Hành trình của Sam Bankmank-Fried từ khi bắt tay xây dựng sàn FTX thành một sàn giao dịch tiền ảo khổng lồ và sở hữu khối tài sản hàng chục tỷ USD cho tới khi sàn này bất ngờ phá sản và nhà sáng lập trở thành đối tượng của các cuộc điều tra hình sự đã để lại rất nhiều bài học đáng để suy ngẫm...
Sam Bankmank-Fried.
Vào năm 2017, Bankman-Fried, sau khi rời vị trí nhà giao dịch định lượng của công ty quản lý quỹ Street Capital, bất chợt phát hiện thấy một điều thú vị khi vào trang Coinmarketcap.com để theo dõi giá tiền ảo Bitcoin trên các sàn giao dịch khác nhau trên thế giới. Hiện nay, giá Bitcoin trên các sàn khác nhau là tương đối thống nhất, nhưng ở thời điểm đó, Bankman-Fried nhận thấy có lúc giá Bitcoin trên các sàn khác nhau có thể chênh lệch tới 60%.
Trong một cuộc trả lời phỏng vấn hãng tin CNBC hồi tháng 9 năm nay, Bankman-Fried nói rằng theo bản năng tự nhiên, anh phát hiện cơ hội cho các giao dịch chênh lệch giá (arbitrage trade): mua Bitcoin ở một sàn rồi bán lại ở một sàn khác, bỏ túi phần chênh lệch giá giữa hai sàn.
TỪ “ĐẾ CHẾ” TIỀN ẢO ĐẾN ĐƠN XIN PHÁ SẢN
Một tháng sau khi nghiên cứu thị trường, Bankman-Fried mở công ty giao dịch của riêng mình, đặt tên là Alameda Research theo tên của thị trấn quê nhà Almeda thuộc Bang California để tranh thủ cơ hội trên và dành toàn bộ thời gian cho công ty này. Bankman-Fried tiết lộ với hãng tin CNBC rằng có những lúc công ty của anh kiếm được tới 1 triệu USD mỗi ngày.
Lý do vì sao Bankman-Fried nhận được sự ngưỡng mộ của giới đầu tư tiền ảo chỉ bằng cách theo đuổi một chiến lược giao dịch khá đơn giản nằm ở việc giao dịch này, nghe qua thì dễ, nhưng lại không hề dễ để thực hiện ở thời điểm cách đây 5 năm. Giao dịch chênh lệch giá Bitcoin đòi hỏi việc thiết lập kết nối giữa các nền tảng giao dịch khác nhau, cũng như tạo dựng được các cấu trúc phức tạp khác. Alameda Research làm được rất tốt những việc không phải ai cũng làm được này, và tiền cứ thế chảy vào túi Bankman-Fried, nhờ đó, Bankman-Fried dần xây dựng nên một “đế chế” tiền ảo khổng lồ.
Thành công của Alameda dẫn tới sự ra đời của sàn giao dịch tiền ảo FTX vào mùa xuân năm 2019. Thành công của FTX được nối tiếp bằng một quỹ đầu tư mạo hiểm trị giá 2 tỷ USD chuyên rót vốn cho các công ty tiền ảo khác. Vào lúc đỉnh điểm, khối tài sản ròng cá nhân của Bankman-Fried tăng lên mức hơn 16 tỷ USD vào thời điểm tháng 3 năm nay.
Bankman-Fried nhanh chóng trở thành đại diện của thành công trong lĩnh vực tiền ảo và logo của FTX được gắn lên nhiều thứ từ xe đua giải F1 cho tới một sân vận động bóng rổ ở Miami. Ở tuổi 30, Bankman-Fried là mục tiêu săn đón của giới truyền thông, mỗi lần xuất hiện đều tự hào về khối tài sản của công ty có thể mua được cả Ngân hàng Goldman Sachs. Thậm chí, anh còn trở thành một trong những nhà tài trợ lớn của Đảng Dân chủ Mỹ, có lúc cam kết chi 1 tỷ USD cho các cuộc chạy đua chính trị ở Mỹ nhưng sau đó rút lại tuyên bố này.
Tất cả đã thay đổi khi giá tiền ảo lao dốc chóng mặt năm nay. Lúc đầu, Bankman-Fried một mực nói rằng anh và “đế chế” của anh hoàn toàn miễn nhiễm với sự sụt giảm chóng mặt của thị trường, nhưng trên thực tế, cuộc khủng hoảng của giới tiền ảo đã khiến Bankman-Fried bị ảnh hưởng nặng nề. Alameda đã vay mượn để đầu tư vào các công ty tài sản số gặp khó khăn vào mùa xuân và mùa hè năm nay nhằm mục đích bảo vệ ngành công nghiệp tiền ảo tránh nguy cơ sụp đổ. Sau đó, công ty bị cho là dùng tiền gửi của khách hàng trên sàn FTX để nộp ký quỹ và trả những khoản nợ gấp. Một cuộc khẩu chiến trên Twitter giữa Bankman-Fried với CEO Changpeng Zhao đã phơi bày thực tế ở Alameda Research và FTX.
Cách đây ít ngày, Alameda, FTX và một loạt công ty con do Bankman-Fried sáng lập đã nộp đơn xin bảo hộ phá sản ở Delaware. Bankman-Fried rút khỏi tất cả các vị trí lãnh đạo công ty và mất 94% tài sản ròng cá nhân chỉ trong 1 ngày. Hiện không rõ “ông trùm” tiền ảo này đang ở đâu, vì căn penthouse trị giá 40 triệu USD của anh ở Bahamas đang bị rao bán. Không còn là biểu tượng thành công, những bức ảnh Bankman-Fried trên những tấm biển quảng cáo chưa kịp gỡ của FTX ở khắp trung tâm San Francisco giờ đây trở thành lời nhắc nhở về sự sụp đổ của một “đế chế”.
Nội dung bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 46 phát hành ngày 14-11-2022. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
Dấu ấn kinh tế thế giới tuần 17-23/8/2025: Tín hiệu giảm lãi suất từ Fed, Ấn Độ không nhượng bộ trước thuế quan Mỹ
Các tín hiệu về lần giảm lãi suất tiếp theo của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) nhận được sự quan tâm lớn khi giới tài chính theo dõi hội nghị thường niên của Fed…
Giá vàng tăng mạnh, USD trượt dốc sau phát biểu của ông Powell
Giá vàng thế giới tăng mạnh trong phiên giao dịch ngày thứ Sáu (22/8), khi tín hiệu có thể hạ lãi suất vào tháng 9 từ Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) khiến đồng USD sụt giá...
Tổng thống Trump xác nhận Chính phủ Mỹ sẽ mua 10% cổ phần Intel
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 22/8 cho biết Chính phủ Mỹ sẽ nắm giữ 10% cổ phần tại nhà sản xuất chip Intel trong một thương vụ “chuyển đổi trợ cấp chính phủ thành cổ phần” - đánh dấu sự can thiệp hiếm thấy của Washington vào doanh nghiệp tư nhân Mỹ...
Chứng khoán Mỹ xanh rực vì Chủ tịch Fed mềm mỏng, giá dầu hoàn tất tuần tăng
Thị trường chứng khoán Mỹ tăng điểm mạnh trong phiên giao dịch ngày thứ Sáu (22/8), thiết lập đỉnh cao lịch sử mới, sau khi Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome Powell phát tín hiệu có thể cắt giảm lãi suất vào tháng tới...
Nghịch lý bất động sản ở Nhật: Tokyo tăng nóng, nông thôn nhiều nhà bỏ không
Tại quận Shibuya của Tokyo, những tòa nhà chọc trời và chung cư cao cấp là hiện thân cho cơn sốt bất động sản đô thị của Nhật Bản, khi giá nhà ở khu vực này tăng chóng mặt trong những năm gần đây...
Sáu giải pháp phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn để phát triển năng lượng xanh, sạch nhằm đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững. Ông Nguyễn Ngọc Trung chia sẻ với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sáu giải pháp để phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng nói chung và các nguồn năng lượng tái tạo, năng lượng mới nói riêng…
Nhân lực là “chìa khóa” phát triển điện hạt nhân thành công và hiệu quả
Trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, TS. Trần Chí Thành, Viện trưởng Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam, nhấn mạnh vấn đề quan trọng nhất khi phát triển điện hạt nhân ở Việt Nam là nguồn nhân lực, xây dựng năng lực, đào tạo nhân lực giỏi để tham gia vào triển khai, vận hành dự án...
Phát triển năng lượng tái tạo, xanh, sạch: Nền tảng cho tăng trưởng kinh tế trong dài hạn
Quốc hội đã chốt chỉ tiêu tăng trưởng kinh tế 8% cho năm 2025 và tăng trưởng hai chữ số cho giai đoạn 2026 – 2030. Để đạt được mục tiêu này, một trong những nguồn lực có tính nền tảng và huyết mạch chính là điện năng và các nguồn năng lượng xanh, sạch…
Nhà đầu tư điện gió ngoài khơi tại Việt Nam vẫn đang ‘mò mẫm trong bóng tối’
Trả lời VnEconomy bên lề Diễn đàn năng lượng xanh Việt Nam 2025, đại diện doanh nghiệp đầu tư năng lượng tái tạo nhận định rằng Chính phủ cần nhanh chóng ban hành các thủ tục và quy trình pháp lý nếu muốn nhà đầu tư nước ngoài rót vốn vào các dự án điện gió ngoài khơi của Việt Nam...
Tìm lộ trình hợp lý nhất cho năng lượng xanh tại Việt Nam
Chiều 31/3, tại Hà Nội, Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam chủ trì, phối hợp với Tạp chí Kinh tế Việt Nam tổ chức Diễn đàn Năng lượng Việt Nam 2025 với chủ đề: “Năng lượng xanh, sạch kiến tạo kỷ nguyên kinh tế mới - Giải pháp thúc đẩy phát triển nhanh các nguồn năng lượng mới”...
Thuế đối ứng của Mỹ có ảnh hướng thế nào đến chứng khoán?
Chính sách thuế quan mới của Mỹ, đặc biệt với mức thuế đối ứng 20% áp dụng từ ngày 7/8/2025 (giảm từ 46% sau đàm phán),
có tác động đáng kể đến kinh tế Việt Nam do sự phụ thuộc lớn vào xuất khẩu sang Mỹ (chiếm ~30% kim ngạch xuất khẩu).
Dưới đây là phân tích ngắn gọn về các ảnh hưởng chính: