Cuối thập niên 20 của thế kỷ trước, bên cạnh thói quen tặng nhau quà Tết hay lì xì, nhiều người còn có một thú vui tinh thần tao nhã là tặng nhau sách Tết, thể hiện sự trân trọng với văn thơ, chữ nghĩa. Nhưng từ những năm cuối thập niên 50, trào lưu này bị mai một. Sau 60 năm, truyền thống làm sách Tết bắt đầu được nhiều nhà xuất bản khơi dậy.

Năm 2019, Đông A Books dẫn đầu trào lưu với ấn phẩm “Sách Tết Kỷ Hợi”. Từ đó, những cuốn sách Tết mới xuất hiện trở lại và mỗi dịp cuối năm, sách Tết lại trở thành món quà đặc biệt, không chỉ để đọc mà còn để tặng, để gìn giữ giá trị văn hóa. Năm nay, một trong những ấn phẩm được phát hành sớm nhất cũng chính là Sách tết Ất Tỵ 2025, do nhà văn Hồ Anh Thái tuyển chọn.

Hợp tuyển thơ văn - nhạc - họa này có sự tham gia của nhiều cây bút trong cả nước: các nhà văn Ma Văn Kháng, Trung Sỹ, Xuân Phượng, Nguyễn Ngọc Tiến, Lê Minh Khuê, Hiền Trang, Huỳnh Trọng Khang…; các họa sĩ Đào Hải Phong, Đặng Xuân Hòa, Nguyễn Công Hoan, Hoàng Phượng Vỹ… Các bản sách được đánh số thứ tự, khiến cho Sách tết Ất Tỵ 2025 càng đặc biệt hơn, có thể trở thành món quà tặng hoặc vật phẩm sưu tầm với những người yêu sách.

Sách Tết Ất Tỵ 2025 gồm năm phần: “Khúc dạo đầu của mùa xuân”, “Văn”, “Thơ”, “Nhạc” và “Họa”, đưa bạn đọc lần lượt đến với những cung bậc cảm xúc khác nhau. Mở đầu là những suy ngẫm, chiêm nghiệm trước khi xuân về Tết đến của Trung Sỹ qua bài Mở toang cánh cửa năm mới: "Tết Tết Tết Tết đến rồi! Với những người ham công tiếc việc, Tết đến nhanh bất ngờ như một tình cờ..." Nguyễn Ngọc Tiến đặt câu hỏi: "Người Việt còn ăn Tết đến bao giờ?" Bạn đọc còn biết được kỷ niệm đón Tết năm Quý Tỵ 1953 tại An toàn khu Tuyên Quang của đạo diễn Xuân Phượng trong Bánh chưng sắn và xem phim giữa rừng...

Còn phần thơ, những câu từ trong trẻo, dịu dàng, trầm ngâm của Trần Đức Cường, Hữu Việt, Chu Hoạch, Chế Lan Viên, Trương Quang Thứ... như đang gọi mùa xuân về. Phần nhạc có Bài ca hy vọng (Văn Ký), Mùa xuân làng lúa làng hoa (Ngọc Khuê), Đất nước mùa xuân (Hoàng Vân) với lời bình của Nguyễn Thị Minh Châu. Phần họa giới thiệu họa sĩ tuổi Tỵ Đào Hải Phong với lối đi khó lẫn, biến điểm yếu thành phong cách riêng.

Bà Trần Hoài Thu, biên tập viên của thương hiệu sách Đông A, cho biết: "Kể từ năm 2019 khi chúng tôi bắt tay thực hiện dự án hồi sinh sách Tết, thị trường cũng xuất hiện thêm nhiều ấn bản sách Tết khác với đa dạng thể loại và phong cách phù hợp với từng lứa tuổi. Tôi cho rằng đây là một tín hiệu đáng mừng bởi đã đem lại cho độc giả nhiều sự lựa chọn "món ăn tinh thần" và phát huy văn hóa truyền thống cũng như văn hóa đọc của độc giả mọi lứa tuổi".

Nói về sức mua, bà Thu chia sẻ: "Cũng như mọi năm, Đông A chỉ in số lượng sách đúng như số năm. Bắt đầu từ Kỷ Hợi 2019 với 2.019 cuốn, năm nay cũng chỉ có đúng 2.025 ấn phẩm, chia làm 2 phiên bản bìa cứng và bìa mềm. Chỉ sau gần 1 tuần phát hành chính thức, Sách tết Ất Tỵ 2025 bìa mềm đã nhanh chóng hết hàng. Lượng đặt trước của năm nay rất tốt, đạt gần 1/3 tổng số lượng phát hành bản bìa mềm. Ngày 1/1/2025 vừa qua, chỉ trong vòng 2 phút mở bán, phiên bản bìa cứng được đựng trong hộp sơn mài cũng đã nhanh chóng cháy hàng. Điều này cho thấy thú chơi sách đang dần trở lại và được người dân đón nhận ngày càng nhiều hơn”. 

Tương tự, Thái Hà Books ra mắt “Tết ba miền” - sách song ngữ Anh Việt khắc họa không khí Tết từ ngày 15 tháng Chạp đến hết mùng ba Tết từ Bắc, Trung, Nam với loạt tranh minh họa bằng màu nước. Phát hành kèm sách là hộp thẻ Tết ba miền, với 30 mảnh ghép về chủ đề mùa xuân. Bộ thẻ được rút gọn từ nội dung trong ấn phẩm, gửi gắm từng câu chuyện nhỏ để mang đến cho độc giả trải nghiệm đọc sách mới. 

Đặc biệt, mùa sách Tết năm nay dành nhiều ưu ái cho thiếu nhi với hàng loạt ấn phẩm hay. Ðây là những món quà lì xì năm mới ý nghĩa cho các em. Có thể kể đến như bộ sách “Ðọc sách ngày xuân, quây quần đón Tết” do NXB Hà Nội và Ðinh Tị Books liên kết xuất bản. Bộ sách gồm 4 quyển “Én bay khắp miền - Tết về bình yên”, “Thơ Tết dành cho thiếu nhi”, “Truyện cổ tích hay nhất về Tết”, “Tết ấm áp yêu thương”. Bộ sách giúp độc giả nhí khám phá văn hóa Tết với cách thể hiện gần gũi, đáng yêu.

Crabit Kidbooks tham gia cuộc đua sách Tết với bộ sách “Những ngày xuân” kết hợp giữa văn hóa truyền thống, sự phát triển ngôn ngữ và tư duy trẻ nhỏ, phù hợp độc giả từ 2 - 5 tuổi. Như trong cuốn “Tết là nhất - 100 từ vựng đầu đời”, phong tục, đặc trưng ngày Tết được thể hiện qua những bức vẽ dễ thương, những từ vựng dễ hiểu, dễ nhớ. Hay sách thơ “Mèo nhỏ mèo to đón Tết cùng bé” tái hiện không gian Tết truyền thống như dựng cây nêu, chúc Tết, ngắm pháo hoa…

NXB Kim Ðồng cũng đều đặn ra mắt sách Tết, với ấn phẩm năm nay là “Nhâm nhi Tết Ất Tỵ”. Sách gồm 22 sáng tác thơ, văn và tranh của nhiều tác giả, mang đến cho độc giả những trang sách giá trị. Có thể kể đến như vẻ đẹp mùa xuân trong tác phẩm của May mang tên “Mùa xuân có đẹp không?”, câu chuyện tình người, tình xuân trong “Quà của mùa xuân” của Nguyễn Thị Như Hiền… Ðặc biệt, sách còn có những trang viết về rắn và danh nhân tuổi rắn, như “Rắn thần nước Việt”, “Làng Lệ Mật và điệu múa Giảo Long”, “Cao Bá Quát - danh nhân tuổi rắn”…

Cũng dành cho thiếu nhi, cuốn sách “Tết là gì hở mẹ?” của NXB Hà Nội kể lại cuộc trò chuyện giữa mẹ và con dưới hình thức thơ song ngữ. Những góc nhìn khác biệt về Tết giữa hai thế hệ được khắc họa qua lời thơ trong trẻo và tranh minh họa sống động. Thông điệp “Chúng ta là người giữ Tết cho con” nhấn mạnh vai trò của cha mẹ trong việc gìn giữ giá trị Tết truyền thống, giúp trẻ hiểu ý nghĩa sâu sắc về gia đình và nguồn cội.

Nhà Xuất bản Phụ nữ Việt Nam và Cánh Cam Books phát hành quyển “Tết rắn may mắn”. Truyện được viết bởi nhóm tác giả Cánh Cam, kể về bốn nhân vật chính: Rắn Xanh, Hoa Tiêu, Đuôi Chuông, Hạt Dẻ và hành trình khám phá những điều thú vị trong ngày Tết. Dưới góc nhìn trẻ thơ, cuốn sách mang đến bài học về lòng kiên trì, sự sẻ chia và tình yêu với những giá trị văn hóa truyền thống.

Trong khi đó, ấn phẩm “Xuân mời mặt đất nở hoa” (Slowbooks) là câu chuyện kể hành trình đi từ vườn mùi về nhà của bé gái, em mong muốn tặng mẹ bó mùi già thơm nhất để tắm vào đêm Giao thừa. Trong vườn, cô bé gặp Ốc sên và giải thích cho chú về hoạt động đón Tết, phong tục năm mới và thói quen của cả gia đình. Truyện gợi mở không gian đặc trưng của mùa xuân, ngày Tết miền Bắc...

Tựu chung, điểm nổi bật của các ấn phẩm sách Tết năm nay là giàu màu sắc và cảm xúc, trình bày trang nhã, bắt mắt. Tết trong cuộc sống đương đại ít nhiều thay đổi để phù hợp với các yếu tố khách quan, nhưng về mặt cơ bản những điều tốt đẹp của truyền thống vẫn được phát huy, giữ gìn.Những giá trị cũ và mới cùng hiện diện, cho thấy một dòng chảy của văn hóa - lịch sử, của sự giao hòa giữa truyền thống và hiện đại, từ ngàn xưa cho đến hôm nay.