Báo cáo về tình hình triển khai thực hiện dự án xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía đông giai đoạn 2021-2025 (giai đoạn 2), Bộ Giao thông vận tải cho hay, tính từ thời điểm Quốc hội có chủ trương đầu tư, thời gian để Bộ Giao thông vận tải hoàn thành bàn giao hồ sơ, cắm cọc giải phóng mặt bằng cho địa phương chỉ khoảng 5 tháng. Chuẩn bị đầu tư, khởi công dự án khoảng 10 tháng. Đặc biệt, công tác giải phóng mặt bằng sẽ được hoàn tất trong thời gian khoảng 1,5 năm. Đây có thể được coi là bước “đột phá” về thời gian chuẩn bị thực hiện đầu tư dự án.

Kết quả này có được nhờ sự vào cuộc đồng bộ của các bộ, ngành, địa phương và việc rút ngắn thời gian thực hiện các thủ tục, từ khảo sát đến chuyển đổi mục đích sử dụng đất rừng và đất trồng lúa, đánh giá tác động môi trường, khung chính sách giải phóng mặt bằng...

ĐỘT PHÁ VỀ THỜI GIAN CHUẨN BỊ GIAI ĐOẠN 2

Dự án cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2 được Quốc hội thông qua chủ trương đầu tư tại Nghị quyết 44/2022/QH15 ngày 11/1/2022, với tổng chiều dài khoảng 729 km, đi qua địa phận 12 tỉnh, thành phố, với sơ bộ tổng mức đầu tư 146.990 tỷ đồng theo hình thức đầu tư công.

Theo tính toán sơ bộ, nhu cầu sử dụng đất khoảng 5.481 ha, số hộ dân bị ảnh hưởng là 14.983 hộ, số hộ tái định cư khoảng 11.905 hộ; tổng khối lượng vật liệu đắp nền đường cho 12 dự án khoảng 85,94 triệu m3. Dự án giai đoạn 2 được chia thành 12 dự án thành phần vận hành độc lập, tổ chức triển khai thi công trong năm 2022, cơ bản hoàn thành năm 2025 và đưa vào khai thác vận hành từ năm 2026.

So sánh với dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1, do được triển khai thực hiện theo thủ tục, trình tự pháp luật thông thường, nên thời gian từ lúc chuẩn bị đầu tư, giải phóng mặt bằng đến khởi công dự án thường mất từ 2 - 3 năm.

Thông qua chủ trương đầu tư ngày 22/11/2017 nhưng đến tháng 4/2019, Bộ mới bắt đầu bàn giao cọc giải phóng mặt bằng cho các địa phương và đến tháng 9/2020 mới khởi công những gói thầu đầu tiên. Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư được thực hiện trong khoảng thời gian trung bình từ 17 - 20 tháng.

Với giai đoạn 2, hiện Bộ Giao thông vận tải đang rà soát, tổ chức lập, phê duyệt, bàn giao hồ sơ thiết kế cắm cọc giải phóng mặt bằng cho các địa phương theo từng giai đoạn, tùy theo mức độ phức tạp về kỹ thuật của từng đoạn tuyến, cơ bản hoàn thành trước ngày 30/6 tới.

Các địa phương cũng khẩn trương thực hiện các công tác liên quan đến bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; đảm bảo bàn giao 70% diện tích mặt bằng của các gói thầu xây lắp khởi công cuối năm 2022 và bàn giao toàn bộ diện tích còn lại trong quý 2/2023.

Đến nay, các ban quản lý dự án phê duyệt hồ sơ thiết kế cắm cọc giải phóng mặt bằng, bàn giao cho địa phương 424,8 km/729 km.

Như vậy, tính từ thời điểm Quốc hội có chủ trương đầu tư, dự án cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 2 có thời gian chuẩn bị thực hiện đầu tư dự án nhanh hơn rất nhiều so với dự án giai đoạn 1.

Trao đổi tại toạ đàm gần đây, Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Lê Đình Thọ cho hay, rút kinh nghiệm các dự án giao thông đang triển khai, đặc biệt như dự án cao tốc Bắc Nam phía đông giai đoạn 1, Bộ rút ra là có một số yếu tố tác động trực tiếp đến tiến độ, chất lượng, vấn đề giải ngân của dự án. Từ đó, rút ra bài học để đẩy nhanh tiến độ thực hiện giai đoạn 2.

Thứ nhất, khâu thủ tục đầu tư, thời gian kéo dài, vì vậy, có giải pháp để giảm bớt thời gian. Nhiều cơ chế chính sách được đề xuất để tháo gỡ điểm nghẽn đẩy nhanh tiến độ mục tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng đề ra.

Thứ hai, khó khăn trong công tác giải phóng mặt bằng. Chúng ta tập trung giải quyết công tác này từ vấn đề bồi thường, xây dựng cơ chế, chính sách để hỗ trợ người dân, xây dựng các khu tái định cư và giải quyết những kiến nghị, đề xuất của người dân theo quy định trong cơ chế, chính sách đang trình, sao cho thỏa đáng với người dân, tạo sự đồng thuận trong giải phóng mặt bằng.

Thứ ba, trong triển khai các dự án, đặc biệt như dự án cao tốc Bắc Nam phía đông, vấn đề lớn là nguồn cung cấp vật liệu, tác động rất lớn đến tiến độ, chất lượng dự án. Vì vậy, cần cơ chế gỡ khó nguồn vật liệu.

"Tôi đánh giá, với cơ chế chính sách Quốc hội cho đối với cao tốc, đến nay giai đoạn 2 dự án đã thực hiện đạt được tiến độ với thời gian ngắn. Chúng ta đưa ra mục tiêu đến năm 2025 cơ bản hoàn thành 729 km cao tốc", ông Thọ khẳng định.

Cập nhật tình hình thực hiện dự án, Bộ Giao thông vận tải cho biết thêm, đến thời điểm này, 12/12 tỉnh có dự án đi qua có văn bản thỏa thuận hướng tuyến, công trình.  

Bên cạnh đó, 9/10 dự án có ý kiến Bộ Quốc phòng. Riêng dự án Hậu Giang-Cà Mau chưa có ý kiến của Bộ Quốc phòng về hướng tuyến đi qua các khu vực đất quốc phòng, dự kiến hoàn thành trước ngày 15/5 tới đây.

Công tác khảo sát hiện trường địa hình, địa chất, thủy văn tại 12/12 dự án hoàn thành. Công tác lập hồ sơ khảo sát vật liệu và bãi đổ thải đang được các đơn vị tư vấn hoàn thiện, dự kiến trước ngày 15/5.

Liên quan đến mặt bằng, Bộ Giao thông vận tải chấp thuận đợt 1 được 136,3 km mặt bằng, thẩm định 483,3 km, đạt 619,6 km/729 km (85%). Các đoạn còn lại khoảng 109,4 km sẽ thẩm định xong trước ngày 30/6/2022. Tính đến ngày 30/4, dự án bàn giao cho địa phương được 424,8 km/729 km (58% mặt bằng), dự kiến sẽ bàn giao toàn bộ 619 km vào ngày 15/5.

“Tiến độ cao tốc Bắc Nam giai đoạn 2021-2025 đáp ứng Nghị quyết 18/CP của Chính phủ. Công tác khảo sát, lập báo cáo đánh giá tác động môi trường cuả 12/12 dự án cũng có văn bản gửi Bộ Tài nguyên & Môi trường thẩm định báo cáo...”, Bộ Giao thông vận tải thông tin.

NHIỀU ĐOẠN TUYẾN GIAI ĐOẠN 1 VẪN "BÁO ĐỘNG ĐỎ" VỀ TIẾN ĐỘ

Thông tin thêm về tình hình thực hiện dự án xây dựng tuyến đường bộ cao tốc Bắc Nam phía đông giai đoạn 2017- 2020 (giai đoạn 1), Bộ Giao thông vận tải cho hay, đến nay sau 3 năm triển khai, dự án giai đoạn 1 vẫn còn "dây dưa" 0,1% chiều dài tuyến vướng mặt bằng và một số công trình hạ tầng kỹ thuật hoặc một số hạng mục công trình được bồi thường nhưng chưa được di dời.

Bên cạnh đó, lãnh đạo Bộ Giao thông vận tải cho biết thêm, dù Thủ tướng Chính phủ và Phó Thủ tướng trực tiếp chỉ đạo, họp nhiều cuộc, kiểm tra hiện trường nhưng đến thời điểm này vẫn đang còn tồn tại trong công tác vật liệu.

Dự án cao tốc Bắc-Nam giai đoạn 1 có tổng mức đầu tư khoảng 118.716 tỷ đồng, trong đó, có 8 dự án đầu tư bằng nguồn vốn đầu tư công, 3 dự án đầu tư theo hình thức PPP.

Đáng quan ngại, đoạn Vĩnh Hảo - Phan Thiết dài hơn 100km đi qua tỉnh Bình Thuận là một trong 8 dự án đầu tư công có kế hoạch cán đích cuối năm vẫn lo hụt tiến độ. Dự án có tổng mức đầu tư gần 11.000 tỷ đồng gồm 2 giai đoạn. Trong giai đoạn 1 đầu tư với quy mô 4 làn xe, giai đoạn 2 đầu tư mở rộng thành 6 làn xe.

Bên cạnh đó, dự án cao tốc đoạn Diễn Châu – Bãi Vọt là một trong ba dự án triển khai theo hình thức PPP với liên danh nhà đầu tư được lựa chọn là Liên danh Công ty TNHH Hòa Hiệp - Công ty Cổ phần Tập đoàn CIENCO4 - Công ty TNHH Đầu tư Núi Hồng - Tổng Công ty Xây dựng Trường Sơn - Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng VINA2, cũng liên tục bị Bộ Giao thông vận tải cảnh báo về tiến độ.

Đây cũng là dự án PPP thành phần có quy mô xây dựng lớn nhất lên đến 49,3 km cao tốc quy mô 4 làn xe qua địa phận Nghệ An, Hà Tĩnh với tổng mức đầu tư lên 11.157 tỷ đồng.

Đến cuối tháng 4, dù tình hình triển khai thi công trên công trường cao tốc đoạn Diễn Châu – Bãi Vọt có sự chuyển biến nhưng chưa nhiều và sản lượng đạt được khoảng 270,56/8.595 tỷ đồng, tương đương 3,1% giá trị các hợp đồng xây lắp; chưa đáp ứng tiến độ yêu cầu.