Nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, sự chung tay của các ngành, các cấp và địa phương, đặc biệt là sự nỗ lực của toàn ngành ngân hàng, thanh toán không dùng tiền mặt đã phát triển mạnh mẽ trong thời gian qua và dần trở thành thói quen của nhiều người tiêu dùng Việt Nam.

Từ việc chưa biết, ngại ngần chuyển khoản, quét mã QR code,… đến thời điểm này, rất nhiều người từ bà nội trợ, chị tiểu thương, đến các em sinh viên… ở bất cứ nơi đâu, với một vài thao tác trên chiếc điện thoại thông minh có kết nối internet là có thể dễ dàng thanh toán mua sắm thực phẩm, đồ uống, nộp thuế và nhiều khoản phí, lệ phí hay thanh toán mọi dịch vụ từ điện, nước, viễn thông,…

Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước, đến nay đã có trên 75% người trưởng thành trên cả nước có tài khoản thanh toán ngân hàng. Trong 4 tháng đầu năm 2023, số lượng giao dịch thanh toán không tiền mặt tăng 52,8% về số lượng; qua kênh Internet tăng 83,76% về số lượng và 2,83% về giá trị; qua kênh điện thoại di động tăng tương ứng 64,84% và 9,47%. Đặc biệt, thanh toán qua phương thức QR code tăng trưởng ấn tượng nhất với hơn 161% về số lượng và 36,6% về giá trị. Ngược lại, thanh toán qua ATM giảm 3,5% về số lượng và 5,5% về giá trị.

DỮ LIỆU THÚC ĐẨY THANH TOÁN KHÔNG TIỀN MẶT

Tại Hội thảo “Kết nối dữ liệu, thanh toán thông minh - thúc đẩy phát triển xã hội” do Vụ Thanh toán, Vụ Truyền thông (Ngân hàng Nhà nước) phối hợp với báo Tuổi Trẻ và các đơn vị liên quan phối hợp tổ chức tại TP.HCM vào chiều ngày 16/6, ông Phạm Tiến Dũng, Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước, cho rằng dữ liệu và việc phân tích, khai thác, kết nối dữ liệu là yếu tố quyết định tạo nên thành công của quá trình thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt và hoạt động chuyển đổi số trong ngành ngân hàng.

Theo ông Dũng, trong thời đại kỹ thuật số, dữ liệu có thể được sử dụng để hiểu, nắm bắt hành vi và xu hướng tiêu dùng của khách hàng, giúp các ngân hàng, doanh nghiệp xác định các cơ hội mới, đưa ra quyết định đúng đắn hơn và nâng cao hiệu quả hoạt động.

“Xác định rõ vai trò quan trọng của dữ liệu trong hoạt động ngân hàng cũng như mục tiêu, định hướng của Đề án 06, Ngân hàng Nhà nước và các ngân hàng, các tổ chức trung gian thanh toán đã và đang tích cực triển khai việc ứng dụng, kết nối, chia sẻ và khai thác thông tin dữ liệu dân cư trong tất cả các hoạt động nghiệp vụ ngân hàng, đặc biệt là thanh toán và tín dụng nhằm đẩy mạnh phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, chuyển đổi số trong nền kinh tế”, ông Phạm Tiến Dũng nhấn mạnh.

Đồng tình, ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán Ngân hàng Nhà nước, cho rằng dữ liệu là đặc biệt quan trọng trong hoạt động của ngành ngân hàng. Việc kết nối dữ liệu giúp ngân hàng hiểu biết sâu sắc về hành vi của khách hàng, giúp bán chéo sản phẩm, đồng thời góp phần ngăn chặn hành vi gian lận lừa đảo, tăng cường công tác thông tin bảo mật…

Đánh giá hạ tầng thanh toán đã phát triển mạnh mẽ, bình quân thanh toán 40 tỉ USD/ ngày, ông Tuấn cho rằng để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước đang kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư để xác thực làm sạch dữ liệu. Bên cạnh đó, Ngân hàng Nhà nước đang trình Chính phủ dự thảo Nghị định sửa đổi nghị định 101 về thanh toán không dùng tiền mặt nhằm tạo ra hành lang pháp lý để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt thời gian sắp tới. 

Ngân hàng Nhà nước cũng đang sửa thông tư 39 năm 2016 hướng dẫn về cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán. Đặc biệt, ngành ngân hàng nâng cấp hạ tầng thanh toán quốc gia để phục vụ thanh toán không dùng tiền mặt.

TP.HCM HƯỚNG ĐẾN DẪN ĐẦU THANH TOÁN KHÔNG TIỀN MẶT

Phát biểu tại Hội thảo, ông Phan Văn Mãi, Chủ tịch UBND TP.HCM, cho biết TP.HCM rất quan tâm đến xu hướng mới như kinh tế số, thương mại điện tử thanh toán không dùng tiền mặt. Thành phố luôn có ý thức, có sự chuẩn bị cũng như những giải pháp để tiếp nhận những xu hướng này nhằm tạo thuận lợi nhất cho sự phát triển của TP.HCM.

Với tâm thế này, sau khi Thủ tướng ký ban hành Quyết định số 1813 phê duyệt Đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam giai đoạn 2021 - 2025, TP.HCM đã phối hợp với các cơ quan Trung ương, Hiệp hội, tổ chức kinh tế và cá nhân trên địa bàn tổ chức triển khai ngay. Đến nay các cơ quan nhà nước như y tế, giáo dục, bảo hiểm, giao thông đã tiến hành thanh toán không tiền mặt. Dịch vụ công trực tuyến mức độ 4 tại TP.HCM đã đạt 30%.

Trong thời gian tới, TP.HCM sẽ thông qua các Hiệp hội doanh nghiệp, ngành nghề để thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt cũng như tuyên truyền rộng rãi hơn nữa. Hiện TP.HCM đã ban hành chiến lược dữ liệu và thời gian tới sẽ triển khai để làm nền tảng cho thanh toán không tiền mặt, kể cả chính sách khuyến khích thanh toán không tiền mặt.

Chủ tịch UBND TP.HCM cũng đề xuất nên chăng có các quy định cụ thể để đẩy nhanh thanh toán không tiền mặt, chẳng hạn giao dịch từ 10 triệu đồng trở lên buộc phải thanh toán qua ngân hàng. Như vậy sẽ đẩy nhanh được thanh toán không tiền mặt. Và mục tiêu của TP.HCM là hướng đến dẫn đầu thanh toán không tiền mặt cả nước.