trước đây có lượng nhập khẩu khá lớn (EU, Trung Quốc, Trung Đông,…) từ Nga, Ukraine đối với các mặt hàng trong đó có thủy sản. Tới đây, Bộ sẽ làm việc với các hiệp hội ngành hàng như Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), Hiệp hội Cà phê-Cacao Việt Nam (VICOFA), Hiệp hội Điều, Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam… để bàn giải pháp xử lý khó khăn trước mắt do ngưng trệ thị trường Nga và Ukraine.