Bộ Tài chính vừa đề xuất sửa đổi mức thuế xuất nhập khẩu đối với một số mặt hàng thép, cụ thể: tăng thuế xuất khẩu phôi thép từ 0% lên 5% và giảm 5-10% thuế nhập khẩu một số mặt hàng thép từ mức 15-25%.

Động thái này diễn ra khi mà giá thép đã tăng mạnh từ đầu năm, ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân các dự án đầu tư công và chi phí đầu vào của nhiều ngành sản xuất. Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), trung bình giá thép xây dựng nội địa trong quý 2/2021 đạt 16,7 triệu đồng/tấn, tăng mạnh 50% so với cùng kỳ năm 2020 và 39% so với thời điểm cuối năm 2020. Do đó, Bộ trình Chính phủ phương án điều chỉnh mức thuế suất, nhằm hạ nhiệt đà tăng của giá thép.

MỨC ĐỘ TÁC ĐỘNG LÊN HPG KHÔNG QUÁ LỚN

Đánh giá tác động của Dự thảo khi có hiệu lực chính thức, Chứng khoán VnDirect cho rằng việc điều chỉnh thuế lần này sẽ không quá lớn đối với các doanh nghiệp thép đang niêm yết.

Theo số liệu của VSA, các doanh nghiệp thép nội địa (chỉ tính thành viên của VSA) đã xuất khẩu 748.756 tấn phôi thép vuông trong 5 tháng đầu năm 2021. Đáng chú ý, HPG là doanh nghiệp xuất khẩu phôi thép vuông lớn nhất, với 560.262 tấn, trong khi TungHo là doanh nghiệp có tỷ trọng xuất khẩu phôi vuông/tổng sản lượng tiêu thụ thép của doanh nghiệp lớn nhất (22%). Như vậy, nếu mức thuế xuất khẩu tăng từ 0% lên 5% có thể sẽ gây ảnh hưởng tiêu cực đến TungHo và HPG.

Đối với HPG, ảnh hưởng này chỉ là ngắn hạn và mức độ tác động cũng không phải là quá lớn. Theo ban lãnh đạo HPG, định hướng của công ty là giảm dần hoạt động bán phôi thép và tập trung tiêu thụ thành phẩm – thép dài tại thị trường nội địa trong dài hạn. Bởi đây là sản phẩm có biên lợi nhuận cao hơn và đã bắt đầu vận hành full công suất kể từ tháng 3/2021.

HPG cũng đang chạy thử nhà máy cán thép số 3 tại Khu liên hợp Gang thép Dung Quất công suất 1 triệu tấn/năm và dự kiến sẽ đi vào sản xuất thương mại trong năm nay, từ đó giúp công ty giảm áp lực phải bán bán thành phẩm – phôi thép khi năng lực sản xuất thép thành phẩm chưa đáp ứng đủ nhu cầu. Nhờ dây chuyền sản xuất linh hoạt, HPG có thể điều chỉnh sản lượng sản xuất phôi thép vuông và phôi thép dẹt (dùng để sản xuất thép cuộn cán nóng – HRC, sản phẩm mà thép Việt Nam đang phụ thuộc vào thị trường xuất khẩu) ở một tỷ lệ nhất định trong 5,6 triệu tấn phôi thép tại Dung Quất (theo công suất thiết kế).

Trong kịch bản tiêu cực, giả định HPG sẽ tiếp tục xuất khẩu khoảng 100.000 tấn phôi thép/tháng trong 6 tháng cuối năm 2021 và chịu hoàn toàn 5% chi phí thuế xuất khẩu, khi đó lợi nhuận trước thuế của công ty sẽ giảm khoảng 435 tỷ đồng, tương đương 1,3% dự phóng lợi nhuận cả năm 2021.

Mặt khác, việc tăng thuế xuất khẩu phôi thép có thể sẽ khiến các doanh nghiệp xuất khẩu bán sản phẩm này vào thị trường nội địa, khiến giá phôi thép giảm trong thời gian tới. Tuy nhiên, công ty xuất khẩu phôi thép vuông lớn nhất - HPG sẽ giảm sản lượng bán bán thành phẩm trong nửa cuối năm 2021 và 2022, do đó sản lượng phôi thép bán vào thị trường nội địa sẽ không đáng kể trong thời gian này.

CỔ PHIẾU THÉP NÀO HƯỞNG LỢI?

Đối với việc giảm 5-10% thuế nhập khẩu một số mặt hàng thép xây dựng, VnDirect cho rằng việc tác động lên các doanh nghiệp thép niêm yết là không đáng kể.

Luận điểm là tính từ đầu năm 2020, giá thép xây dựng nội địa của Việt Nam thường xuyên thấp hơn so với Trung Quốc và hiện tại đang ở mức thấp hơn 8%; Các doanh nghiệp xuất khẩu thép vào Việt Nam sẽ phải chịu thêm chi phí vận chuyển.  Theo Quyết định 918/QĐ-BCT, các sản phẩm thép dài nhập khẩu vào Việt Nam đang chịu mức thuế tự vệ 7,9% từ ngày 22/03/2021- 21/03/2022, trước khi bị giảm xuống mức 6,4% từ ngày 22/03/2022- 31/03/2023.

Như vậy, nếu như mức thuế nhập khẩu được giảm 5-10% thì giá thép xây dựng Việt Nam vẫn đang rẻ hơn khoảng 20% so với giá thép nhập khẩu. Cũng trong dự thảo của Bộ Tài chính, nhu cầu nhập khẩu đối với các sản phẩm thép dài được đề xuất giảm thuế nhập khẩu lần này cũng không quá lớn. Do đó, tác động của việc giảm thuế nhập khẩu đến các doanh nghiệp thép nội địa là không đáng kể.

Nhận định về một số cổ phiếu ngành thép sau khi Dự thảo có hiệu lực, VnDirect cho rằng POM và VIS sẽ là những doanh nghiệp được hưởng lợi nhất.

Việc tăng thuế xuất khẩu phôi thép vuông 5% có thể sẽ khiến các doanh nghiệp xuất khẩu (Formosa, HPG, Posco Yamato Vina và TungHo) bán sản phẩm này vào thị trường nội địa, khiến giá phôi thép giảm trong thời gian tới.

Mặc dù không có đủ số liệu về sản lượng nhập phôi thép từ bên ngoài về cán thành phẩm nhưng VnDirect tin rằng POM và VIS có thể được hưởng lợi từ mức giá phôi nội địa thấp hơn, khi 2 công ty có thể lựa chọn việc nhập phôi từ bên ngoài hoặc tự sản xuất phôi trong bối cảnh giá thép phế liệu đầu vào đang ở mức cao. Tuy nhiên, công ty xuất khẩu phôi thép vuông lớn nhất - HPG sẽ giảm sản lượng bán bán thành phẩm trong nửa cuối năm 2021 và 2022, do đó sản lượng phôi thép bán vào thị trường nội địa sẽ không đáng kể trong thời gian này.