Ngày 28/10, tại phiên thảo luận về tình hình kinh tế - xã hội năm 2022, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã phát biểu làm rõ vấn đề cung ứng xăng dầu trên phạm vi cả nước.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, xăng dầu là vật tư chiến lược có ý nghĩa sống còn với mọi quốc gia, mọi nền kinh tế. Hơn thế nữa, vấn đề khủng hoảng năng lượng đã, đang và sẽ ngày càng trầm trọng trên phạm vi toàn cầu do cạnh tranh chiến lược, chiến tranh cục bộ và mục tiêu "zero carbon" vào năm 2050. Nước ta theo quy định hiện hành, vấn đề quản lý, cung ứng, kinh doanh xăng dầu được giao cho bảy bộ, ngành, cơ quan chức năng và chính quyền 63 tỉnh, thành phố thực hiện.

“Vì vậy, để làm tốt việc này không chỉ cần mỗi ngành, mỗi cơ quan chức năng Trung ương và chính quyền địa phương làm tốt mà quan trọng hơn phải hợp tác được với nhau một cách chặt chẽ, nhuần nhuyễn và hiệu quả, nhất là trong bối cảnh thị trường thế giới và trong nước rất dị biệt như vừa qua”, ông Diên cho hay.

Thời gian qua, Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành chức năng và các địa phương đã nỗ lực, cố gắng trong quyết sách, các chủ trương, trong chỉ đạo, điều hành thông qua các công cụ thuế, phí, quỹ bình ổn và cả chính sách xã hội. Vì thế, thị trường xăng dầu nước ta cơ bản được ổn định, tổng nguồn luôn không thiếu, giá cả hợp lý vào nhóm nước có mức bán lẻ thấp nhất trong khu vực và thế giới.

Tuy nhiên, ông Diên khẳng định, để xảy ra hiện tượng thiếu hàng cục bộ, hệ thống thương nhân phân phối và cửa hàng bán lẻ ở Tp.HCM và một số tỉnh phía Nam là điều rất đáng tiếc và bất thường, bởi dù hoàn cảnh khó khăn giống nhau nhưng phần lớn các tỉnh, thành phố, nhất là phía Bắc và miền Trung thì không xảy ra như vậy.

Ngoài nguyên nhân khách quan của thế giới là đứt gãy nguồn cung, khủng hoảng năng lượng... thì nguyên nhân chủ quan trong nước theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên là các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu rất khó tiếp cận với vốn và bảo lãnh tín dụng của ngân hàng, tỉ giá ngoại tệ để nhập khẩu hàng thay đổi liên tục, biên độ giá dao động lớn, nên rủi ro rất cao.

Trong bối cảnh khan hàng, nhiều chi phí phát sinh, nhiều định mức lỗi thời nhưng chưa được cập nhật kịp thời, đầy đủ, chưa được phản ánh trong công thức tính giá cơ sở xăng dầu nên doanh nghiệp càng làm càng lỗ.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, trong cơ chế thị trường thì không ai ngoài quy luật cung cầu, quy luật giá trị, mục tiêu lợi nhuận. "Doanh nghiệp đầu mối, thương nhân phân phối đã không tự cứu được mình để làm ăn có lãi thì không thể lấy đâu ra chiết khấu cho đại lý, cửa hàng bán lẻ, nên gây ra đứt gãy nguồn cung cục bộ", Bộ trưởng cho hay và cũng đề cập đến nguyên nhân mưa bão làm gián đoạn vận chuyển xăng dầu.

Mặt khác, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết cũng trong thời điểm này, các lực lượng chức năng đã đấu tranh triệt phá một số vụ buôn lậu, làm giả xăng dầu quy mô đến hàng chục ngàn mét khối, nên ít nhiều đã có ảnh hưởng tới phân phối, kinh doanh xăng dầu trên một số địa bàn.

Lãnh đạo Bộ Công Thương nhấn mạnh TP HCM và các tỉnh phía Nam tới 146 trong tổng số 332 thương nhân phân phối, chiếm 44% trên cả nước. Tuy nhiên, rất nhiều thương nhân phân phối đã ký hợp đồng mua hàng của nhiều doanh nghiệp đầu mối nhưng việc mua hàng thường xuyên thì lại không thực hiện. Vì thế, doanh nghiệp đầu mối không thể chủ động nguồn hàng trong kỳ cho hệ thống của mình.

"Khi khan hàng, các thương nhân phân phối quay lại mua hàng để phân phối cho hệ thống bán lẻ của mình đương nhiên sẽ không còn cơ hội, vì thế cũng làm đứt gãy ở một số nơi", ông Nguyễn Hồng Diên nêu thực trạng.

Về giải pháp khắc phục tình trạng này trong thời gian tới, Bộ trưởng cho biết cần thực hiện đồng bộ các giải pháp cụ thể.

Thứ nhất, tập trung chỉ đạo hướng dẫn các doanh nghiệp đầu mối, kinh doanh phân phối chia sẻ nguồn cung trong dự trữ của mình để kịp thời chi viện, ứng cứu trong điều hành.

Thứ hai, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước kịp thời tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu về tiếp cận nguồn vốn bảo lãnh tín dụng, đây được xem là điều kiện tiên quyết để các doanh nghiệp xăng dầu có thể tồn tại, phát huy vai trò quan trọng của mình trong cung ứng cho xã hội cho mặt hàng đặc biệt này.

Thứ ba, để doanh nghiệp xăng dầu không lỗ và có lỗ thì cũng trong khả năng chịu được ở thời điểm thị trường xăng dầu có nhiều biến động thì Bộ Công thương sẽ tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành chức năng tham mưu cho Quốc hội, Chính phủ và cùng các cơ quan chức năng tiếp tục sử dụng công cụ thuế, phí, quỹ xăng dầu và chính sách an sinh khi cần thiết để điều hành giá bán lẻ xăng dầu phù hợp với biến động giá thế giới, đáp ứng mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, ổn định an sinh xã hội.

Thứ tư, cần tiếp tục triển khai phần mềm quản lý, phân phối kinh doanh xăng, dầu thống nhất trực tiếp từ Bộ Công Thương đến các doanh nghiệp sản xuất, doanh nghiệp đầu mối và thực hiện phân phối; từ các tỉnh, thành phố đến các đại lý bán lẻ trong cả nước nhằm bảo đảm tính khách quan, chính xác, minh bạch, kịp thời. Khẩn trương triển khai được rà soát, đề xuất cấp có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các cơ chế, chính sách quản lý trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh xăng dầu.