Hoạt động chèo kéo tham gia đầu tư các Forex, CFD đang bùng phát thời gian gần đây và sử dụng nhiều chiêu bài lách luật để tránh né giám sát từ các cơ quan chức năng. Những lời hứa hẹn hấp dẫn đậm mùi "đa cấp" đang khiến không ít người lóa mắt. VnEconomy thực hiện chuyên đề "Ma trận" Forex/CFD nhằm làm rõ chân tướng của hiện tượng cũng như cảnh báo đến bạn đọc và các nhà đầu tư về những rủi ro thực tế và pháp lý của loại hình này.

Trào lưu đổ tiền vào chứng khoán đã tạo nên cơn sóng thần trên thị trường những tháng gần đây. Điều đó chứng tỏ nhu cầu tìm kiếm kênh đầu tư là rất lớn. Hoạt động chèo kéo tham gia sàn Forex, chơi CFD lắng xuống một thời gian đã bùng phát trở lại khi nắm bắt được nhu cầu mới này.

ĐẦU TƯ FOREX "BAO LỖ"

Chị Nguyễn Thanh (30 tuổi, Hà Nội) chia sẻ những ngày gần đây liên tục nhận được cuộc gọi mời chào đầu tư chứng khoán quốc tế từ nhiều số điện thoại lạ. "Có ngày nhận được cả chục cuộc gọi từ nhiều số khác nhau, từ các sàn khác nhau…mời chào đầu tư forex, chứng khoán quốc tế, cam kết bao lỗ 3 ngày đầu, rồi lời một ngày bằng cả năm gửi tiết kiệm… Tôi không biết gì về chứng khoán, cũng chưa từng đầu tư, không hiểu bên nào đó đã bán dữ liệu cá nhân cho các sàn forex để họ hành từ sáng tinh mơ đến tối muộn vẫn gọi", chị Thanh bức xúc.

Theo chị Thanh, mỗi khi được các bạn sale gọi điện mời đầu tư forex đều từ chối khéo léo nói mình đang bận, không có nhu cầu. Song, có những bạn sale "không phải dạng vừa đâu", khi không dụ dỗ được thì quay ra "chửi mắng" và "nói những lời cay đắng".

"Tuần trước, một bạn sale gọi điện nói đến từ sàn giao dịch chứng khoán quốc tế gọi điện mời tôi đầu tư forex. Tôi nói mình bận rồi vì lúc đó đang bận đi họp tổng kết tuần rồi cúp máy. Khoảng 2 giờ sau, bạn sale gọi lại tiếp tục dụ dỗ với những cam kết lãi khủng, tôi biết là lừa đảo nên nói mình không có nhu cầu. Vậy mà cậu thanh niên sale quay ra mắng té tát nói chị không có nhu cầu sao không nói luôn từ lúc trước, đỡ mất thời gian của nhau. Thể loại như chị thì họp hành cái gì, thời nào rồi mà còn chưa biết đến forex, hỏi sao vẫn đi làm công sở lương ba cọc ba đồng. Tôi nghe xong mà choáng váng", chị Thanh kể lại.

Anh Hải Phương (38 tuổi, Hà Nội) nói rằng quá mệt mỏi khi điện thoại bị réo liên tục vì những cuộc gọi chào mời đầu tư forex. "Tôi từng học CFA ở Châu Âu và có đầu tư chứng khoán nên cũng không lạ gì forex hay sàn vàng, chứng khoán quốc tế. Đây là một nghiệp vụ đầu tư cho người chuyên nghiệp, có kiến thức chứ không phải kiếm tiền dễ như môi giới chém gió. Tôi phát bực vì bị làm phiền điện thoại mỗi ngày. Tôi gọi điện lên tổng đài mạng di động phản ánh, nhưng vẫn chưa ăn thua.

Tuần trước, tôi phải doạ một cậu môi giới rằng theo Điều 32, Nghị định 91 của Chính phủ mới ban hành quy định gọi điện quảng cáo đến các số điện thoại nằm trong danh sách đăng ký không quảng cáo của nhà mạng có thể bị phạt 80-100 triệu đồng", anh Phương nói.

Chuyên gia tài chính Phan Lê Thành Long, Giám đốc Viện Kế toán Quản trị Công chứng Úc (CMA Australia) tại Việt Nam cũng nhiều lần bị "hành" bởi các cuộc gọi dụ dỗ đầu tư forex nhưng đều từ chối nhẹ nhàng. Tuy nhiên, không ít lần cũng rơi vào cảnh bị mắng té tát kiểu: "Anh biết gì về chứng khoán quốc tế không mà bảo là không có nhu cầu. Anh cứ nghe em giải thích cho anh thì anh sẽ không bỏ lỡ cơ hội kiếm bộn tiền trong ngày", ông Long viết trên trang cá nhân và cảnh báo rằng, forex có thể biến động giá chỉ vài phần trăm trong một thời điểm, việc nhà đầu tư dùng tỷ lệ đòn bẩy 1:100 tức có 1 đồng đầu tư ngay 100 đồng thậm chí tỷ lệ 1:1000 nên có thể "cháy" tài khoản trong chớp mắt.

"ĐA CẤP" FOREX LỘNG HÀNH

Du nhập vào Việt Nam nhiều sàn đã hoạt động biến tướng thành các "ổ đa cấp trá hình" khi trả hoa hồng cho việc mời thêm thành viên đầu tư theo cấp số nhân như Forex Liber, AFGold, Bitomo…

Theo tìm hiểu, sàn Liber được giới thiệu có trụ sở tại Anh, và bắt đầu du nhập vào Việt Nam từ giữa năm 2020. Nhân viên môi giới của sàn Liber chào mời nhà đầu tư mua tiền điện tử Libfx do chính sàn phát hành với các gói đầu tư từ 500-50.000 USD phù hợp với mọi đối tượng từ dân văn phòng, kĩ sư đến hội chị em nội trợ… Cứ 1 Lib quy đổi ra 50 USD. Nhân viên môi giới cam kết trả lãi lên tới 8-16%/tháng, tức thấp nhất là 96%/năm. Tỷ lệ đòn bẩy 1:100 thậm chí 1:500 sẽ đem lại mức siêu lợi nhuận cho người chơi, 1 tỷ có thể lời 100 tỷ trong một năm.

Đặc biệt sàn Liber có dấu hiệu hoạt động giống mô hình đa cấp. Theo đó, một người đã mở tài khoản trên Liber nếu giới thiệu được thêm 3 người mới thì được nhận thêm 6% hoa hồng, 3 người tiếp theo được 5%,…càng giới thiệu được nhiều người vào sàn thì hoa hồng càng cao, thưởng cao. Theo giới thiệu của nhân viên sàn Liber, hoa hồng có thể được nhận lên tới cả trăm triệu đồng/ngày. Mô hình đa cấp này biến mỗi người chơi trở thành một nhân viên môi giới đi chào mời gọi điện thoại, tin nhắn đầu tư cho người mới khắp nơi, thậm chí thành lập các hội nhóm trên mạng xã hội vẽ ra những hình ảnh doanh nhân thành đạt, giàu có - bóng bẩy để lôi kéo người chơi mới, thậm chí dụ dỗ ngay cả người trong gia đình, họ hàng của mình.

Như vậy, tiền người chơi nộp vào hệ thống là tiền thật, trong khi lợi ích, hoa hồng được ghi nhận trên hệ thống là các loại tiền ảo (tiền kỹ thuật số) hay ví điện tử. Những loại tiền, ví điện tử này đều không được cơ quan quản lý nhà nước thừa nhận là công cụ thanh toán hợp pháp. Nhà đầu tư còn gặp những rủi ro khác như lộ bí mật thông tin cá nhân, bị lừa đảo do một số sàn huy động tài chính có thể tự sửa lệnh hệ thống. Người chơi nghĩ đang đầu tư theo lệnh thị trường, song thực tế là đánh với sàn, luôn luôn bị sàn cho thua hoặc thậm chí khi số người tham gia nộp tiền đủ nhiều, sàn sẽ tự… biến mất

Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, Bộ Công thương cũng ghi nhận, trong thời gian vừa quan nhiều người dân phản ánh liên tục về việc bị "khủng bố" điện thoại với các cuộc gọi, tin nhắn mời chào tham gia thị trường forex với mức thu nhập, hoa hồng, lợi nhuận "khủng". Những lời rao như lợi nhuận 1%/ngày, 28-32%/tháng, chỉ cần lập tài khoản, nạp tiền, kênh đầu tư an toàn ổn định… được quảng cáo từ nhân viên môi giới các sàn giao dịch Forex để dụ dỗ người chơi.

Theo quy định Nghị định 40/2018 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp, mọi hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp với đối tượng không phải là hàng hóa đều bị cấm (trừ trường hợp pháp luật có quy định khác). Trong khi tất cả các sàn đầu tư tài chính trên đều không được cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp theo quy định.

Tất cả các tổ chức cá nhân tham gia, vận động người tham gia đầu tư thông qua các sàn đầu tư tài chính này đều có thể bị xử lý hình sự, xử phạt tới 5 tỷ đồng hoặc 5 năm tù giam theo Điều 217a Bộ Luật Hình sự về Tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp.

"Việt Nam hiện chưa cấp phép bất kỳ sàn đầu tư chứng khoán Forex nào, tất cả sàn đang hoạt động không bảo đảm đúng theo quy định của pháp luật. Những cá nhân nào tham gia đầu tư vào đây đang tiếp tay cho các hoạt động vi phạm pháp luật. Người dân khi đầu tư lĩnh vực này phải quan tâm đến những lời mời chào có phù hợp với thực tế hay không, phải quan tâm đến tính chất pháp lý của các tổ chức này", Phó thống đốc Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú trả lời họp báo Chính phủ tháng 12 mới đây.

Kỳ 2: Mập mờ khái niệm, rủi ro bủa vây