Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị hôm qua (5/8) cho biết Bắc Kinh đã dừng “hoạt động bồi đắp” trên biển Đông, đồng thời kêu gọi các nước trong khu vực thúc đẩy đàm phán về một bộ quy tắc ứng xử trên vùng biển này (COC) - hãng Reuters đưa tin.

Trước đó, vào tháng 6, Trung Quốc tuyên bố sẽ sớm hoàn tất một phần công việc xây dựng trái phép trên quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

Tuyên bố ngày 5/8 được ông Vương Nghị đưa ra tại hội nghị ngoại trưởng Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) diễn ra ở thủ đô Kuala Lumpur của Malaysia. Theo nhận định của giới quan sát, tuyên bố này của Bắc Kinh có vẻ như nhằm giảm căng thẳng với các quốc gia khác có tuyên bố chủ quyền lãnh thổ trên biển Đông - nơi 5 nghìn tỷ USD kim ngạch thương mại đi qua mỗi năm.

Mỹ và Nhật Bản đều đã bày tỏ quan ngại về sự bành trướng của Trung Quốc trên biển Đông, nghi ngờ Bắc Kinh muốn mở rộng sự hiện diện quân sự trong khu vực.

Bên lề hội nghị ngoại trưởng ASEAN ở Kuala Lumpur, Ngoại trưởng Mỹ John Kerry đã thảo luận với người đồng cấp Trung Quốc Vương Nghị về vấn đề biển Đông.

“Trung Quốc luôn cam kết hợp tác với các quốc gia liên quan để giải quyết tranh chấp thông qua đàm phán hòa bình”, ông Vương Nghị nói với ông Kerry trong cuộc thảo luận nói trên, theo một tuyên bố của Bộ Ngoại giao Trung Quốc. “Các quốc gia không nằm trong khu vực nên tôn trọng những nỗ lực của Trung Quốc và các nước ASEAN”.

Tại hội nghị ngoại trưởng ASEAN lần này, căng thẳng trên biển Đông là một chủ đề nóng.

Khi được một nhà báo hỏi liệu Trung Quốc chỉ tạm thời dừng hoạt động khai hoang trên biển Đông, ông Vương Nghị trả lời: “Trung Quốc đã dừng rồi. Các bạn có thể đi máy bay tới đó để xem”.

Ngoại trưởng Trung Quốc cũng nói với báo giới rằng Trung Quốc và các nước ASEAN cùng có mong muốn thúc đẩy COC và giải quyết vấn đề biển Đông thông qua đối thoại.

Trước đó, trong cuộc gặp với ông Vương Nghị, Ngoại trưởng Mỹ Kerry đã bày tỏ lo ngại về việc Trung Quốc bồi lấp đảo nhân tạo trên biển Đông và xây dựng trên các hòn đảo này - một quan chức cấp cao của Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết.

Cũng theo vị quan chức trên, ông Kerry đã nói với ông Vương Nghị rằng mặc dù không đứng về bên nào trong các tuyên bố chủ quyền trên biển Đông, Mỹ muốn tranh chấp trên biển Đông được giải quyết hòa bình theo quy định của luật pháp quốc tế.

Ông Kerry cũng nhắc lại với ông Vương Nghị những lo lắng của Mỹ về việc “quân sự hóa” các thực thể trên những hòn đảo nhân tạo mà Trung Quốc xây dựng trái phép ở Trường Sa, theo lời nguồn tin.

“Ông Kerry khuyến khích Trung Quốc dừng những hành động có thể làm bất ổn gia tăng nhằm tạo không gian cho các biện pháp ngoại giao”, vị quan chức cho hay.

Những hình ảnh chụp từ vệ tinh gần đây cho thấy Trung Quốc đã gần hoàn tất xây dựng một đường băng dài hơn 3 km trên 1 trong số 7 hòn đảo nhân tạo mà nước này xây dựng trái phép ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam.

Theo các chuyên gia an ninh, đường băng này đủ dài cho hầu hết các máy bay quân sự của Trung Quốc cất, hạ cánh.

Trước hội nghị ngoại trưởng ASEAN lần này, Trung Quốc tuyên bố không muốn đưa vấn đề biển Đông ra hội nghị. Tuy vậy, các ngoại trưởng ASEAN, bao gồm nước chủ nhà Malaysia, đã phản đối đề xuất của Trung Quốc, nói rằng vấn đề này rất quan trọng và không thể bị bỏ qua.

Tuần trước, một quan chức cấp cao ASEAN cho biết, Trung Quốc và ASEAN đã nhất trí thiết lập một đường dây nóng cấp ngoại trưởng để xử lý các tình huống khẩn cấp trên biển Đông.

Nguồn tin là quan chức cấp cao Bộ Ngoại giao Mỹ nói, trong cuộc gặp ngày 5/8, hai ngoại trưởng Mỹ và Trung Quốc cũng thảo luận về chuyến thăm Washington vào tháng 9 tới của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.