Thảo luận một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đấu giá tài sản, các đại biểu cơ bản nhất trí với báo cáo của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiếp thu, chỉnh lý, giải trình đối với dự thảo Luật này. 

Tuy nhiên để hoàn chỉnh dự án luật, đại biểu Nguyễn Minh, đoàn Quảng Bình Tâm, góp ý thêm tại điểm b, d khoản 4 Điều 38 Luật Đấu giá tài sản hiện nay quy định "những người không được tham gia đấu giá gồm, người làm việc trong tổ chức đấu giá tài sản thực hiện cuộc đấu giá; cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh chị, em ruột của đấu giá viên điều hành cuộc đấu giá người trực tiếp giám định giá tài sản cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh, chị em ruột của người trực tiếp giám định định giá tài sản". Tại điểm d quy định "cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh, chị em ruột của người quy định tại điểm c khoản này.

Tại điểm b khoản 24 Điều 1 dự thảo luật quy định bổ sung điểm e vào sau điểm đ khoản 4 như sau: “Cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh, chị em ruột, công ty mẹ, công ty con, các doanh nghiệp mà cá nhân, tổ chức hoặc nhóm cá nhân, tổ chức có khả năng chi phối hoạt động thông qua sở hữu, thâu tóm cổ phần, phần vốn góp hoặc thông qua việc ra quyết định của doanh nghiệp khi đăng ký tham gia đấu giá trong cùng một tài sản”.

KHÔNG CHO CHA MẸ, VỢ CHỒNG ĐẤU GIÁ CÙNG MỘT TÀI SẢN LÀ KHÔNG PHÙ HỢP

Theo đại biểu, với quy định này, quá trình áp dụng đã có nhiều vướng mắc, nhiều cách hiểu khác nhau, dẫn đến phát sinh khiếu nại, tố cáo về người tham gia đấu giá. Để tháo gỡ các vướng mắc và thống nhất trong áp dụng, đề nghị ở các điều dự thảo Luật này cần phải quy định rõ: Cha, mẹ là cha mẹ đẻ hay bao gồm cả cha mẹ đẻ, cha mẹ nuôi, cha dượng, mẹ kế, cha mẹ vợ, cha mẹ chồng; Con là con ruột hay con nuôi, con dâu, con rể; Anh, chị, em là cùng cha mẹ hay bao gồm anh, chị, em cùng cha khác mẹ; anh, chị, em cùng mẹ khác cha.

Góp ý vấn đề  này, đại biểu Trần Văn Tuấn, đoàn Bắc Giang, cho rằng quy định các trường hợp không được đăng ký tham gia đấu giá phải phù hợp với quy định liên quan và thực tế. Việc quy định thêm các đối tượng không được đăng ký tham gia đấu giá gồm: "công ty mẹ, công ty con, các doanh nghiệp mà cá nhân, tổ chức hoặc nhóm cá nhân, tổ chức có khả năng chi phối hoạt động thông qua sở hữu, thâu tóm cổ phần, phần vốn góp hoặc thông qua việc ra quyết định của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật về doanh nghiệp khi đăng ký tham gia đấu giá trong cùng một tài sản” là phù hợp với quy định của Khoản 2 Điều 195 Luật doanh nghiệp 2020; Điều 17a, Nghị định 10/2023/ NĐ- CP hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2013.

Qua đó sẽ giúp tránh được tình trạng thông đồng dìm giá, “quân xanh, quân đỏ”, tiêu cực trong hoạt động đấu giá tài sản, đại biểu tỉnh Bắc Giang nhận định.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị không nên bổ sung nhóm đối tượng không được đăng ký tham gia đấu giá là “Cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh ruột, chị ruột, em ruột", vì quy định này không phù hợp cả về mặt pháp lý và thực tế.

Đại biểu phân tích, về mặt pháp lý, nếu quy định không cho cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh ruột, chị ruột, em ruột  đăng ký tham gia đấu giá trong cùng một tài sản là hạn chế quyền sở hữu tài sản của công dân, không phù hợp với Hiến pháp và các quy định pháp luật liên quan, không phù hợp đối với trường hợp Nhà nước đấu giá quyền sử dụng đất ở để giao đất cho cá nhân, tổ chức có thu tiền sử dụng đất. 

Về mặt thực tế, trong một cuộc đấu giá quyền sử dụng đất để giao đất ở có thu tiền sử dụng đất thường bao gồm nhiều lô đất khác nhau. Nếu Cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh ruột, chị ruột, em ruột đều có quyền đăng ký tham gia đấu giá nhiều lô đất khác nhau cùng với nhiều khách hàng khác không có quan hệ huyết thống, quan hệ hôn nhân cũng không ảnh hưởng đến tính khách quan của cuộc đấu giá và không phải là nguyên nhân dẫn đến tình trạng thông đồng, dìm giá.

Thực tế đã có nhiều cuộc đấu giá quyền sử dụng đất ở có nhiều cặp vợ, chồng hoặc cha, mẹ, anh, chị, em ruột tham gia nhưng vẫn bảo đảm tính khách quan, không có tình trạng thông đồng, dìm giá và cũng đã có những tổ chức đấu giá tự quy định trong quy chế cuộc đấu giá nội dung không cho cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh ruột, chị ruột, em ruột cùng đăng ký tham gia một cuộc đấu giá trả giá cùng một lô đất đã vấp phải sự phản ứng gay gắt của những người tham gia.

Mặt khác, theo đại biểu, quy định không cho cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh ruột, chị ruột, em ruột cùng đăng ký tham gia một cuộc đấu giá, trả giá cùng một lô đất còn phát sinh thủ tục hành chính phức tạp cho tổ chức đấu giá trong quá trình thực hiện thủ tục cho khách hàng đăng ký tham gia đấu giá.

Do đó, nếu quy định cấm như Dự thảo nhưng không kiểm soát được, sẽ dẫn đến sai sót mà sau khi đấu giá xong mới phát hiện người tham gia đấu giá có quan hệ hôn nhân, huyết thống... phải hủy kết quả trúng đấu giá để đấu giá lại. Điều này cũng sẽ tạo ra một hệ lụy rất lớn, gây tốn kém, lãng phí do việc phải tổ chức đấu giá lại, đó là chưa kể tổ chức đấu giá tài sản phải đối diện với việc có tranh chấp khiếu kiện phức tạp.

ĐỀ NGHỊ CÂN NHẮC KỸ VIỆC ĐƯA NỘI DUNG NÀY VÀO DỰ THẢO LUẬT

Theo đại biểu Hoàng Đức Thắng, đoàn Quảng Trị, việc dự thảo đưa ra như vậy mong muốn đảm bảo tính chặt chẽ, tránh trường hợp những người đăng ký tham gia đấu giá đưa người trong gia đình vào làm "quân xanh, quân đỏ" làm cho cuộc đấu giá thiếu khách quan.

Tuy nhiên, trên thực tế nếu quy định như thế sẽ phát sinh rất nhiều vấn đề phức tạp và hạn chế quyền công dân… Vì thế phương án này cần được cân nhắc kỹ và thấy chưa đầy đủ các yếu tố thì không nên đưa vào dự thảo luật lần này.

Đồng tình với các ý kiến này, đại biểu Lã Thanh Tân, đoàn TP.Hải Phòng, cho rằng việc quy định như dự thảo luật nhằm hạn chế việc thông đồng, dìm giá khi tham gia đấu giá cùng một tài sản giữa những người cùng có quan hệ nêu trên. Tuy nhiên, trên thực tế rất khó thực hiện, bởi lẽ khi tổ chức cuộc đấu giá, tổ chức đấu giá chuyên nghiệp không thể biết hết quan hệ gia đình trong số những người tham gia đấu giá là cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh ruột, chị ruột, em ruột cũng như không có điều kiện để xác minh các thông tin nói trên.

Mặt khác, việc sở hữu tài sản chung của vợ, chồng đã được quy định tại Luật Hôn nhân và gia đình, cha, mẹ với con cái, anh, chị, em ruột với nhau đều có năng lực hành vi dân sự riêng, độc lập với nhau về tài sản.

Do đó, đại biểu đề nghị cân nhắc việc đưa nội dung này vào dự thảo luật, nếu đưa nội dung này vào dự thảo Luật Đấu giá tài sản thì cần có cơ chế để thực hiện đảm bảo tính khả thi trong thực tế cũng như đảm bảo quyền của cá nhân khi tham gia đấu giá. Bên cạnh đó, tôi cũng đề nghị cần làm rõ thế nào là "có khả năng chi phối hoạt động", vì quy định này mang tính định tính và rất khó xác định trong thực tế.

Dự thảo luật cũng yêu cầu người tham gia đấu giá phải cung cấp giấy tờ chứng minh đáp ứng yêu cầu, điều kiện tham gia đấu giá hoặc văn bản của cơ quan có thẩm quyền xác nhận đáp ứng yêu cầu, điều kiện tham gia đấu giá trong trường hợp pháp luật có quy định yêu cầu, điều kiện tham gia đấu giá.

Theo đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh, đoàn Khánh Hoà, đối với quan hệ của các thành viên trong gia đình thì hiện nay Luật Cư trú đã bỏ sổ hộ khẩu từ ngày 1/1/2023. Như vậy sẽ không có căn cứ để xác định những người tham gia đấu giá đối với cùng một tài sản có phải là cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh ruột, chị ruột, em ruột hay không. Quy định này sẽ gây khó khăn cho cả người tham gia đấu giá và tổ chức đấu giá tài sản, điều này làm phát sinh thêm thủ tục hành chính và chi phí của người dân, doanh nghiệp.

Đại biểu nghị quy định rõ nội dung trên tại Điều 38 dự thảo luật, vì theo đó giấy tờ chứng minh đáp ứng yêu cầu, điều kiện tham gia đấu giá trong trường hợp chứng minh người tham gia đấu giá không thuộc trường hợp cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh ruột, chị ruột, em ruột thì chỉ cần cam kết của người tham gia đấu giá tại phiếu đăng ký tham gia đấu giá cho phù hợp với các quy định pháp luật là đủ...