Tại “Hội thảo tổng kết tăng cường năng lực báo cáo và kiểm kê khí nhà kính hướng đến xây dựng thị trường carbon trong nước” ngày 23/5, các nhận định cho rằng khí thải do hành động của con người thải ra đang gây thiệt hại cho hành tinh và đẩy chúng ta tiến xa hơn tới một cuộc khủng hoảng khí hậu không thể đảo ngược.

Các mục tiêu net-zero mang tính chuyển đổi, đặc biệt khi được dẫn dắt bởi các chính phủ trên toàn thế giới, có thể giúp hạn chế mức tăng nhiệt độ xuống 1,5°C vào năm 2050. Việt Nam không nằm ngoài nỗ lực cùng cộng đồng quốc tế trong ứng phó với biến đổi khí hậu.

Tại Việt Nam, các ngành công nghiệp tiêu thụ hơn 50% tổng mức năng lượng toàn quốc và phát thải khoảng 70% tổng lượng khí nhà kính của Việt Nam.

Ông Hoàng Văn Tâm, Vụ Tiết kiệm năng lượng và Phát triển bền vững (Bộ Công Thương) cho biết Bộ Công Thương đã triển khai Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030 (VNEEP3) nhằm mục tiêu tiết kiệm 8-10% tổng năng lượng tiêu thụ toàn quốc giai đoạn 2019 -2030.

Khi xây dựng Chương trình VNEEP3, Bộ Công Thương đã nghiên cứu và xem xét cơ chế thành lập Quỹ tiết kiệm năng lượng, đồng thời cũng sẽ là cơ quan quản lý, điều hành quỹ để hỗ trợ các dự án đầu tư tiết kiệm năng lượng trong tất cả các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế.

Tuy nhiên, việc thành lập được quỹ này còn rất nhiều thách thức. Theo ông Tâm, các doanh nghiệp hiện nay muốn tiếp cận nguồn vốn từ các ngân thương mại gặp khó bởi năng lực của bộ phận chuyên môn tại các ngân hàng trong đánh giá cho vay dự án tiết kiệm năng lượng còn hạn chế. Do đó, Bộ Công Thương đã có những dự án cung cấp các hỗ trợ kỹ thuật, có các chuyên gia giúp ngân hàng đánh giá thẩm định cho vay các dự án tiết kiệm năng lượng.

Ngoài ra, hiện Bộ Công Thương đang tiến hành rà soát, sửa đổi Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả có hiệu lực từ năm 2011 để trình Quốc hội vào năm 2025 theo hướng xây dựng các chế tài mang tính bắt buộc thay vì khuyến khích thực thi các giải pháp tiết kiệm năng lượng.

Giáo sư Tuấn Ngô, Nhà triệu tập mạng lưới ngành công nghiệp xây dựng khử carbon, Đại học tổng hợp Melbourne, Australia cho biết hiện tại, tổng lượng phát thải khí nhà kính từ sản xuất vật liệu xây dựng tại Việt Nam là 101,89 triệu tấn/năm và con số này tiếp tục tăng lên trong thời gian tới.

Theo đó, các giải pháp công nghệ và chiến lược cho vật liệu carbon thấp cần được đưa ra, như: Đặt mục tiêu tổng lượng carbon gắn liền cho các dự án xây dựng dựa trên dữ liệu toàn diện, công cụ chuẩn hóa; giảm nhu cầu vật liệu chính thông qua thiết kế tối ưu, khuyến khích việc tái sử dụng vật liệu phế thải và sử dụng vật liệu thay thế carbon thấp; khuyến khích chuyển đổi sang năng lượng sạch hơn (như khí đốt, điện khí hóa, hydro); thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp carbon thấp tại địa phương để sản xuất vật liệu xây dựng…

Bà Cecilia Brennan, Tham tán Kinh tế, Đại sứ quán Australia tại Việt Nam nhấn mạnh tại hội nghị COP26, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã đưa ra cam kết Việt Nam phấn đấu đạt phát thải ròng bằng 0 (net zero) vào năm 2050, với sự đồng hành, hỗ trợ của cộng đồng quốc tế cùng nguồn lực trong nước.

Để làm được điều này, Việt Nam đã có các chiến lược, kế hoạch theo lộ trình giảm phát thải để đạt net - zero. Trong đó, điều quan trọng nhất là kiểm kê chính xác lượng phát thải khí nhà kính.

Thời gian qua, Chính phủ ban hành Nghị định số 06/2022/NĐ-CP quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ozon. Trên cơ sở đó, các Bộ, ngành cũng đã xây dựng và ban hành các văn bản, chính sách liên quan để thực hiện.

Tuy nhiên việc triển khai các quy định này đang gặp một số khó khăn nhất định và cần phải tăng cường năng lực cho các cán bộ quản lý, chuyên gia trong các hoạt động xây dựng báo cáo, kiểm kê khí nhà kính.

Do đó, Việt Nam đề xuất Đại sứ quán Australia hỗ trợ tập huấn tăng cường năng lực báo cáo, kiểm kê khí nhà kính hướng đến xây dựng thị trường carbon trong nước. Australia là quốc gia phát triển, có kinh nghiệm phát triển thị trường carbon.

Thông qua Chương trình đào tạo Tăng cường năng lực báo cáo, kiểm kê khí nhà kính, các giảng viên cung cấp thêm những kiến thức, khung pháp lý về kiểm kê khí nhà kính của Australia để lan tỏa kinh nghiệm cho các Bộ ngành chính phủ cấp trung ương, địa phương và các doanh nghiệp Việt Nam học hỏi thực hiện kiểm kê khí nhà kính và xây dựng thị trường carbon trong nước.

Các khóa học được thiết kế nhằm đáp ứng nhu cầu nâng cao năng lực của Việt Nam và hỗ trợ Việt Nam hiện thực hóa các ưu tiên trong giai đoạn 2023-2024 gồm quản trị dữ liệu hiệu quả, xây dựng trung tâm dữ liệu quốc gia nhằm thúc đẩy chương trình chuyển đổi số, cũng như tăng cường năng lực báo cáo phát thải khí nhà kính để thiết lập thị trường carbon nội địa.