Theo báo cáo mới công bố ngày 11/6 của Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB), năm 2024, vàng đã vượt qua đồng euro trở thành tài sản dự trữ lớn thứ hai của các ngân hàng trung ương trên thế giới.

Trong kho dự trữ của các ngân hàng trung ương, vàng hiện chiếm tỷ trọng 19%, chỉ sau đồng đôla Mỹ với 47%. Tỷ trọng này của đồng euro là 16%. Vào năm 2023, tỷ trọng của vàng và euro ở mức tương đương nhau, khoảng 16,5%.

“Các ngân hàng trung ương tiếp tục tích lũy vàng với tốc độ kỷ lục”, ECB viết trong báo cáo và cho biết năm 2024 là năm thứ ba liên tiếp các ngân hàng trung ương mua ròng trên 1.000 tấn vàng. Con số này chiếm khoảng 20% tổng sản lượng vàng toàn cầu hàng năm và gấp đôi so với lượng mua vào của các ngân hàng trung ương trong thập niên 2010.

Tính tới cuối năm 2024, lượng vàng trong tay các ngân hàng trung ương trên thế giới là 36.000 tấn, gần bằng mức kỷ lục 38.000 tấn vào giữa thập niên 1960. Theo dữ liệu của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), lượng mua vào ghi nhận nhiều nhất ở Trung Quốc, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ và Ba Lan.

Theo các nhà phân tích, một nguyên nhân khiến tỷ trọng của vàng trong dự trữ của các ngân hàng trung ương tăng là giá vàng tăng 30% trong năm ngoái dẫn tới giá trị dự trữ vàng tăng mạnh. Từ đầu năm đến nay, giá vàng đã tăng thêm 27% và lập kỷ lục 3.500 USD/oz trong tháng 4.

“Khối lượng dự trữ lớn, cùng với giá cao, đã đưa vàng trở thành tài sản dự trữ lớn thứ hai trên thế giới trong năm 2024, chỉ sau đồng USD”, ECB cho biết trong báo cáo.

Dù vàng không sinh lời và có chi phí lưu trữ cao, nhưng đây được nhà đầu tư toàn cầu xem là một tài sản an toàn tối ưu, có tính thanh khoản cao và không chịu rủi ro đối tác (counterparty risk) cũng như các biện pháp trừng phạt.

Những năm gần đây, nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới đang cố gắng đa dạng hóa dự trữ khỏi đồng USD do lo ngại về bất ổn địa chính trị và tình trạng nợ công của Mỹ. Xu hướng phi đôla hóa này đang được đẩy nhanh, đặc biệt là ở các nền kinh tế đang phát triển sau khi Nga bị Mỹ hạn chế tiếp cận thị trường tài chính toàn cầu do chiến tranh ở Ukraine.

“Kể từ năm 1999 đến nay, trong 10 lần dự trữ ngoại hối hàng năm của các ngân hàng trung ương có tỷ trọng vàng tăng nhiều nhất, thì có 5 lần xảy ra khi các quốc gia liên quan bị trừng phạt vào năm đó hoặc năm trước”, báo cáo của ECB chỉ ra. “Trong 3 năm qua, những quốc gia có vị trí địa chính trị gần với Trung Quốc và Nga tích trữ vàng nhiều hơn so với các quốc gia khác”.

Theo một cuộc khảo sát với 57 ngân hàng trung ương tăng mua vàng trong năm ngoái, các tổ chức này lo ngại về các lệnh trừng phạt cũng như những biến động trong hệ thống tiền tệ toàn cầu.

Các tổ chức này cũng muốn giảm sự phục thuộc vào đồng USD. Đây là một động lực quan trọng thúc đẩy các ngân hàng trung ương tại các thị trường mới nổi và quốc gia đang phát triển tăng dự trữ vàng.

Dù vàng thường giảm giá khi lợi nhuận thực tế của các tài sản khác tăng lên, mối tương quan truyền thống này đã bị phá vỡ kể từ đầu năm 2022, khi nhà đầu tư toàn cầu đổ xô vào vàng để phòng ngừa rủi ro chính trị, thay vì phòng ngừa rủi ro lạm phát.

“Những thập kỷ gần đây, nguồn cung vàng đã tăng lên trong những giai đoạn giá cao. Nếu điều này tiếp diễn, nhu cầu dự trữ tăng từ các ngân hàng trung ương có thể sẽ tiếp tục thúc đẩy nguồn cung vàng toàn cầu”, ECB nhận định.