Tỷ giá hối đoái biến động mạnh là một hiện tượng toàn cầu trong năm 2022, nhưng tại một số quốc gia, sự kết hợp giữa áp lực địa chính trị và sai lầm chính sách của ngân hàng trung ương đã đẩy đồng nội tệ vào một “vòng xoáy chết chóc”.

Đồng USD đã tăng giá mạnh so với hầu như tất cả mọi đồng tiền trên thế giới trong năm nay, do Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) triển khai một chiến dịch thắt chặt chính sách tiền tệ mạnh tay để chống lạm phát. Ngoài ra, giới đầu tư toàn cầu cũng mua mạnh đồng USD trong bối cảnh bất ổn địa chính trị gia tăng và các cú sốc kinh tế vĩ mô vì đồng tiền này vốn được coi là một “hầm trú ẩn”.

Cũng có một số ít ngoại lệ là những nước sản xuất dầu lửa và những nước có ngân hàng trung ương sớm tăng mạnh lãi suất. Đồng tiền của những nước này trụ vững hơn trước sự leo thang mạnh mẽ của đồng USD. Còn lại, đồng tiền của hầu hết các nền kinh tế từ phát triển cho tới mới nổi và đang phát triển đều trầy trật.

Theo hãng tin CNBC, giáo sư kinh tế học ứng dụng Steve Hanke của Đại học Johns Hopkins, Mỹ, vừa đưa ra danh sách những đồng tiền mất giá mạnh nhất thế giới năm nay. Đồng Cedi của Ghana nằm trong danh sách này.

Tuần trước, tỷ giá đồng Cedi so với USD giảm xuống mức thấp kỷ lục 14,24 Cedi đổi 1 USD, sau đó phục hồi nhẹ. Hồi đầu năm, tỷ giá giữa hai đồng tiền này còn ở mức 6 Cedi đổi 1 USD - theo dữ liệu từ Refinitiv. Điều này đồng nghĩa đồng bạc xanh đã tăng hơn 132% so với đồng tiền của quốc gia Tây Phi từ đầu năm tới nay.

Những vấn đề mà nền kinh tế Ghana đang phải đối mặt bao gồm chi phí sinh hoạt tăng cao và gánh nặng nợ nần không bền vững khiến Chính phủ nước này phải tìm kiếm sự hỗ trợ của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Cú sốc mới nhất đối với đồng Cedi xảy ra khi Ngân hàng Trung ương Ghana (BoG) huỷ bỏ một cuộc đấu giá ngoại tệ đã được lên lịch, và những cuộc biểu tình xảy ra ở thủ đô Accra vào tháng này đòi Tổng thống từ chức. Nhà giao dịch Murega Mungai của công ty AZA Finance dự báo đồng Cedi tiếp tục chịu áp lực giảm trong ngắn hạn, có thể giảm giá quá mức 14,5 Cedi đổi 1 USD.

Tuy nhiên, đồng Cedi mới chỉ là đồng mất giá mạnh thứ ba trên thế giới trong năm nay. Vị trí thứ hai thuộc về đồng Peso của Cuba, với mức giảm 56,36% so với USD kể từ đầu năm. Đứng ở vị trí đầu bảng của xếp hạng là Đôla Zimbabwe, đồng tiền đã mất giá 76,74% so với USD kể từ tháng 1. Cả Zimbabwe và Cuba đều đang chứng kiến lạm phát tăng chóng mặt.

Dữ liệu từ cơ quan thống kê Zimbabwe ZimStat cho thấy lạm phát của nước này trong tháng 10 vừa qua là 268% so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, theo giáo sư Hanke, mức lạm phát thực tế của Zimbabwe có thể lên tới gần 420%. Lạm phát ở Cuba được ông Hanke ước tính đang ở mức khoảng 166%.

Tuần trước, đồng Pound Ai Cập giảm xuống mức thấp kỷ lục mới so với USD, với 24,42 Bảng đổi 1 USD. Bảng Ai Cập cũng nằm trong top 10 đồng tiền mất giá mạnh nhất thế giới mà giáo sư Hanke đưa ra.

Mới đây, tổ chức đánh giá tín nhiệm Fitch Ratings cắt giảm triển vọng tín dụng của Ai Cập xuống mức “tiêu cực” do trạng thái thanh khoản xấu đi và khả năng tiếp cận vốn từ thị trường trái phiếu suy giảm. Dự trữ ngoại hối của Ai Cập đã giảm về dưới mức 32 tỷ USD trong tháng 10, từ mức 35 tỷ USD hồi tháng 3.

Những đồng tiền khác có mặt trong danh sách của giáo sư Hanke còn có đồng Rupee của Sri Lanka, đồng Bolivar của Venezuela, đồng Leone của Sierra Leone, đồng Kyat của Myanmar, đồng Kip Lào và đồng Hryvnia của Ukraine.