Các doanh nghiệp ngành gỗ Việt Nam và Trung Quốc đã cùng trao đổi  thông tin nhằm tìm hiểu thị trường và tối đa hóa cơ hội giao thương gỗ, tại hội thảo trực tuyến do Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam tổ chức vào cuối tuần qua.

GỖ NGUYÊN LIỆU CHIẾM 80% GIÁ TRỊ XUẤT SANG TRUNG QUỐC

Ông Cao Chí Công, Phó Chủ tịch Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam (Viforest), cho biết xuất khẩu gỗ và lâm sản 5 tháng đầu năm đạt gần 7,7 tỷ USD, tăng 7,6% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ đạt gần 7,2 tỷ USD; tăng 6,9%; mây, tre, cói thảm tăng 19,1%. Xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ sang Trung Quốc đã giảm nhẹ 0,7% trong 4 tháng đầu năm.

Theo ông Công, xuất khẩu sản phẩm gỗ của Việt Nam đạt kim ngạch 14 tỷ USD trong năm 2021. Trong đó, xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc đạt giá trị 1,49 tỷ USD với sự tham gia của hơn 500 doanh nghiệp.

Ở chiều ngược lại, năm 2021, Việt Nam chi hơn 2,5 tỷ USD nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ, trong đó, riêng thị trường Trung Quốc, con số này đạt 1,1 tỷ USD với khoảng hơn 1.000 doanh nghiệp tham gia, trong số đó có cả các doanh nghiệp nhập khẩu sản phẩm phụ trợ ngành gỗ.

“Trung Quốc là một trong những thị trường rất quan trọng ở cả chiều xuất khẩu và nhập khẩu gỗ và lâm sản Việt Nam. Vì vậy, kỳ vọng thông qua hội thảo, cộng đồng doanh nghiệp 2 nước có những kiến nghị với Chính phủ, cơ quan quản lý để có những hỗ trợ doanh nghiệp hướng tới sản xuất, kinh doanh bền vững, hiệu quả, theo đúng quy định pháp luật của Nhà nước, đúng thông lệ quốc tế”, ông Cao Chí Công nhấn mạnh.

Trình bày Báo cáo nghiên cứu thương mại gỗ Việt Nam – Trung Quốc do Tổ chức  Forest Trends và Viforest phối hợp thực hiện, ông Nguyễn Vinh Quang – chuyên gia của  Forest Trends, cho biết Trung Quốc là một trong năm thị trường xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ lớn nhất của Việt Nam.

Trong những năm gần đây, xuất khẩu gỗ Việt Nam sang Trung Quốc chiếm 10 -12% tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam, đứng ở vị trí thứ 2 hoặc thứ 3 xét về mặt kim ngạch.

Ở chiều ngược lại, theo ông Nguyễn Vinh Quang, Trung Quốc là nguồn cung gỗ và sản phẩm gỗ lớn nhất của Việt Nam. Nhập khẩu của Việt Nam từ Trung Quốc chiếm 25 - 37% tổng nhập khẩu hàng năm của Việt Nam.

Việt Nam nhập khẩu hơn 20 sản phẩm từ Trung Quốc, nhưng chủ yếu là các sản phẩm thuộc HS44. Mã nhập khẩu HS44 và HS94 của Việt Nam từ Trung Quốc đã tăng đều đặn trong những năm qua. Trong đó, nhập khẩu HS44 từ Trung Quốc lớn hơn nhiều so với nhập khẩu HS94 tính theo giá trị (nhập khẩu HS44 chiếm 65 - 88% trong tổng số).

“Việt Nam duy trì thặng dư thương mại gỗ với Trung Quốc nhưng nhập khẩu của Việt Nam tăng nhanh hơn xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc. Thặng dư thương mại chủ yếu đến từ dăm gỗ”, ông Nguyễn Vinh Quang nhấn mạnh.

FDI TỪ TRUNG QUỐC ĐANG “GIẢM”

Các doanh nghiệp của Trung Quốc đầu tư vào ngành chế biến gỗ Việt Nam hiện chiếm 17-35% trong tổng đầu tư của các quốc gia vào ngành gỗ Việt Nam. Trong đó, năm 2019 là năm có số dự án đăng ký mới và tổng vốn đăng ký cấp mới cao nhất.

Các dự án đăng ký mới của Trung Quốc chiếm từ 14% - 36% tổng số dự án FDI đăng ký mới đầu tư vào ngành gỗ của Việt Nam tính theo giá trị; và 35% - 56% theo số lượng dự án trong năm 2019.

Tuy nhiên, từ năm 2020 và năm 2021, vốn đầu tư của các doanh nghiệp  Trung Quốc vào ngành gỗ đang giảm dần. Riêng trong 3 tháng đầu năm 2022, vốn đầu tư tăng thêm từ Trung Quốc có giá trị rất nhỏ, chỉ 22,3 nghìn USD.

Số lần điều chỉnh vốn của các doanh nghiệp Trung Quốc chiếm 30% - 36% tổng số lần điều chỉnh của tất cả các doanh nghiệp FDI đầu tư vào ngành gỗ của Việt Nam.

Vốn điều chỉnh (tăng) của các doanh nghiệp Trung Quốc chủ yếu tương đương từ khoảng 20% - 47% tổng vốn điều chỉnh của tất cả các doanh nghiệp FDI đầu tư vào ngành gỗ của Việt Nam, đặc biệt năm 2017 là 55% và năm 2019 chỉ hơn 5%.

Số lần mua bán và sáp nhập (M&A) cũng như giá trị M&A của các doanh nghiệp Trung Quốc là cao nhất vào năm 2019. Năm 2020 và 2021 có xu hướng giảm dần.

Tỷ lệ M&A của các doanh nghiệp Trung Quốc chiếm 13% - 42% tổng số lần M&A của các doanh nghiệp FDI trên toàn quốc trong ngành gỗ của Việt Nam. Tỷ lệ vốn M&A của các doanh nghiệp Trung Quốc chiếm 6% - 35% tổng vốn M&A của các doanh nghiệp FDI trên toàn quốc trong ngành gỗ của Việt Nam.

Tại hội thảo, ba tổ chức gồm Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam, Hiệp hội Lâm sản Trung Quốc, Hiệp hội Phân phối gỗ và sản phẩm gỗ Trung Quốc, đã cùng thảo luận về những thuận lợi và khó khăn trong quan hệ thương mại gỗ hiện nay giữa hai nước; cơ hội cho việc mở rộng thương mại/đầu tư bền vững; rủi ro thị trường liên quan đến thương mại gỗ giữa 2 bên và cơ chế giảm thiểu rủi ro; hợp tác trong tương lai giữa hiệp hội gỗ hai nước nhằm đẩy mạnh thương mại và giảm thiểu rủi ro thị trường và cùng nhau hướng tới xây dựng thương mại ngành gỗ có trách nhiệm.

Về phía Trung Quốc, bà Hải Linh, Viện Nghiên cứu Lâm nghiệp Trung Quốc, cũng cho rằng, Việt Nam là thị trường quan trọng của ngành gỗ Trung Quốc. "Cùng với việc tuân thủ các quy định pháp lý, thiết lập mối quan hệ, thiết lập các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát rủi ro, cải thiện tốt hơn chuỗi cung ứng,... chúng tôi cũng mong muốn có sự hợp tác chặt chẽ với các doanh nghiệp gỗ Việt Nam" - bà Hải Linh nói.

Đồng quan điểm, ông Tô Xuân Phúc, chuyên gia phân tích chính sách Tổ chức Forest Trends, cho hay, việc trao đổi giữa các doanh nghiệp gỗ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo thuận lợi cho thương mại giữa hai nước.

"Mặc dù quy mô thương mại gỗ hai nước lớn nhưng sự hiểu biết của doanh nghiệp gỗ Việt Nam về quy định thị trường và động lực phát triển thị trường Trung Quốc trong tương lai còn khiêm tốn và ở chiều ngược lại, các doanh nghiệp Trung Quốc cũng chưa có nhiều hiểu biết về nguồn cung gỗ ở Việt Nam. Do đó, chúng tôi kỳ vọng hiệp hội gỗ hai nước sẽ có những hợp tác để cùng nhau đóng góp cho sự bền vững cho ngành gỗ hai quốc gia", ông Tô Xuân Phúc nhấn mạnh.