Ngày 30/7/2025, Hội Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam (PHANO) tổ chức Đại hội khoá IV, nhiệm kỳ 2025-2030. Đại hội có sự chứng kiến của nhiều đại diện đến Bộ Nội vụ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Phát biểu khai mạc, GS.TSKH Trần Duy Quý, Chủ tịch PHANO nhiệm kỳ 2019-2024, cho biết Hội được hình thành từ một tâm huyết lớn của cố Giáo sư – Viện sĩ – Anh hùng Lao động Đào Thế Tuấn – một nhà khoa học mẫu mực, suốt đời gắn bó với ruộng đồng, với người nông dân, mang theo trong mình một trí tuệ bác học nhưng luôn hướng về thực tiễn nông thôn đầy trăn trở.

 HƯỚNG TỚI MÔ HÌNH PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN BỀN VỮNG

Theo GS.TSKH Trần Duy Quý, nếu ở Nhật Bản có những Viện sĩ, những nhà khoa học cống hiến trọn đời cho khoa học dành tất cả cuộc đời nghiên cứu để chống lại nghèo đói, tình trạng mất an ninh lương thực, thì có thể nói ở Việt Nam cũng có những nhà khoa học của PHANO, dù không nổi danh quốc tế, nhưng lại là những bậc trí thức giàu tâm huyết, không quản tuổi tác, công sức đau đáu đi tìm lời giải cho nỗi lo "được mùa mất giá", "nông sản thiếu liên kết", "xây dựng nông thôn mới nhưng thiếu chiều sâu".

Nhìn về tương lai, GS.TSKH Trần Duy Quý cho rằng trong bối cảnh nước ta đang thực hiện các đột phá chiến lược về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, trong đó Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết 66-NQ/TW, đã xác định rất rõ vai trò trung tâm của khoa học, công nghệ và dữ liệu số trong quản trị phát triển nông nghiệp. Do đó, PHANO cần chủ động hơn nữa để trở thành một “tổ chức tư vấn chiến lược” mạnh mẽ, gắn kết giữa khoa học – thể chế – cộng đồng.

“Hội cần chủ động đặt ra các "bài toán lớn" cho phát triển nông thôn và đi đầu trong đề xuất chính sách mang tính kiến tạo về: Tổ chức lại sản xuất nông nghiệp.  Làm sao phát triển các mô hình thể chế, tích hợp giá trị sinh thái – xã hội – văn hóa? Cần khơi dậy lại tinh thần nông thôn mới, nhưng với chiều sâu mới, nơi không chỉ là hạ tầng, mà là sinh kế, cộng đồng và bản sắc. Cần tạo ra sự vận hành và phát triển của nông thôn trong quá trình sáp nhập, tổ chức lại chính quyền 2 cấp”, GS.TSKH Trần Duy Quý nhấn mạnh; đồng thời, ông cho rằng PHANO cần phát triển các mạng lưới nghiên cứu ứng dụng gắn với hợp tác xã, làng nghề, vùng nguyên liệu, kinh tế tuần hoàn, thích ứng biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường.

PGS.TS. Đào Thế Anh, thay mặt Đoàn Chủ tịch của Đại hội, trình bày tóm tắt báo cáo hoạt động nhiệm kỳ 2019-2024 và phương hướng hoạt động nhiệm kỳ 2025 – 2030 của Hội Khoa học Phát triển nông thôn Việt Nam. Theo đó Hội PHANO, thành lập năm 2006 với 215 hội viên, đã kiện toàn tổ chức, bao gồm Tạp chí Khoa học Phát triển Nông thôn Việt Nam - cơ quan ngôn luận của Hội.

Hội duy trì hoạt động chuyên môn sôi nổi. Đó là phối hợp chính sách: Hợp tác chặt chẽ với các Bộ, Cục, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (nay là Nông nghiệp và Môi trường) trong các chương trình nông thôn mới, OCOP, bảo tồn làng nghề, xây dựng chính sách kinh tế tập thể, giảm nghèo và chương trình "Không còn nạn đói".

Nhiệm kỳ vừa qua, PHANO đã tổ chức thành công nhiều sự kiện lớn như Festival Bảo tồn làng nghề, các lễ hội sản phẩm nông nghiệp, hội thảo chuyên đề về nông nghiệp thông minh, phát triển hoa cây cảnh. Đặc biệt, Hội được giao xây dựng đề án "Phát triển Nông nghiệp đô thị Hà Nội" năm 2024.

Trong phát triển khoa học, công nghệ, PHANO đã đăng ký và quản lý thành công nhiều nhãn hiệu tập thể cho sản phẩm nông nghiệp địa phương như: Hành Võng Xuyên, Trứng vịt Phụng Thượng, Bưởi Thạch Thất. Về tài chính, nguồn thu chủ yếu từ hoạt động nghiên cứu, tư vấn dịch vụ, đảm bảo minh bạch.

BỀN BỈ ĐI BẰNG HAI CHÂN: HỌC THUẬT VÀ THỰC TIỄN

Mặc dù đạt nhiều kết quả tích cực, Hội vẫn đối mặt với các hạn chế về nguồn lực tài chính, tiếp cận thông tin, sự tham gia của thành viên và liên kết với thực tiễn. Bài học kinh nghiệm rút ra là cần tăng cường hợp tác, lắng nghe cộng đồng, đổi mới phương pháp nghiên cứu, chú trọng phát triển nhân lực và đảm bảo minh bạch.

Đề cập về phương hướng nhiệm kỳ 2025-2030, Hội PHANO đặt mục tiêu "Đoàn kết - Đổi mới - Sáng tạo" nhằm hướng tới "Nông nghiệp sinh thái - bền vững; Nông thôn hiện đại - đáng sống; Nông dân chuyên nghiệp - văn minh". Các nhiệm vụ trọng tâm bao gồm: Củng  cố tổ chức Hội, mở rộng thành viên, tăng cường sự gắn kết và hoạt động định kỳ hiệu quả; Thúc đẩy nghiên cứu, sáng kiến về nông nghiệp sinh thái, đóng góp vào kế hoạch chuyển đổi hệ thống lương thực thực phẩm bền vững, tăng cường phối hợp với các cơ quan nông nghiệp địa phương.

Cùng với đó, đẩy mạnh phổ biến kiến thức khoa học kỹ thuật, tham gia tích cực vào các hoạt động tư vấn, phản biện chính sách. Hội cũng đề xuất kiến nghị với Bộ Nội vụ và Bộ Nông nghiệp và Môi trường về hỗ trợ đào tạo cán bộ, xây dựng khung pháp lý, đầu tư nghiên cứu, và tạo cơ chế phối hợp hiệu quả để thúc đẩy phát triển nông thôn bền vững.

TS. Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), nhận định qua gần 20 năm hình thành và phát triển với đầy rẫy những khó khăn, PHANO đã từng bước trưởng thành, trở thành hội của các nhà khoa học ngành nông nghiệp, định vị rõ nét là một tổ chức khoa học mang màu sắc riêng. “Không chạy theo phong trào, không sa đà vào lý luận hàn lâm, PHANO đã kiên trì, bền bỉ "đi bằng hai chân": một chân là học thuật, một chân là thực tiễn”, ông Thịnh khẳng định.

Nhìn về tương lai, TS. Lê Đức Thịnh cho rằng trong bối cảnh cạnh tranh giữa các quốc gia, điều quan trọng là chúng ta phải có chiến lược về khoa học và công nghệ để phát triển nông thôn theo hướng hiện đại, bắt kịp xu thế toàn cầu; đồng thời, mong muốn PHANO tiếp tục sứ mệnh cao cả: lan tỏa tri thức, kết nối những thế hệ trẻ, để đưa tri thức đến với nông thôn. Từ sứ mệnh đó, chúng ta xây dựng các hướng phát triển kỹ thuật – trước hết là củng cố kiến thức, thúc đẩy gắn kết giữa khoa học, thể chế và cộng đồng. Từ đó, hình thành các giải pháp lớn cho phát triển nông thôn, đóng vai trò tiên phong trong đề xuất chính sách, phát triển mô hình tổ chức sản xuất nông nghiệp, khai thác các giá trị sinh thái, xã hội, văn hóa, góp phần xây dựng tinh thần nông thôn mới.

“Từ vận hành thực tế trong quá trình hội nhập, chúng tôi mong muốn phát triển thành một mạng lưới nghiên cứu – hành động – kết nối với các sản phẩm thể chế ở nông thôn, với tổ chức vùng nguyên liệu nông sản, phát triển kinh tế tuần hoàn, với ứng phó biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường. Chúng tôi mong hình thành một trung tâm tri thức về phát triển nông thôn, chuyên nghiên cứu các công nghệ phù hợp, hiệu quả, có khả năng áp dụng linh hoạt trong cộng đồng”, ông Thịnh bày tỏ.