Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội đang lấy ý kiến góp ý vào dự thảo Nghị định quy định về bảo hiểm xã hội tai nạn lao động theo hình thức tự nguyện đối với người lao động làm việc không theo hợp đồng lao động. 

Dự thảo quy định 3 chế độ cơ bản mà người lao động tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện được hưởng, tương tự như tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc gồm có: Giám định mức suy giảm khả năng lao động; chế độ trợ cấp một lần, trợ cấp hằng tháng và trợ cấp phục vụ; hỗ trợ phương tiện trợ giúp sinh hoạt, dụng cụ chỉnh hình.

Trong đó, về chế độ trợ cấp, dự thảo đề xuất người lao động bị suy giảm khả năng lao động từ 5% đến 30% do tai nạn lao động thì được hưởng trợ cấp một lần với mức như sau: Suy giảm 5% khả năng lao động thì được hưởng 5 lần mức lương cơ sở, sau đó cứ suy giảm thêm 1% thì được hưởng thêm 0,5 lần mức lương cơ sở.

Ngoài mức trợ cấp trên, còn được hưởng thêm khoản trợ cấp tính theo số năm đã đóng bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện, cứ thêm mỗi năm đóng kể từ năm đóng thứ 2 trở đi được tính thêm 0,3 mức lương cơ sở.

Thân nhân người lao động bị chết do tai nạn lao động được hưởng trợ cấp một lần bằng 36 lần mức lương cơ sở nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây: Người lao động đang làm việc bị chết do tai nạn lao động; người lao động bị chết trong thời gian điều trị lần đầu do tai nạn lao động; người lao động bị chết trong thời gian điều trị thương tật do tai nạn lao động mà chưa được giám định mức suy giảm khả năng lao động.

Người lao động bị suy giảm khả năng lao động trên 31% bị chết trong quá trình điều trị do thương tật tái phát mà số tháng người lao động đó được hưởng trợ cấp chưa đủ 36 tháng.

Cũng theo dự thảo, người lao động bị suy giảm khả năng lao động từ 31% trở lên do tai nạn lao động thì được hưởng trợ cấp hằng tháng.

Mức trợ cấp hằng tháng được quy định như sau: Suy giảm 31% khả năng lao động thì được hưởng bằng 30% mức lương cơ sở, sau đó cứ suy giảm thêm 1% thì được hưởng thêm 2% mức lương cơ sở.

Ngoài mức trợ cấp theo quy định trên, hằng tháng còn được hưởng thêm một khoản trợ cấp tính theo số năm đã đóng bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện, từ 1 năm trở xuống được tính bằng 0,5% mức lương cơ sở, sau đó cứ thêm mỗi năm đóng vào quỹ được tính thêm 0,3% mức lương cơ sở.

Người lao động bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên do bị tai nạn lao động mà bị liệt cột sống hoặc mù hai mắt hoặc cụt, liệt hai chi hoặc bị bệnh tâm thần thì ngoài mức hưởng trợ cấp hằng tháng, hằng tháng còn được hưởng trợ cấp phục vụ bằng mức lương cơ sở.

Góp ý vào dự thảo, Bảo hiểm xã hội Việt Nam cho rằng, cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu lại mức trợ cấp bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện đang đề xuất.

Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, chế độ bảo hiểm tai nạn lao động theo hình thức tự nguyện nên cần xây dựng mức hưởng trên nguyên tắc đóng hưởng.

Tại dự thảo Nghị định không quy định thời gian tối thiểu tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện là bao lâu thì được hưởng trợ cấp. Như vậy, người bắt đầu tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện mà bị tai nạn lao động thì được hưởng ngay trợ cấp do tai nạn lao động.

Giả định một người bắt đầu tham gia bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện và bị tai nạn lao động ngay trong tháng đầu tham gia, được giải quyết hưởng trợ cấp tai nạn lao động một lần với mức suy giảm khả năng lao động thấp nhất là 5%, thì người này sẽ được hưởng trợ cấp tai nạn lao động một lần tương ứng với số tiền là 9 triệu đồng (mức lương cơ sở là 1,8 triệu đồng tính tại thời điểm dự kiến Nghị định có hiệu lực thi hành).

Ngoài ra, người lao động còn được Quỹ bảo hiểm tai nạn lao động chi trả phí khám giám định y khoa. Theo thống kê của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, Quỹ bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp bắt buộc trong năm 2022 chi trả phí giám định y khoa bình quân một người là hơn 1,4 triệu đồng.

Như vậy, tổng số tiền chi ra từ Quỹ bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện đối với người lao động bị tai nạn lao động và bị suy giảm khả năng lao động 5% là khoảng trên 10,4 triệu đồng.

Trong khi đó, mức đóng bảo hiểm tai nạn lao động tự nguyện quy định tại dự thảo Nghị định là 2% mức lương tối thiểu vùng IV (3.250.000 đồng/tháng) tương ứng là 65.000 đồng/tháng. Như vậy, phải 161 người đóng mới đủ cho 1 người hưởng trợ cấp tai nạn lao động tự nguyện với mức suy giảm khả năng lao động ở mức thấp nhất là 5%.

Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, với quy định mức hưởng như dự thảo Nghị định là quá cao, không tương ứng với mức đóng, chưa phù hợp với nguyên tắc đóng - hưởng của một chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện.