Theo dữ liệu từ Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước Trung Quốc (SAFE), lượng vốn ròng chảy ra nước ngoài của người dân và doanh nghiệp Trung Quốc trong năm 2023 là 68,7 tỷ USD.

Lần gần đây nhất lượng tiền từ Trung Quốc chảy ra nước ngoài lớn hơn vốn ngoại chảy vào nước này là vào năm 2018. Trong giai đoạn từ 2019 đến 2022, xuất khẩu tăng mạnh cùng các biện pháp hạn chế phòng dịch Covid-19 đã giúp dòng tiền quốc tế vào Trung Quốc luôn lớn hơn dòng tiền ra nước ngoài.

Tuy nhiên, tăng trưởng ì ạch đang khiến nền kinh tế lớn thứ hai thế giới khó giữ chân và thu hút vốn ngoại. Không chỉ hạn chế đầu tư mới, không ít nhà đầu tư nước ngoài đang rút vốn khỏi Trung Quốc.

Số liệu của SAFE dựa trên các giao dịch xuyên biên giới được thực hiện tại các ngân hàng nội địa. Đây là những giao dịch có chuyển đổi ngoại tệ và giao dịch bằng đồng nhân dân tệ.

Với đầu tư trực tiếp ra nước ngoài, không có dữ liệu cụ thể cho thấy các giao dịch này là do công ty nội địa Trung Quốc hay công ty có vốn nước ngoài thực hiện. Theo truyền thông Trung Quốc, năm ngoái, chỉ riêng các công ty cung cấp vật liệu sản xuất pin của nước này đã công bố kế hoạch đầu tư ít nhất 100 tỷ Nhân dân tệ (khoảng 14 tỷ USD) vào hoạt động ở nước ngoài. Điều này cho thấy vốn đầu tư trực tiếp ra nước ngoài năm 2023 của Trung Quốc nhiều khả năng chủ yếu là đến từ hoạt động mở rộng hoạt động quốc tế của doanh nghiệp trong nước.

Mối lo hàng đầu của Trung Quốc là dòng vốn chảy khỏi nước này do các doanh nghiệp nước ngoài thu hẹp hoạt động hoặc rút đi.

Theo một khảo sát với các doanh nghiệp Nhật đang hoạt động ở Trung Quốc vào cuối năm 2023 của Phòng Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản tại Trung Quốc, gần 50% cho biết đang giảm đầu tư hoặc sẽ ngừng đầu tư hoàn toàn vào nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.

Trong lĩnh vực công nghiệp, tính tới tháng 11/2023, số lượng doanh nghiệp nước ngoài tại Trung Quốc đã giảm 0,4% so với cùng kỳ năm trước. Trong tháng 7, con số này giảm xuống mức thấp nhất kể từ tháng 11/2004.

“Những bất ổn trong nền kinh tế và luật chống gián điệp sửa đổi của Trung Quốc đang gây áp lực lên hoạt động đầu tư”, ông Toru Nishihama, nhà kinh tế trưởng tại Viện nghiên cứu Dai-ichi Life nhận xét với tờ báo Nikkei Asia.

Hoạt động đưa tiền ra nước ngoài của người giàu Trung Quốc cũng góp phần vào tình trạng trên. Bên cạnh đó, việc Bắc Kinh chấm dứt các biện pháp phòng dịch Zero-Covid vào đầu năm ngoái cũng thúc đẩy mạnh hoạt động du lịch và mua sắm ở nước ngoài của người Trung Quốc.

Thị trường chứng khoán Trung Quốc cũng chứng kiến làn sóng rút vốn của nhà đầu tư. Trong phiên giao dịch ngày 22/1, chỉ số Shanghai Composite Index tụt xuống mức thấp nhất trong gần 4 năm, giảm gần 20% so với mức cao nhất của năm 2023. Ngược lại, các quỹ ETF ngoại lại hút vốn mạnh. Cơn sốt mua quỹ ETF ngoại lớn tới mức những quỹ có liên kết với chỉ số Chỉ số Nikkei 225 của Nhật và các chỉ số chứng khoán của Mỹ từng có thời điểm phải tạm dừng giao dịch.

Trước tình hình này, nhà chức trách Trung Quốc đang là cân nhắc huy động khoảng 2 nghìn tỷ nhân dân tệ, tương đương 278 tỷ USD để ổn định thị trường chứng khoán – theo một nguồn tin của hãng tin Bloomberg. Gói ổn định này chủ yếu được huy động từ tài khoản ngoài Trung Quốc đại lục của các doanh nghiệp quốc doanh. Động thái này được đưa ra sau khi những nỗ lực của Bắc Kinh nhằm khôi phục niềm tin của nhà đầu tư không mang lại hiệu quả.

Trong khi đó, thị trường trái phiếu Trung Quốc đang chứng kiến sự tăng trở lại của dòng vốn ngoại. Tính tới cuối tháng 12/2023, giá trị trái phiếu bằng đồng nhân dân tệ phát hành ở nước ngoài do nhà đầu tư ngoại nắm giữ – thường thông qua cơ chế Bond Connect của Hồng Kông – là 3,66 nghìn tỷ USD, tăng 15% so với mức thấp nhất gần đây ghi nhận hồi tháng 8.

“Nhà đầu tư nước ngoài từng lo rằng việc các doanh nghiệp bất động sản ở Trung Quốc vỡ nợ sẽ ảnh hưởng tới toàn bộ thị trường trái phiếu. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, chưa có tác động nghiêm trọng nào xảy ra, do đó nhà đầu tư ngoại đang trở lại thị trường này”, ông Takamoto Suzuki, giám đốc bộ phận nghiên cứu kinh tế của tập đoàn đầu tư và thương mại tổng hợp Marubeni (Nhật Bản), nhận xét.