Số liệu công bố tại diễn đàn, tính đến tháng 7/2023, địa bàn 4 tỉnh gồm Hải Phòng, Quảng Ninh, Hải Dương và Hưng Yên trên trục cao tốc phía Đông có 87 khu kinh tế và khu công nghiệp. Trong đó, Hải Phòng 1 khu kinh tế Đình Vũ - Cát Hải và 25 khu công nghiệp với diện tích 12.702 ha. Hải Dương 24 khu công nghiệp quy mô diện tích khoảng 4.508 ha. Quảng Ninh 5 khu kinh tế (gồm 3 khu kinh tế cửa khẩu, 2 khu kinh tế ven biển) và 16 khu công nghiệp, diện tích khoảng 388.671 ha. Hưng Yên có 17 khu công nghiệp diện tích 4.395,43 ha.

Các khu công nghiệp trên địa bàn bốn tỉnh trục cao tốc phía Đông đang sử dụng lượng lao động lớn. Điển hình như Hải Dương sử dụng khoảng 102.014 người (trong đó, có 100.914 lao động trong nước và 1.100 lao động nước ngoài) với mức thu nhập trung bình trên 7 triệu đồng/tháng/người. Hải Phòng chỉ tính đến hết năm 2020, tổng số lao động Việt Nam trong các khu công nghiệp là 157.967 người.

Đồng thời, các dự án trong khu công nghiệp, khu kinh tế đóng góp tích cực vào tăng trưởng kinh tế, tạo ra nhiều ngành nghề, sản phẩm, thị trường mới, đến năm 2020 chiếm gần 80% giá trị sản xuất công nghiệp, trên 70% kim ngạch xuất khẩu, góp phần tăng thu ngân sách, mở rộng thị trường, nâng cao sức cạnh tranh, khả năng hội nhập quốc tế.

Tuy nhiên, ông Phạm Tấn Công, Chủ tịch VCCI đánh giá, tiềm năng của nền kinh tế phía Đông còn rất dồi dào. Bởi lẽ, những còn số đóng góp cho nền kinh tế rất lớn như báo cáo nêu được diễn ra trong bối cảnh tỷ lệ lấp đầy khu công nghiệp mới đạt trung bình khoảng 50%. Thậm chí, Hải Phòng có tỷ lệ lấp đầy cao nhất trục cao tốc cũng chỉ dừng ở mức 60%.

Chia sẻ thêm về tình trạng tốc độ phát triển và tỷ lệ lấp đầy khu công nghiệp còn thấp, ông Công cho rằng chủ yếu do khả năng cung cấp dịch vụ, hạ tầng kỹ thuật của vài khu công nghiệp còn hạn chế. Phần lớn các khu công nghiệp đều khó khăn trong việc thu hút các nhà đầu tư phát triển khu công nghiệp tầm cỡ, nhưng lại thiếu chủ động trong việc thu hút các nhà đầu tư thứ cấp.

Bên cạnh đó, khả năng đáp ứng về kết cấu hạ tầng xã hội các công trình thiết chế phục vụ cho khu công nghiệp như nhà ở công nhân, trường học, bênh viện và trung tâm nghiên cứu chưa được đầu tư đồng bộ. Hầu hết đang sử dụng hạ tầng xã hội các khu dân cư và đô thị xung quanh. 

“Cũng liên quan đến hạ tầng, mặc dù là trục chính tập trung nhiều khu công nghiệp nhưng Quốc lộ 5 đang trong tình trạng cũ và xuống cấp. Liên kết vùng về chuỗi giá trị còn khá thấp, vùng nguyên liệu chưa có quy mô lớn. Ngoài ra, hiện nay quy mô đất công nghiệp, đặc biệt là đất sạch với diện tích lớn cho khu công nghiệp còn khá hạn chế”, ông Công đặc biệt nhấn mạnh.

Để giải quyết các khó khăn trên, Chủ tịch VCCI gợi mở, việc phát triển các khu công nghiệp, phát triển hạ tầng khu công nghiệp cần đi cùng nhau, cùng kết nối, liên kết để phát triển công nghiệp và thu hút đầu tư. 

Khi đó, không gian phát triển cả về chiều rộng và chiều sâu dều được mở rộng. Cụ thể, bốn địa phương khi liên kết lại sẽ có đầy đủ tiềm năng và điều kiện để tạo thành một khu vực kinh tế phát triển năng động như có cảng biển lớn quốc tế (tại Hải Phòng), có cửa khẩu trên bộ và trên biển với thị trường lớn nhất thế giới Trung Quốc (tại Quảng Ninh), có sân bay quốc tế (ở Hải Phòng, Quảng Ninh), có nguồn nhân lực còn dồi dào (tại Hải Dương và Hưng Yên) cùng không gian phát triển kinh tế còn rộng lớn và nhiều tiềm năng (như tại Hải Dương và Hưng Yên). 

Được biết, theo quy hoạch phát triển công nghiệp trên địa bàn các tỉnh, thành trong trục cao tốc phía Đông đến năm 2030 dự kiến tổng số khu công nghiệp tại 4 tỉnh thành phố là 139 khu, tương đương tăng 60 khu công nghiệp so với hiện tại. Tổng diện tích các khu công nghiệp là 59.441ha, tức là tăng gần gấp đôi. 

Tại diễn đàn, nhiều ý kiến đóng góp của các chuyên gia, nhà khoa học, các tổ chức liên quan và ý kiến phản hồi, kiến nghị của các doanh nghiệp kịp thời bổ khuyết vào nhiệm vụ giải pháp của các tỉnh, thành phố, giải quyết các khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp hạ tầng công nghiệp, tạo điều kiện cho doanh nghiệp đầu tư, phát triển trong hoạt động phát triển hạ tầng khu công nghiệp, tận dụng lợi thế của trục cao tốc phía Đông và thế mạnh của từng địa phương.

Ngoài ra, các chuyên gia, nhà khoa học, các tổ chức liên quan, các doanh nghiệp cũng đã thảo luận các nội dung liên quan đến thúc đẩy phát triển hiệu quả các khu công nghiệp, kết nối và phát triển hạ tầng, thiết chế quan trọng khác như cảng biển, trường đào tạo nghề, nhà ở xã hội… với khu công nghiệp; thúc đẩy việc phát triển các khu công nghiệp theo định hướng xanh, bền vững.

Sau khi tiếp thu những gợi mở, đề xuất của các chuyên gia, các nhà đầu tư, doanh nghiệp trong việc phát triển và kết nối hạ tầng các khu công nghiệp, ông Nguyễn Văn Tùng, Chủ tịch Uỷ ban nhân dân thành phố Hải Phòng cho rằng, diễn đàn đã giúp lãnh đạo 4 tỉnh, thành phố chọn được nhiều giải pháp để phát triển và cộng hưởng được những thế mạnh riêng có của từng khu công nghiệp, của từng địa phương.

“Hiện thu hút đầu tư của 4 địa phương tương đối tốt, nhưng vẫn còn một khoảng cách khá lớn so với các trung tâm kinh tế lớn; chất lượng dịch vụ và tính chuyên nghiệp chưa đồng bộ, chưa tạo thành chuỗi hoạt động logitics liên hoàn. Do đó, diễn đàn phần nào đó giúp các địa phương khắc phục tình trạng biệt lập trong hoạch định và thực thi chính sách; đẩy mạnh kết nối hạ tầng giao thông vùng và liên vùng; giải quyết những bất cập về thu hút đầu tư, quản lý tài nguyên - môi trường và các vấn đề xã hội giữa các địa phương”, ông Tùng nói.