Tổng thống Philippines Benigno Aquino vừa lên tiếng cảnh báo rằng, Trung Quốc có thể lặp lại chiến thuật thăm dò dầu khí tại các vùng biển tranh chấp trên biển Đông, tương tự như việc đưa giàn khoan Hải Dương 981 vào vùng biển của Việt Nam.

Ông Aquino lo ngại, lần tới giàn khoan của Trung Quốc sẽ được đưa vào khu vực gần bờ biển của Philippines.

Trong cuộc trả lời phỏng vấn báo Financial Times, ông Aquino nói rằng, Trung Quốc đang chơi “một cuộc chơi nguy hiểm của chính sách ‘bên miệng hố chiến tranh’ và ngoại giao họng súng” có thể vượt khỏi tầm kiểm soát.

Tổng thống Philippines nói thêm rằng, ông đã nhận được báo cáo về việc một tàu nghiên cứu của Trung Quốc gần đây xâm nhập vào khu vực gần mỏ dầu Galoc của Philippines cách bờ biển đảo Palawan của nước này 60 dặm.

“Thông thường thì những gì xảy ra với Việt Nam rốt cục sẽ xảy ra với Philippines”, ông Aquinos nói, đề cập tới những gì mà ông cho là chiến lược leo thang của Bắc Kinh chống lại các quốc gia có tranh chấp lãnh thổ.

Ông Aquino cho biết, ông quan ngại trước việc đường dây nóng được thiết lập giữa Việt Nam và Trung Quốc không hiệu quả. Ông nói, khi Việt Nam tìm cách liên lạc với Trung Quốc về giàn khoan Hải Dương 981, thì Trung Quốc “đã không có câu trả lời ở bất kỳ cấp nào”.

Nhấn mạnh việc Philippines không muốn gây hấn với Trung Quốc, ông Aquino thúc giục Bắc Kinh tránh những hành động đơn phương vi phạm bộ quy tắc ứng xử trên biển Đông (DOC) mà nước này đã ký. Ông Aquino nói, 10 thành viên của Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), trong đó có một số nước có tranh chấp lãnh thổ với Trung Quốc, nên “có tiếng nói chung rõ ràng và mạnh mẽ” về cách giải quyết những tranh chấp như vậy theo cách phù hợp với luật pháp quốc tế.

Trong khi đó, Bắc Kinh vẫn tìm cách giải quyết tranh chấp với từng quốc gia bằng con đường song phương và chống lại những nỗ lực “quốc tế hóa” vấn đề.

Tuần trước, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng tuyên bố cân nhắc khả năng đưa Trung Quốc ra tòa án quốc tế, tương tự như cách làm của Philippines. Ông Aquino đã có cuộc trao đổi với Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng về vấn đề này khi hai nhà lãnh đạo có cuộc gặp tại Manila trong tuần trước.

Ông Aquino nói, ông sẽ ủng hộ nếu Việt Nam sử dụng biện pháp đấu tranh pháp lý với Trung Quốc.

Philippines đã hứa sẽ giúp Việt Nam tiếp cận với các chuyên gia pháp lý của mình để được tư vấn về các cơ chế của quy trình trọng tài tại tòa án quốc tế The Hague theo Công ước của Liên hiệp quốc về Luật Biển (UNCLOS). Trung Quốc dù đã ký kết UNCLOS nhưng không công nhận phán quyết của tòa án quốc tế The Hague trong các tranh chấp lãnh thổ trên biển.

Ông Aquino cũng đưa ra những bức ảnh chụp từ trên cao để chứng minh cho nhận định rằng, Trung Quốc đang có một dự án khai hoang trên bãi Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Những bức ảnh này cho thấy rõ việc tạo ra một đảo cát ở vùng nước nông trong thời gian từ tháng 2-3/2014.

Ông nói thêm rằng, nếu những hành động của Trung Quốc dẫn tới thương vong, các nước có liên quan càng không thể lùi bước. “Một khi có sự mất mát sinh mạng, tình hình sẽ càng phức tạp hơn”.

Hiện đang ở năm thứ 4 trong nhiệm kỳ tổng thống kéo dài 6 năm, ông Aquino nhận được sự ủng hộ của người dân Philippines bởi lập trường cứng rắn với Trung Quốc. Mối quan hệ Manila-Bắc Kinh đang ngày càng trở nên xấu đi, mà đỉnh điểm là khi Philippines kiện Trung Quốc ra tòa án quốc tế vào năm 2013 - mà theo cách gọi của một luật sư quốc tế là một “trái bom”.

Tháng 4 vừa qua, Manila ký một thỏa thuận cho phép Mỹ đặt chiến hạm và chiến đấu cơ ở Philippines, một phần trong chính sách xoay trục của Washington về châu Á.