Theo hãng tin CNBC, mặc dù hai Mỹ và Trung Quốc đang tìm cách cải thiện mối quan hệ, với nỗ lực mới nhất là cuộc gặp giữa Ngoại trưởng Hoa Kỳ Antony Blinken và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong tuần tuần vừa rồi, giới phân tích cho rằng căng thẳng giữa hai bên trong lĩnh vực công nghệ sẽ tiếp tục.

Những năm gần đây, Chính phủ Mỹ đã tìm cách cắt đứt việc cung cấp cho Trung Quốc những công nghệ quan trọng như linh kiện bán dẫn. Về phần mình, Trung Quốc tìm cách tăng cường khả năng tự cung tự cấp và loại bỏ công nghệ Mỹ thông qua đẩy mạnh việc phát triển công nghệ trong nước.

“Hiện trạng không có khả năng thay đổi đáng kể trên bất kỳ mặt trận nào, từ các biện pháp trừng phạt đến áp lực đối với doanh nghiệp”, ông Abishur Prakash - Giám đốc điều hành của công ty tư vấn The Geopolitan Business có trụ sở tại Toronto - nhận định với hãng tin CNBC.

Trong bối cảnh như vậy, AI - vốn được cả hai quốc gia coi là công nghệ quan trọng - có thể sẽ bị kéo vào cuộc chiến song phương.

AI THÀNH “ĐIỂM NÓNG” XUNG ĐỘT CÔNG NGHỆ

Trong thời gian cầm quyền, cựu Tổng thống Donald Trump là người “khai hoả” cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, và công nghệ đã trở thành một trọng tâm trong các chiến thuật mà Mỹ dựa vào để việc hạn chế Trung Quốc tiếp cận các công nghệ được Washington cho là đặc biệt quan trọng như bán dẫn.

Một cuộc leo thang đã xảy ra vào năm ngoái khi Mỹ đưa ra các quy tắc sâu rộng nhằm cắt đứt Trung Quốc khỏi nguồn cung cấp các công cụ và linh kiện chính để sản xuất con chip hiện đại và khiến cho nước này không thể tiếp cận được với các linh kiện bán dẫn quan trọng. Động thái này được coi là có khả năng gây khó khăn cho ngành công nghiệp chip nội địa của Trung Quốc. Ngoài ra, Mỹ còn tập hợp các nước đồng minh áp dụng các quy tắc ngặt nghèo đối với việc xuất khẩu công nghệ sang Trung Quốc.

Song song với đó, Mỹ đã tìm cách thúc đẩy công nghệ trong nước của riêng mình, bao gồm công nghệ bán dẫn, với những kế hoạch đầu tư lớn như cấp 52 tỷ USD để phát triển ngành công nghiệp chip thông qua Đạo luật Khoa học và Chip.

Giờ đây, sự chú ý của Washington có vẻ như sẽ chuyển sang AI tạo sinh.

Ông Paul Triolo - người phụ trách chính sách công nghệ tại công ty tư vấn Albright Stonebridge - nhận định: “Washington có thể sẽ triển khai nhiều nỗ lực hơn để nhắm mục tiêu vào sự phát triển của một số loại ứng dụng ở Trung Quốc, và AI tạo sinh có thể rơi vào tầm ngắm trong năm tới”.

Điều này diễn ra “khi chính quyền Tổng thống Joe Biden xác định công nghệ nào vừa mang lại lợi ích cho quá trình hiện đại hóa quân đội của Trung Quốc, vừa thúc đẩy khả năng của các công ty Trung Quốc trong việc tạo ra những bước đột phá trong lĩnh vực AI tạo sinh”, ông Triolo nói thêm.

AI tạo sinh liên quan đến các ứng dụng như ChatGPT có khả năng tạo nội dung khi được người dùng tác động. AI cần được đào tạo  bằng lượng dữ liệu khổng lồ để hoạt động. AI tạo sinh dựa trên thứ gọi là mô hình ngôn ngữ lớn, nghĩa là được đào tạo trên lượng ngôn ngữ khổng lồ để có thể hiểu và phản hồi lời nhắc từ người dùng.

Quá trình xử lý dữ liệu này đòi hỏi một lượng lớn sức mạnh điện toán được cung cấp bởi các linh kiện bán dẫn cụ thể, chẳng hạn như những sản phẩm của công ty con chip Mỹ Nvidia - vốn được coi là nhà sản xuất dẫn đầu thị trường hiện nay về những con chip như vậy. Một phần trong các hạn chế hiện tại của Mỹ đều nhằm mục đích cắt đứt Trung Quốc khỏi một số loại chip chính của Nvidia, để cản trở sự phát triển AI của Trung Quốc.

Washington cũng đang tiến hành đánh giá đầu tư ra nước ngoài, và việc này sẽ dẫn tới các quy tắc nghiêm ngặt hơn đối với đầu tư của Mỹ vào các công ty nước ngoài. “Sắc lệnh điều hành xem xét đầu tư ra nước ngoài sắp tới sẽ bao gồm các hạn chế đối với đầu tư của Mỹ vào một số công nghệ liên quan đến AI và đây sẽ là dấu hiệu chính cho thấy hướng kiểm soát công nghệ của Mỹ trong 2 năm cuối của chính quyền Biden”, ông Triolo nhận định.

NỖ LỰC CỦA TRUNG QUỐC VỀ AI TẠO SINH

ChatGPT, chatbot được phát triển bởi công ty OpenAI của Mỹ, đã gây bão trên toàn thế giới và khơi mào cho một cuộc chạy đua AI giữa các công ty công nghệ của Mỹ bao gồm Microsoft và Alphabet.

Những “gã khổng lồ” công nghệ Trung Quốc không thể không để mắt tới việc này. Trong vài tháng qua, các công ty công nghệ lớn của Trung Quốc từ Baidu đến Alibaba đã công bố kế hoạch và tung ra các thử nghiệm đối thủ với ChatGPT.

Trung Quốc coi phát triển AI là ưu tiên chiến lược. Cơ quan quản lý của Trung Quốc đã đưa ra các quy định xung quanh một số khía cạnh nhất định của việc phát triển AI, nên công nghệ này phải tuân thủ các quy tắc kiểm soát Internet nghiêm ngặt của Bắc Kinh, nhưng Chính phủ Trung Quốc vẫn muốn thúc đẩy sự phát triển của AI trong nước.

Trong bối cảnh Mỹ tìm cách hạn chế khả năng tiếp cận của Trung Quốc với các chip AI quan trọng, Alibaba và Baidu đang thiết kế con chip của riêng họ. Mặc dù cho đến nay, các lệnh trừng phạt của Mỹ vẫn chưa có bất kỳ tác động nào đối với những con chip do Trung Quốc thiết kế này, nhưng đây là một lĩnh vực mà Chính phủ và các công ty công nghệ của Trung Quốc sẽ theo dõi chặt chẽ.

CUỘC GẶP MỸ-TRUNG SẼ KHÔNG MANG ĐẾN NHIỀU THAY ĐỔI

Trung Quốc đã cáo buộc Mỹ vi phạm các quy tắc thương mại quốc tế thông qua các biện pháp trừng phạt, cho rằng các biện pháp hạn chế mà Mỹ áp đặt đối với ngành công nghiệp chip của Trung Quốc là hành vi “bắt nạt”. Về phần mình, Mỹ khẳng định các động thái của mình là vì lợi ích an ninh quốc gia và nhắm mục tiêu vào các công nghệ nhạy cảm cụ thể.

Đến hiện tại, Trung Quốc chưa trả đũa nhiều. Tuy nhiên, vào tháng 5, cơ quan quản lý Trung Quốc đã cấm các nhà vận hành “cơ sở hạ tầng thông tin quan trọng” mua chip từ công ty Micron của Mỹ, tuyên bố rằng các sản phẩm của công ty này đã không vượt qua được đánh giá an ninh mạng của Bắc Kinh.

Công nghệ không được nhắc đến nhiều trước công chúng trong cuộc gặp giữa Ngoại trưởng Mỹ Blinken và ông Tập Cận Bình, nhưng giới phân tích tin chắc hai bên đã thảo luận về vấn đề này.

Ông Triolo nói rằng phía Mỹ có thể đã nêu các vấn đề về cách đối xử với Micron trong khi Trung Quốc  đề cập đến các biện pháp kiểm soát xuất khẩu. “Bắc Kinh xem gói biện pháp kiểm soát xuất khẩu và Đạo luật Khoa học và Chip của Mỹ như một cú đấm kép được thiết kế để tách ngành công nghiệp bán dẫn của Trung Quốc khỏi hệ sinh thái bán dẫn toàn cầu”, ông nhận định.

Trước công chúng, ông Blinken đã nói về các lĩnh vực hợp tác giữa Mỹ và Trung Quốc như khủng hoảng khí hậu và kinh tế, đồng thời thừa nhận rằng công nghệ cao là một lĩnh vực mà hai quốc gia vẫn đang cạnh tranh. “Như tôi đã nói, chúng tôi không có lợi khi cung cấp cho Trung Quốc những công nghệ có thể được sử dụng để chống lại chúng tôi”, ông Blinken cho biết hôm thứ Hai.

“Những gì Trung Quốc muốn, Mỹ sẽ không cho, chẳng hạn như mở cửa hệ sinh thái chip cho Mỹ hoặc không siết kiểm soát đối với đầu tư của Trung Quốc vào lĩnh vực công nghệ ở Mỹ. Cuộc chiến giành ưu thế công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc sắp bước vào thời kỳ quan trọng nhất”, ông Prakash nhận định.

Không giống như các “điểm nóng” trước đây, như hơn 5G hay TikTok, khi cả hai bên vẫn còn tin rằng những khác biệt có thể được hàn gắn, giờ đây những ý tưởng như vậy đã chết về mặt chính trị. Sự khác biệt quan điểm giữa Mỹ và Trung Quốc đã gia tăng quá nhiều, và không siêu cường nào muốn thu hẹp sự khác biệt đó, CNBC nhận định.