Phát biểu tại hội thảo “ESG trong ngành ngân hàng: Thực thi để dẫn đầu” do Báo Đầu tư tổ chức ngày 19/11/2024, ông Đào Minh Tú, Phó thống đốc thường trực Ngân hàng Nhà nước, nhấn mạnh: “Tăng trưởng bền vững đang là vấn đề then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia cũng như năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập quốc tế. Trong đó, ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) là bộ tiêu chuẩn đo lường, đánh giá phát triển bền vững của doanh nghiệp”.

BA VẤN ĐỀ CẦN LÀM RÕ

Phó thống đốc đánh giá rủi ro về môi trường và xã hội không đứng độc lập hay tách biệt, mà còn liên quan đến các rủi ro của tổ chức tín dụng  (rủi ro tín dụng, rủi ro thị trường, rủi ro thanh khoản, rủi ro chiến lược, rủi ro danh tiếng...). Do vậy, việc thực hành ESG sẽ giúp các tổ chức tín dụng cải thiện hiệu quả quản trị rủi ro, từ đó nâng cao chất lượng hoạt động và lợi nhuận.

Ngoài ra, khi áp dụng ESG, các tổ chức tín dụng có cơ hội mở rộng thị trường, tiếp nhận các dòng vốn đầu tư, hỗ trợ kỹ thuật từ các tổ chức tài chính quốc tế, phát triển các sản phẩm tín dụng.

Hiện nay, nhiều tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế đã đưa tiêu chí ESG vào xếp hạng tín nhiệm, vì vậy, nếu các ngân hàng không khẩn trương thực hành ESG thì có nguy cơ bị giảm điểm tín nhiệm.

Về mặt thể chế, ông Đào Minh Tú cho biết Ngân hàng Nhà nước đã có nhiều giải pháp, định hướng, hướng dẫn, chỉ đạo liên quan tới nội dung ESG trong hoạt động ngân hàng như: ban hành Chỉ thị về thúc đẩy tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường trong hoạt động cấp tín dụng (Chỉ thị số số 03/CT-NHNN); phê duyệt Đề án phát triển Ngân hàng xanh tại Việt Nam (Quyết định số 1604/QĐ-NHNN ngày 07/8/2018), Kế hoạch hành động của ngành ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030 (Quyết định số 1408/QĐ-NHNN), Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng thực hiện Chiến lược tài chính toàn diện quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 (Quyết định số 1309/QĐ-NHNN ngày 24/7/2020); ban hành Thông tư 17/2022/TT-NHNN ngày 23/12/2022 về quản lý rủi ro về môi trường trong hoạt động cấp tín dụng, có hiệu lực từ 01/6/2023 triển khai Luật Bảo vệ môi trường.

Cũng theo Phó thống đốc Đào Minh Tú, kết quả triển khai hoạt động ESG được thể hiện rất rõ nét qua tốc độ tăng trưởng, tỷ trọng dư nợ được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội của ngành ngân hàng. 

Theo Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước), tính đến 30/9/2024, dư nợ tín dụng được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội đạt 3,28 triệu tỷ đồng, chiếm hơn 22,33% trên tổng dư nợ cho vay của nền kinh tế, tăng 15,62% so với cuối năm 2023, cao hơn tốc độ tăng trưởng tín dụng chung của nền kinh tế.

Phó Thống đốc cho biết từ nhận thức đến hành động, ngân hàng thương mại quan tâm hơn đến yếu tố rủi ro môi trường. Tính hiệu quả của một khoản vay không chỉ là lỗ lãi mà còn có tiêu chí liên quan yếu tố phát triển bền vững của các doanh nghiệp.

Thực hành ESG trong hoạt động ngân hàng cũng như hoạt động của các doanh nghiệp ngày càng cấp thiết, bên cạnh các cơ hội, thuận lợi trong triển khai thực hiện vẫn còn nhiều thách thức đặt ra cho cả cơ quan quản lý nhà nước và bản thân các đơn vị thực thi đòi hỏi các bên cần nhận thức và hành động nhanh.

“Trong thực thi ESG, tất cả phải vận hành tạo ra chuỗi liên kết trong giá trị để cùng nhau hành động. Tuy nhiên hiện nay, ngay tại các tập đoàn có nguồn lực lớn, trình độ quản trị tốt, vẫn còn rất nhiều lãnh đạo doanh nghiệp chưa hiểu về ESG”, lãnh đạo Ngân hàng Nhà nước nói.

Để thực thi ESG hiệu quả, Phó Thống đốc gợi ý các tổ chức tín dụng thảo luận làm rõ 3 vấn đề.

Thứ nhất, tình hình triển khai và những ưu tiên trong thực hành ESG tại các tổ chức tín dụng Việt Nam phù hợp với bối cảnh vĩ mô, năng lực tài chính, trình độ quản trị hiện nay.

Thứ hai, những chính sách, chương trình của các ngân hàng từ hỗ trợ kỹ thuật tới cung ứng vốn cho doanh nghiệp phát triển xanh, bền vững.

Thứ ba, những khó khăn, vướng mắc cần được tháo gỡ và những đề xuất kiến nghị để góp phần thúc đẩy thực hành ESG tại Việt Nam hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh và phát triển bền vững.

TẠO ĐỘNG LỰC ĐỂ CÁC NGÂN HÀNG THỰC THI ESG TỐT

Tại hội thảo, đại diện các ngân hàng thương mại đã đề xuất nhiều giải pháp đến các bộ/ngành để hỗ trợ ngành ngân hàng triển khai hiệu quả ESG.

TS. Nguyễn Thị Thu Hà, Giám đốc Trường Đào tạo cán bộ Agribank, Phó trưởng ban chỉ đạo ESG Agribank, đưa ra 7 đề xuất. Trong đó, đáng chú ý là đề xuất Chính phủ có thể cân nhắc chính sách ưu đãi về thuế, phí, cơ chế bảo hiểm, lãi suất, ưu tiên về "room tín dụng", dự trữ bắt buộc để ngân hàng chủ động triển khai thực thi ESG hiệu quả. 

Đồng tình với đề xuất trên, bà Nguyễn Thị Tuyết Hạnh, Giám đốc Ban Quản lý dự án Quốc tế của SHB, cho rằng Chính phủ cần có các chính sách, chương trình hỗ trợ tài chính để khuyến khích tài chính xanh và các sản phẩm bền vững. Ví dụ như các chương trình hỗ trợ tài chính như ưu đãi về thuế hoặc giảm phí đối với các dự án và sản phẩm tài chính xanh của ngân hàng, thiết lập một quỹ quốc gia hỗ trợ các ngân hàng trong việc đầu tư vào công nghệ xanh, hệ thống quản lý ESG và các dự án phát triển bền vững khác.

Bên cạnh đó, đại diện SHB cũng kiến nghị Ngân hàng Nhà nước nên khuyến khích các ngân hàng phát triển sản phẩm tài chính mới, chẳng hạn các khoản vay gắn liền với hiệu suất ESG hoặc trái phiếu xanh.

Cùng với các cơ chế khuyến khích nêu trên, đại diện Agribank kiến nghị Chính phủ xây dựng và hình thành hệ thống dữ liệu về tình hình tuân thủ, vi phạm yêu cầu về môi trường của doanh nghiệp, tạo cơ sở cho các ngân hàng thương mại trong việc thẩm định, xác định mức độ rủi ro môi trường khi đánh giá khách hàng vay, từ đó không cấp hoặc hạn chế tín dụng mới đối với những dự án tác động xấu đến môi trường.

Chính phủ, các bộ, ngành và Ngân hàng Nhà nước ban hành, hướng dẫn, tuyên truyền khung pháp lý cụ thể và rõ ràng hơn về tiêu chí xã hội và quản trị đối với doanh nghiệp và ngân hàng thương mại, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng xu hướng hội nhập của nền kinh tế, quốc tế.

Đại diện SHB cũng đề xuất Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước cần xây dựng một bộ khung quy định cụ thể về ESG, bao gồm các tiêu chí đánh giá và yêu cầu báo cáo minh bạch, để hướng dẫn các ngân hàng trong quá trình triển khai ESG. 

“Ngân hàng Nhà nước cần yêu cầu các ngân hàng và tổ chức tài chính công bố báo cáo ESG định kỳ, đảm bảo tính minh bạch và khả năng so sánh giữa các ngân hàng, ban hành cơ chế khen thưởng, khuyến khích dành cho các tổ chức tín dụng đạt kết quả tốt”, bà Nguyễn Thị Tuyết Hạnh nói.

Ngoài ra, đại diện các tổ chức tín dụng cũng đề xuất Bộ Tài nguyên và Môi trường và các cơ quan ban ngành sớm xây dựng và đề xuất Chính phủ ban hành bộ tiêu chí môi trường và các tiêu chí xác định đối với các dự án được cấp tín dụng xanh để các tổ chức tín dụng có cơ sở pháp lý và kỹ thuật trong việc xác định các dự án, hạng mục dự án đáp ứng điều kiện tín dụng xanh.

Cùng đó, các tổ chức tín dụng cũng mong muốn Chính phủ, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính, có các chính sách thúc đẩy phát triển thị trường carbon như: xây dựng quy định quản lý tín chỉ carbon; hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ carbon; xây dựng quy chế vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon; triển khai các hoạt động tăng cường năng lực, nâng cao nhận thức về phát triển thị trường carbon; đẩy nhanh vận hành chính thức sàn giao dịch tín chỉ carbon tại Việt Nam.

Cùng đó, Chính phủ cần tiếp tục tuyên truyền, phổ biến về sự cần thiết phát triển bền vững, ngân hàng xanh, lĩnh vực đáp ứng tiêu chí tín dụng xanh khuyến khích lối sống, tiêu dùng xanh hài hòa với thiên nhiên, gắn với các giá trị văn hóa truyền thống Việt Nam; hỗ trợ các ngân hàng thương mại tiếp cận được nhiều hơn các quỹ tài chính, nguồn vốn xanh về hỗ trợ kỹ thuật hoặc cho vay ưu đãi của các tổ chức trên thế giới.