Thị trường xây dựng thế giới hiện nay có giá trị lên đến khoảng 12.000 tỷ USD, dự báo đến năm 2030 sẽ lên đến 19.000 tỷ USD. Trong khi xây dựng Việt Nam chỉ khoảng 50 - 60 tỷ USD, ít hơn 200 lần so với quy mô của thị trường thế giới.

QUY MÔ THỊ TRƯỜNG XÂY DỰNG VIỆT KHOẢNG 60 TỶ USD

Theo ông Lê Viết Hải, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Xây dựng Hoà Bình (HBC), hiện các nước có truyền thống xuất khẩu dịch vụ xây dựng ra nước ngoài đang rất thiếu nguồn nhân lực. Nhiều tập đoàn xây dựng Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản sau Covid-19 đã phải mời HBC tham gia thi công xây dựng các dự án của họ ở nước ngoài. Đây là cơ hội cho Việt Nam thay thế nhiều nước khác trong việc xuất khẩu dịch vụ xây dựng tổng hợp (dịch vụ tổng thầu).

Bên cạnh đó, Việt Nam đã làm chủ công nghệ xây dựng hàng đầu thế giới. Khi các nước xung quanh còn phụ thuộc rất nhiều vào các nhà thầu nước ngoài, Việt Nam đã có những nhà thầu trong nước có đủ khả năng thay thế nhà thầu ngoại. Ngay như các kĩ sư xây dựng của Philippine, Thái Lan, Malaysia hiện mới tiếp cận những công nghệ xây dựng mà Việt Nam đã áp dụng từ nhiều năm trước.

Việt Nam sẽ chinh phục được thị trường xây dựng thế giới, nếu áp dụng nhiều giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh với nhiều điều kiện thuận lợi của ngành.

Đó là, hiện nay số lượng kĩ sư xây dựng Việt Nam rất dồi dào. Ở các nước phát triển, giới trẻ hầu hết không thích làm việc trong ngành xây dựng, bình quân của thế giới chỉ có 3.000 kỹ sư xây dựng trên một triệu dân, trong khi Việt Nam có đến 9.000 kĩ sư xây dựng /1 triệu dân, gấp 3 lần mức trung bình của thế giới. Đây là một lợi thế rất quan trọng, nhưng nếu không biết khai thác, nó sẽ là gánh nặng trong tương lai khi nhu cầu xây dựng mới đạt mức bão hoà.

Nhiều loại vật liệu xây dựng của Việt Nam sản xuất được xuất khẩu đi hàng chục quốc gia trên thế giới. Giá trị xuất khẩu xi măng và clinker Việt Nam đã đứng đầu thế giới từ năm 2017, giá trị xuất khẩu đồ gỗ từ năm 2019 Việt Nam cũng trở thành nước đứng đầu trên thế giới. Đây là cơ sở hết sức quan trọng tạo nên một lợi thế cạnh tranh có tính chiến lược trên thị trường xây dựng thế giới.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp xây dựng trong nước đang phải đối diện với rất nhiều khó khăn, như hậu quả từ dịch Covid-19 để lại, ảnh hưởng từ việc các doanh nghiệp bất động sản bị kiểm soát nguồn vốn vay chặc chẽ hơn khiến việc thanh toán cho nhà thầu bị chậm trễ, nhiều dự án đầu tư bị trì hoãn.

Cuộc chiến tranh Nga - Ucraina đã tác động rất tiêu cực lên nền kinh tế thế giới khiến đầu tư nước ngoài không tăng mạnh như kỳ vọng, giá cả leo thang chóng mặt, rất nhiều nhà thầu quy mô lớn, trước đây làm ăn rất tốt nhưng thời gian vừa qua phải đối diện với nguy cơ bị phá sản nếu không có sự hỗ trợ từ Chính phủ.

 7 KIẾN NGHỊ CHIẾN LƯỢC

Để thành công trong việc xuất khẩu công nghiệp xây dựng ra nước ngoài, ông Lê Viết Hải đề xuất 7 nhiệm vụ chiến lược phát triển ngành xây dựng.

Thứ  nhất: Chính phủ hỗ trợ thông tin thị trường toàn cầu để doanh nghiệp xây dựng có thể đến đúng nơi phù hợp nhất. Vì hiện nay, theo nghiên cứu riêng của HBC, ở các nước phát triển giá thành xây dựng đang gấp 3 đến 8 lần so với Việt Nam. Một m² xây dựng thông thường ở nước ta dưới 500 USD trong khi các nước là từ 1.500 USD đến 4000 USD/ m².

Thứ hai: Trong đàm phán các hiệp định thương mại song phương hoặc đa phương ,Chính phủ cần quan tâm về các điều khoản liên quan đến xuất khẩu dịch vụ xây dựng tổng thầu chứ không phải chỉ xuất khẩu các sản phẩm công nghiệp, nông nghiệp, thủy sản…

Thứ ba: Cải cách thủ tục hành chính giúp cho doanh nghiệp xây dựng phát triển tốt hơn, đặc biệt là thủ tục đầu tư ra nước ngoài để doanh nghiệp xây dựng dễ dàng hơn trong việc tiếp cận thị trường toàn cầu.

Thứ tư: Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong ngành xây dựng từ lao động trực tiếp đến gián tiếp.

Thứ năm: Chính phủ hỗ trợ trong việc thiết lập hệ sinh thái ngày càng hoàn thiện hơn trong ngành xây dựng Việt Nam nhằm kết nối các doanh nghiệp trong ngành xây dựng cùng các ngành liên quan để tạo nên sức mạnh cạnh tranh trên trường quốc tế.

Thứ sáu: Tạo điều kiện tốt hơn nữa cho doanh nghiệp xây dựng trong nước làm tổng thầu các dự án đầu tư quy mô lớn của Nhà nước.

Thứ bảy: Có phương thức quảng bá thương hiệu quốc gia Việt Nam để hỗ trợ xuất khẩu dịch vụ xây dựng. Uy tín thương hiệu quốc gia cao sẽ là một lợi thế cạnh tranh quan trọng khi ngành xây dựng phát triển ra thị trường nước ngoài.

Ngoài ra, cũng cần tạo nên một hệ sinh thái của ngành xây dựng, với sự hợp tác của các hiệp hội, gồm: Tổng Hội Xây dựng, Tổng Hội Vật liệu xây dựng, Hiệp Hội nhà thầu Xây dựng, Hiệp hội cơ khí xây dựng, Hội Tư vấn Thiết kế công trình xây dựng, Hội quản lý dự án xây dựng, Hội Tin học Xây dựng, Hội Kỹ sư Xây dựng, Hội Kiến trúc sư…