Báo cáo mới nhất về “Các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam: Mức độ cam kết ESG (Môi trường, Xã hội và Quản trị) và thực hành Báo cáo phát triển bền vững” do PwC công bố ngày 29/8 cho thấy các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam đang thể hiện mức độ cam kết cao, tuy nhiên lại tỏ ra thận trọng triển khai ESG.

THIẾU LÃNH ĐẠO ESG

Cụ thể, tỷ lệ cam kết ESG của các doanh nghiệp niêm yết là 93%, vượt mức trung bình của Việt Nam là 80%. Song chỉ có 35% các doanh nghiệp niêm yết đã thiết lập kế hoạch ESG, thấp hơn đáng kể so với mức trung bình là 44%. Hơn một nửa doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam (58%) đang và sẽ trong giai đoạn lập kế hoạch trong 2-4 năm tới.

Báo cáo nhận định, tình trạng thiếu lãnh đạo cấp cao tham gia với vai trò tập trung thúc đẩy cam kết ESG trong doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam. Khoảng hai phần ba (64%) cho biết doanh nghiệp thiếu sự tham gia tích cực và quản trị minh bạch của hội đồng quản trị đối với chương trình nghị sự ESG.

Thêm vào đó, gần một nửa (44%) nhận xét tổ chức của họ không có hoặc chưa xác định rõ lãnh đạo ESG để giúp dẫn dắt và thực hiện các sáng kiến ESG.

“Điều này trở thành một thách thức lớn khi Hội đồng quản trị đóng vai trò nòng cốt trong việc giám sát các yếu tố ESG và tích hợp tính bền vững vào các chiến lược ra quyết định cũng như tăng trưởng dài hạn, nhằm đảm bảo phân bổ, ưu tiên các nguồn lực cần thiết cho việc thực hiện ESG”, báo cáo đánh giá.

So với khu vực Châu Á Thái Bình Dương, báo cáo phát triển bền vững ở Châu Á Thái Bình Dương 2023 chỉ rõ, so với Việt Nam, các doanh nghiệp niêm yết ở khu vực Châu Á Thái Bình Dương đang thể hiện tốt hơn đáng kể trong việc công bố vấn đề quản trị cấp cao và trách nhiệm của họ đối với các vấn đề ESG.

Trong số các công ty được khảo sát tại Việt Nam, 46% công bố trách nhiệm của Hội đồng quản trị liên quan đến tính bền vững, 44% công bố cơ cấu quản trị bền vững và chỉ 8% công bố số lượng thành viên Hội đồng quản trị hoặc nhân sự quản lý đã qua đào tạo về phát triển bền vững.

Báo cáo nêu rõ, các tỷ lệ phần trăm này thấp hơn nhiều so với mức trung bình của khu vực Châu Á Thái Bình Dương – lần lượt là 84%, 79% và 36%. Đáng chú ý hơn, không có doanh nghiệp niêm yết nào ở Việt Nam tiết lộ mối liên hệ giữa thù lao của các giám đốc điều hành cấp cao và hiệu quả công việc của họ trong việc quản trị bền vững.

Trong khi đó, việc thiết lập mục tiêu là cần thiết để các công ty theo dõi tiến trình của họ trong việc đáp ứng các yếu tố ESG và điều chỉnh chiến lược của họ để thực hiện hành động khắc phục khi cần thiết.

Kết quả báo cáo cũng chỉ ra, phần lớn các doanh nghiệp niêm yết được nghiên cứu ở Việt Nam đều công bố mục tiêu ESG ngắn hạn và trung hạn (lần lượt là 84% và 70%). Tuy vậy, chưa đến một nửa (48%) tiết lộ các mục tiêu dài hạn, tức là trên 5 năm và chỉ có 8% tiết lộ mục tiêu NetZero.

Còn số liệu về các doanh nghiệp niêm yết công bố mục tiêu ESG ngắn hạn, trung hạn và dài hạn ở khu vực Châu Á Thái Bình Dương là tương tự nhau – trung bình khoảng 76%.

CẦN TIẾP TỤC CẢI THIỆN, NÂNG CAO NHẬN THỨC VỀ ESG

Ngoài ra, việc công bố thông tin liên quan đến biến đổi khí hậu cũng ngày càng trở thành một phần quan trọng trong báo cáo phát triển bền vững, cũng như công tác giải quyết các rủi ro chuyển đổi và các rủi ro vật chất liên quan đến khí hậu.

Từ năm 2021 đến 2022, Việt Nam là nước có sự cải thiện đáng kể nhất ở khu vực Châu Á Thái Bình Dương trong việc xác định các rủi ro, cơ hội liên quan đến khí hậu, từ 40% lên 78%. Sự gia tăng này được thúc đẩy bởi các kế hoạch mà Thủ tướng Phạm Minh Chính đã công bố vào tháng 11 năm 2021 – với mục tiêu đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, đồng thời mở ra những cơ hội cho các tổ chức.

Mặc dù vậy, vẫn tồn tại cách biệt giữa các doanh nghiệp niêm yết của Việt Nam và khu vực Châu Á Thái Bình Dương – trung bình ở mức 88%. Điều này nhấn mạnh sự cần thiết phải nâng cao nhận thức về khí hậu của các doanh nghiệp niêm yết, đặc biệt khi Việt Nam là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu.

Nhận xét về thực trạng cam kết ESG và thực hành báo cáo phát triển bền vững của các doanh nghiệp niêm yết tại Việt Nam, ông Nguyễn Hoàng Nam, Phó Tổng giám đốc, Lãnh đạo Dịch vụ ESG và Dịch vụ Kiểm toán, PwC Việt Nam, cho biết: “Đã có sự tiến bộ trong chất lượng báo cáo phát triển bền vững của các doanh nghiệp niêm yết Việt Nam trong thời gian qua. Tuy nhiên, các doanh nghiệp vẫn cần tiếp tục cải thiện và nâng cao nhận thức, đặc biệt trong lĩnh vực phát triển năng lượng xanh và thực hành các tiêu chuẩn ESG”.

Hơn nữa, theo đại diện PwC Việt Nam, cần có sự cam kết và hợp tác giữa nhiều bên liên quan để đạt được tác động lâu dài cũng như tạo dựng môi trường kinh doanh có trách nhiệm ở Việt Nam.

Doanh nghiệp niêm yết nên chủ động tích hợp các nguyên tắc ESG vào hoạt động, tận dụng các cấu trúc có sẵn và nguồn lực dồi dào của tổ chức. Đồng thời, các cơ quan chính phủ và cơ quan quản lý nên xây dựng các chính sách rõ ràng để tạo điều kiện thuận lợi cho tiến trình chuyển đổi ESG, cùng với hướng dẫn chi tiết về các phương thức báo cáo phát triển bền vững.

Giải quyết các thách thức trên cũng như để đạt được báo cáo phát triển bền vững cân bằng và toàn diện, PwC khuyến nghị, các doanh nghiệp niêm yết cần hiểu rõ mục tiêu của công ty, các chiến lược ESG, nguyện vọng báo cáo...

Chất lượng dữ liệu đóng vai trò vô cùng quan trọng để trình bày thông tin một cách hữu ích cho những người ra quyết định. Quá trình thu thập và xác minh thông tin khá phức tạp nên các công ty cần phải cân nhắc về cả hệ thống chứ không chỉ riêng báo cáo.

Đồng thời, cần tích hợp các yếu tố ESG vào chiến lược kinh doanh, quá trình quản trị rủi ro và đánh giá hiệu suất thông qua việc cải thiện báo cáo phát triển bền vững có thể giúp tiết kiệm chi phí và kiến tạo giá trị lâu dài.