Ngày 27/3/2025, Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phối hợp với Hội Chăn nuôi Việt Nam và Hiệp hội phân bón Việt Nam tổ chức hội thảo: “Một số bất cập trong việc thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực nông nghiệp”.

MỘT SỐ QUY ĐỊNH GÂY NHIỀU HỆ LỤY CHO HOẠT ĐỘNG SẢN XUẤT SẢN PHẨM HÀNG HÓA 

Tại hội thảo, TS. Nguyễn Xuân Dương, Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam, cho rằng môi trường và điều kiện kinh doanh hàng hóa của Việt Nam "thoáng" ở tầm vĩ mô, nhờ có nhiều chủ trương, nghị quyết của Đảng, Chính phủ và rất nhiều các Hiệp định thương mại tự do (FTA) được ký kết. Thế nhưng, điều kiện kinh doanh hàng hoá còn nhiều hạn chế ở các quy định cụ thể, chưa thực sự phù hợp.

Luật Chất lượng sản phẩm hàng hóa năm 2007, quy định sản phẩm, hàng hóa nhập khẩu thuộc danh mục hàng hóa nhóm 2 phải được kiểm tra chất lượng khi nhập khẩu. Theo TS. Nguyễn Xuân Dương, cũng là sản phẩm gạo, khi nhập khẩu về làm lương thực cho người thì được xếp vào nhóm 1, nên không cần phải kiểm tra chất lượng, nhưng gạo nhập khẩu về để làm nguyên liệu sản xuất thức ăn gia súc thì bị xếp vào nhóm 2, nên mỗi lô hàng khi nhập về đến cảng, đều phải lấy mẫu phân tích thành phần.

Doanh nghiệp mất 3-5 triệu đồng cho việc thuê phân tích một mẫu hàng, lại mất chi phí lưu kho. Những chi phí này khiến giá thành thức ăn chăn nuôi tăng lên và người chăn nuôi phải gánh chịu. Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến giá thành chăn nuôi tại Việt Nam luôn cao hơn 10-15% so với các nước trong khu vực.  

“Không có nước nào làm như vậy, ngay cả với những mặt hàng buộc phải lấy mẫu kiểm tra chất lượng trước thông quan thì thông thường cũng chỉ áp dụng theo phương thức xác suất để lấy mẫu không vượt quá 5% số lô hàng nhập khẩu”, TS. Dương nhấn mạnh.; đồng thời, TS. Dương cho biết các nước trên thế giới không có quy định công bố hợp quy và dấu hợp quy trên bao bì, nghĩa là hàng hóa các nước nhập vào Việt Nam phải sản xuất cá biệt. Do đó, các lô hàng nhập khẩu vào Việt Nam đều phải lấy mẫu phân tích kiểm tra để công bố hợp quy.

“Thực tế đang bị lạm dụng, nhiều lĩnh vực đưa hầu hết các mặt hàng và các chỉ tiêu chất lượng vào quy chuẩn kỹ thuật, là quy định đang gây nhiều hệ lụy nhất cho hoạt động sản xuất sản phẩm hàng hóa của Việt Nam”, TS. Dương bày tỏ bức xúc.

Theo TS. Dương, Nhà nước, cơ quan chủ trì xây dựng Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa và Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật, phải xác định đây là công việc rất quan trọng, có ảnh hưởng quyết định đến sức sản xuất, sức cạnh tranh, giá trị thương hiệu của sản phẩm, hàng hóa Việt Nam.

“Phải khảo sát, nghiên cứu thật kỹ những tồn tại, bất cập hiện nay trong thực tế sản xuất của các ngành, lĩnh vực và những yêu cầu đòi hỏi nâng tầm chất lượng, thương hiệu sản phẩm, hàng hóa Việt Nam trong thời kỳ tới của phát triển và hội nhập”, ông Dương đề nghị.

Ông Trần Văn Học, Ban đối ngoại Công ty TNHH TNHH De Heus – doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chăn nuôi và sản xuất thức ăn chăn nuôi, cho hay hiện nay 100% lô hàng nhập khẩu phải có chứng nhận hợp quy thì mới được sử dụng. Quy định này khiến hàng đã nhập về cảng, vẫn phải chờ 7–10 ngày mới được đưa về nhà máy, dù hàng đã kiểm tra chất lượng. Do đó, ông Học đề xuất Nhà nước xem xét miễn hoặc giảm tần suất cấp hợp quy với nguyên liệu nông sản, thức ăn truyền thống có rủi ro thấp.

Về quy định công bố tiêu chuẩn cơ sở trên nhãn, bao bì nguyên liệu nhập khẩu, ông Học nêu lên những vướng mắc: Phải in nhãn phụ tiếng Việt với nhiều thông tin chi tiết, áp dụng cho cả nguyên liệu không bán trên thị trường, dẫn đến tăng chi phí in ấn, nguy cơ sai sót khi in từ nước ngoài. Do đó, ông Học kiến nghị xem xét miễn nhãn phụ tiếng Việt cho nguyên liệu nhập khẩu trực tiếp về nhà máy, không bán thương mại.

Bà Nguyễn Thị Hương, Phó Chủ tịch Hội Thú y Việt Nam và Hiệp hội Sản xuất và Kinh doanh Thuốc Thú y, cho biết hiện các doanh nghiệp sản xuất thuốc thú y vẫn đang xuất khẩu sản phẩm sang hơn 40 nước trên thế giới, nhưng không có nước nào cần đến chứng nhận công bố hợp quy thuốc thú y của Việt Nam. Vì vậy, việc bỏ quy định công bố hợp quy là cần thiết để doanh nghiệp Việt Nam có thể cạnh tranh bình đẳng với doanh nghiệp nước ngoài.

NGÀNH PHÂN BÓN “TỐ” CÁC ĐƠN VỊ KHẢO NGHIỆM

Ông Phạm Hồng Sơn, Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Phân lân Ninh Bình, cho hay các phòng thử nghiệm phân bón khác nhau được Cục Bảo vệ thực vật chỉ định hiện nay khi phân tích cùng một mẫu phân bón cho kết quả sai lệch rất khác nhau. Nhiều trường hợp kết quả phân tích phản ánh không đúng chất lượng phân bón thực tế.

Tuy nhiên, các cơ quan quản lý phân bón địa phương gồm thanh tra ngành nông nghiêp; quản lý thị trường lại chỉ căn cứ vào kết quả thử nghiệm (thực tế kết quả đó không đúng) đã xử phạt hành chính, yêu cầu thu hồi, xử lý hàng hóa đang lưu thông gây thiệt hại kinh tế và uy tín chất lượng sản phẩm của nhà sản xuất. Do đó, ông Sơn đề nghị cho lấy mẫu lại hoặc phân tích mẫu lại tại phòng thử nghiệm trọng tài trước khi ra quyết định sử phạt vi phạm hành chính về chất lượng phân bón.

Theo ông Sơn, nhà sản xuất đã công bố chỉ tiêu chất lượng và chỉ tiêu an toàn (quy chuẩn kỹ thuật) của sản phẩm và đã phải chịu trách nhiệm về chất lượng hàng hóa của mình trước pháp luật, trong hồ sơ đăng ký sản phẩm và trên nhãn bao bì hàng hóa, nhưng các lô hàng sản xuất vẫn phải thuê các phòng phân tích chứng nhận hợp quy. Trong khi đơn vị chứng nhận hợp quy không có trách nhiệm gì khi chất lượng hàng hóa lưu thông ra thị trường mà mình chứng nhận, nếu sau đó hàng hoá bị phát hiện không đạt quy chuẩn kỹ thuật..

Cùng quan điểm, ông Trần Đại Nghĩa, Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Supe Phốt phát và Hoá chất Lâm Thao, kiến nghị Quy chuẩn quốc gia được xây dựng dựa trên kết quả nghiên cứu chuyên sâu của các nhà khoa học trong hệ thống nghiên cứu quốc gia, đã đảm bảo các yêu cầu về chất lượng sản phẩm, an toàn sản phẩm và các yếu tố khác đối với cây trồng.

"Do đó, sản phẩm phân bón đáp ứng các yêu cầu của Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia là đã đảm bảo các tiêu chuẩn, quy chuẩn cao nhất, đủ điều kiện lưu hành. Vì vậy, việc bắt buộc khảo nghiệm phân bón để công bố hợp quy gây tốn kém rất nhiều chi phí cho tổ chức, cản trở tiến trình đưa sản phẩm ra thị trường", ông Nghĩa khẳng định.

TS.Nguyễn Trí Ngọc, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Tổng hội Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam, cho rằng Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa và Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật là hai đạo luật có tác động sâu rộng, chi phối gần như toàn bộ điều kiện sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp. Dự kiến trong tháng 5 tới đây, Quốc hội sẽ xem xét thông qua dự thảo Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa (sửa đổi) và dự thảo Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật (sửa đổi). Đây được xem là cơ hội quan trọng để Việt Nam có một khung pháp lý hoàn thiện hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người nông dân, đồng thời nâng cao chất lượng và giá trị hàng hóa nông sản trên thị trường.

"Việc sửa đổi Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa và Luật Tiêu chuẩn, Quy chuẩn kỹ thuật là cần thiết để tháo gỡ các rào cản đang kìm hãm sự phát triển của ngành nông nghiệp, đặc biệt là phân bón, thuốc bảo vệ thực vật và thuốc thú y", TS. Ngọc kỳ vọng.