Trước đây, bán lẻ tức thời (instant retail) chỉ dừng ở dịch vụ giao đồ ăn truyền thống, giờ đây đã mở rộng sang hầu như mọi thứ mà người tiêu dùng có thể cần. Chỉ cần chạm nhẹ vào điện thoại trên đường đi làm là người tiêu dùng có thể nhận cà phê thường uống tại văn phòng trước khi đến. Thức dậy lúc 2 giờ sáng với một đứa trẻ bị ốm? Thuốc sẽ có sẵn tại cửa nhà sau vài phút. Đây là mô hình bán hàng phát triển nhanh chóng của Trung Quốc được gọi là bán lẻ tức thời.

Meituan – công ty điều hành một ứng dụng cung cấp nhiều dịch vụ đa dạng như chia sẻ xe đạp, đặt vé và bản đồ – đã báo cáo doanh thu trong ba tháng đầu năm nay là 86,6 tỷ Nhân dân tệ (12,1 tỷ USD), so với 73,3 tỷ Nhân dân tệ trong cùng kỳ năm trước. Con số này thể hiện mức tăng 18%, lớn hơn một chút so với dự kiến của London Stock Exchange Group (LSEG) là 16,5%.

Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết thị trường bán lẻ tức thời đã đạt 650 tỷ Nhân dân tệ (89 tỷ USD) vào năm 2023 và dự kiến ​​sẽ vượt qua 2 nghìn tỷ Nhân dân tệ vào năm 2030, tăng trưởng 28% mỗi năm - cao hơn nhiều so với mức tăng trưởng 11% của bán lẻ trực tuyến thông thường.

Theo một báo cáo đầu tháng này của NielsenIQ, 72% người dùng bán lẻ tức thời có độ tuổi dưới 35. Những người tiêu dùng trẻ này coi trọng tốc độ và trải nghiệm hơn giá cả. Tiết kiệm thời gian và tiếp cận hàng hóa ngay lập tức đang trở nên quan trọng trong các quyết định mua hàng.

Ngày 15/4 vừa qua, Meituan đã chính thức ra mắt thương hiệu Meituan Flash Buy, định vị đây là "nền tảng mua sắm thế hệ tiếp theo đồng hành cùng người tiêu dùng suốt ngày đêm". Xiao Kun, Giám đốc bộ phận Flash Buy của Meituan, cho biết: "Chúng tôi sẽ nỗ lực đáp ứng mong đợi của người tiêu dùng là nhận được hàng trong vòng 30 phút".

Theo Xiao, các đơn hàng không phải thực phẩm trên dịch vụ bán lẻ tức thời của Meituan hiện đã vượt quá 18 triệu đơn mỗi ngày. "Lòng trung thành của người tiêu dùng và tần suất mua hàng đang tăng đều đặn trên các danh mục như nông sản tươi, đồ uống, đồ gia dụng thiết yếu và đồ điện tử tiêu dùng", ông nói thêm.

Hiện tại, mạng lưới kho hàng nhanh (các trung tâm phân phối nhỏ nằm gần người tiêu dùng) của Meituan đã đạt tới 30.000 địa điểm và dự kiến ​​con số này sẽ vượt quá 100.000 vào năm 2027. Năm ngoái, Meituan cũng mở rộng quan hệ đối tác với nhà bán lẻ đồ gia dụng Suning, chính thức ra mắt dịch vụ cam kết giao và lắp đặt máy lạnh trong vòng hai giờ.

Tổng giám đốc điều hành mảng kinh doanh cốt lõi tại địa phương của Meituan, Wang Puzhong đã tuyên bố một cách khiêu khích rằng: "Sự trỗi dậy của bán lẻ tức thời là không thể ngăn cản. Cuối cùng, nó sẽ đẩy các hệ thống kho bãi - hậu cần lỗi thời, quá khổ vào thùng rác của lịch sử".

Trong khi Meituan đẩy mạnh hoạt động bán lẻ tức thời và tiến mạnh vào lãnh thổ cốt lõi của JD.com là các sản phẩm kỹ thuật số 3C—máy tính, truyền thông và thiết bị điện tử tiêu dùng, thì JD.com cũng đồng thời phát động một cuộc tấn công nhanh chóng vào thị trường giao đồ ăn—thành trì ban đầu của Meituan.

Chỉ vài giờ sau khi Flash Buy ra mắt, JD.com cũng tung ra dịch vụ bán lẻ tức thời của riêng mình —Miaosong, hay Seconds Delivery. Dịch vụ này tích hợp hơn 100.000 cửa hàng ngoại tuyến mang thương hiệu JD trên toàn quốc và tự hào có thời gian giao hàng trung bình dưới 30 phút, theo công ty.

JD.com cũng thông báo rằng đơn hàng giao đồ ăn hàng ngày của họ đã vượt quá 5 triệu. Để mở rộng quy mô hơn nữa, công ty đã tiết lộ kế hoạch tuyển dụng thêm hơn 50.000 nhân viên giao hàng toàn thời gian trong quý 2. Vào ngày 24/4, công ty báo cáo rằng khối lượng đơn hàng hàng ngày cho Seconds Delivery đã vượt quá 10 triệu, trải dài trên 166 thành phố.

Cuộc cạnh tranh ngày càng leo thang giữa Meituan và JD.com đã đưa ngành bán lẻ tức thời lên một tầm cao mới. Nền tảng video ngắn Douyin cũng đã ra mắt tính năng giao hàng theo giờ để thúc đẩy tăng trưởng. Gã khổng lồ thương mại điện tử Alibaba, thông qua nhánh giao đồ ăn Ele.me, cũng hợp tác với các siêu thị và nhà bán lẻ ngoại tuyến cung cấp dịch vụ giao hàng đêm muộn cho thuốc men và hàng hóa tại cửa hàng tiện lợi.

Dịch vụ giao hàng nhanh Taobao cũng được triển khai vào ngày 6/5 vừa qua, bao phủ 50 thành phố lớn. Dịch vụ này áp dụng cho các mặt hàng như thực phẩm, hàng tạp hóa, đồ điện tử và quần áo. Đây là một phần trong sáng kiến "Taobao Instant Commerce" - dịch vụ giao hàng theo yêu cầu được nâng cấp của Alibaba, nhằm mở rộng lượng người dùng, theo SCMP.

Đối mặt với áp lực không ngừng từ các nền tảng trực tuyến, các nhà bán lẻ vật lý đang nỗ lực tái tạo mô hình kinh doanh của họ và xây dựng hệ sinh thái bán lẻ tức thời tự chủ, tự vận hành. Ví dụ, Sam's Club đã áp dụng mô hình kho hàng đầu cuối, với các kho hàng nhỏ hơn được đặt gần khách hàng hơn, cho phép giao hàng cực nhanh trong bán kính 6km.

Hong Yong, nghiên cứu viên cộng tác tại Viện Thương mại Điện tử thuộc Viện Hợp tác Kinh tế và Thương mại Quốc tế Trung Quốc, chia sẻ với tờ Beijing Review: "Bán lẻ tức thời được coi là động lực tăng trưởng chính của ngành bán lẻ". Ngoài việc cải thiện trải nghiệm của người tiêu dùng, mô hình này còn đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số của các doanh nghiệp bán lẻ truyền thống, cho phép tích hợp các kênh trực tuyến và ngoại tuyến.

Do đó, bán lẻ tức thời đã trở thành đòn bẩy quan trọng để chính quyền địa phương nuôi dưỡng và mở rộng các hình thức tiêu dùng mới. Thành phố Thâm Quyến ở tỉnh Quảng Đông đưa phát triển bán lẻ tức thời vào các ưu tiên năm 2025 và đã đưa ra kế hoạch hành động để thúc đẩy tăng trưởng của ngành.

Đến năm 2026, Thâm Quyến sẽ chứng kiến ​​hơn 40.000 nhà bán lẻ mở doanh nghiệp trực tuyến, xây dựng năm nền tảng thương mại điện tử, mỗi nền tảng tạo ra hơn 5 tỷ Nhân dân tệ (714 triệu USD) doanh số bán lẻ tức thời hàng năm và thúc đẩy ít nhất 30 doanh nghiệp có doanh số bán lẻ tức thời hàng năm vượt quá 100 triệu Nhân dân tệ (14,2 triệu USD).

Để hỗ trợ sự phát triển lành mạnh của ngành, chuyên gia Hong Yong nhấn mạnh tầm quan trọng của đổi mới công nghệ, tối ưu hóa hậu cần và hiệu suất giao hàng tốt. "Các khuyến nghị được cá nhân hóa và dịch vụ chất lượng cao là điều cần thiết để thúc đẩy lòng trung thành của người dùng", ông nói thêm.

Đồng thời, ông kêu gọi chính phủ đưa ra các tiêu chuẩn và quy định rõ ràng - vừa để đảm bảo cạnh tranh công bằng vừa để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng - qua đó phát huy hết tiềm năng của bán lẻ tức thời như một động lực thúc đẩy tiêu dùng.