"Để giải quyết vấn đề chống hàng hóa nhập lậu, hàng giả, hàng kém chất lượng trong không gian mạng đòi hỏi sự vào cuộc của nhiều cơ quan, đoàn thể, hiệp hội, doanh nghiệp, các viện nghiên cứu, người tiêu dùng. Chúng ta phải xây mới chống được, trước mắt thì chống nhưng về lâu dài phải xây dựng nền tảng thương mại điện tử vững chắc, lựa chọn đơn vị điển hình để đẩy lùi các tổ chức có hành vi vi phạm pháp luật trên không gian mạng.

Về giải pháp căn cơ, đầu tiên, phải xây dựng thể chế, nền tảng cơ sở pháp luật đáp ứng được nhu cầu về quản lý nhà nước trong thời gian tới đối với nền kinh tế số nói chung và thương mại điện tử nói riêng, nghĩa là phải có khung pháp lý bắt kịp hơi thở của thời đại 4.0. Từ xây dựng cơ sở pháp lý đó, các bộ, ngành liên quan mới có căn cứ để vào cuộc. Bên cạnh đó, phải xây dựng lực lượng chức năng chuyên trách, vì vấn đề này đòi hỏi hàm lượng kỹ thuật rất lớn, không đơn thuần như thương mại truyền thống.

Tiếp theo, cần tuyên truyền để không những cơ quan chức năng mà người tiêu dùng, doanh nghiệp biết được vai trò của mình ở đâu, cần phải làm gì, từ đó mới ngăn chặn, đẩy lùi, dần xóa bỏ các hành vi kinh doanh hàng giả, buôn lậu trên không gian mạng.

Thực tế, nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức được vấn đề bảo vệ thương hiệu, nhưng doanh nghiệp phải biết được sản phẩm của mình có đang bị làm giả hay không và cần chủ động phối hợp. Hiện nay chúng tôi có rất nhiều đường dây nóng, bất kỳ lúc nào thấy có hiện tượng thì báo cho chúng tôi. Đó là nguồn tin để cơ quan chức năng xử lý, cũng là cách doanh nghiệp tự bảo vệ thương hiệu của mình và không bị đơn vị khác làm giả, xâm phạm bản quyền.

Với lực lượng quản lý thị trường, chúng tôi đã ban hành kế hoạch với những mục tiêu cụ thể để đấu tranh chống hàng giả, xâm phạm bản quyền, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ không những trong thương mại truyền thống mà cả ở không gian thương mại điện tử.

Chúng tôi trao đổi thông tin thường xuyên hơn với các cơ quan chức năng khác như hải quan, biên phòng để quản lý tốt hơn đối với các loại hàng hóa.

Chúng tôi cũng kết hợp với các hiệp hội để tuyên truyền đến doanh nghiệp nhằm nâng cao nhận thức. Với người tiêu dùng, không chỉ trong thương mại điện tử mà trong quá trình mua hàng hóa nếu gặp các trường hợp hàng giả, hàng kém chất lượng thì hãy phối hợp với các cơ quan chức năng, hoặc gọi điện đến các đường dây nóng để chúng tôi tiếp nhận thông tin xử lý kịp thời, nhằm ngăn chặn các tổ chức cá nhân có hành vi vi phạm".

"Thương mại điện tử là xu hướng không thể né tránh, mang lại những điều rất tích cực nhưng cũng có nhiều mặt trái. Nhìn ở tấm huân chương hai mặt này, chúng ta cần phải kết hợp nguyên tắc đầu tiên là chống đi đôi với xây. Xây ở đây là khía cạnh nâng cao kiến thức của nhà sản xuất, ý thức của người tiêu dùng, năng lực của nhà quản lý, nghĩa là cần có sự phối hợp của các bên liên quan.

Ngay bản thân các cơ quan nhà nước không thể né tránh được, phải phối hợp giữa Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ Công Thương, Ngân hàng Nhà nước hay nhiều cơ quan khác như biên phòng, Bộ Y tế…

Một điều nữa là câu chuyện về cách ứng xử. Vấn đề này phổ biến và rộng khắp, trong khi nguồn lực có hạn, thì có nên lựa chọn ưu tiên nhằm vào chống hàng giả, hàng nhái hay là ưu tiên vào các mặt hàng mà doanh nghiệp có cơ hội phát triển.

Quan trọng nữa là, cùng với ưu tiên đó, cần có các nghiên cứu về hành vi xảo trá, gian dối để lựa chọn khâu nào có tính răn đe, quyết định nhất. Ví dụ: với người tiêu dùng, họ đa số biết chắc là hàng giả, hàng nhái nhưng vì chưa đủ tới mức xa xỉ mà lại cần đẳng cấp, nên sẵn sàng tiếp tay cho các mặt hàng này.

Bên cạnh góc độ pháp lý, khâu truyền thông rất quan trọng. Ví dụ vừa qua về vấn đề thực phẩm, chúng ta nói quá nhiều tới tiêu cực, gây thiệt hại cho tất cả, nhưng nếu truyền thông cái tích cực thì hiệu ứng sẽ tốt hơn.

Câu chuyện ở đây có nhiều khía cạnh, tuy chúng ta đã rất nỗ lực, nhưng với nguồn lực có hạn trong bối cảnh vẫn đang hoàn thiện thể chế, thì chỉ có thể phần nào hạn chế những tiêu cực này một cách có ý nghĩa, đồng thời khuyến khích được mặt tích cực của quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, bao gồm cả doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Vấn đề của thương mại điện tử hiện nay là tràn lan hàng giả, hàng nhái, cần sự vào cuộc của nhiều bên, cùng với hoàn thiện pháp lý, công tác truyền thông, sâu hơn nữa là việc ưu tiên nguồn lực trong quá trình thể chế đang được hoàn thiện.

Tôi cũng muốn nhấn mạnh là khi nói về việc xử lý hàng giả, hàng nhái, hàng lậu, chúng ta hay nói là xử phạt chưa đến nơi đến chốn, chưa đủ sức răn đe. Trong vấn đề này, vai trò của các hiệp hội, nhóm xã hội rất quan trọng. Tiếp đến là vai trò của các cơ quan an ninh nạng, xử lý liên quan tới công nghệ. Nhưng có một cơ quan rất quan trọng nữa đó là cơ quan xử lý tranh chấp, vai trò của hiệp hội, trọng tài, tòa án trong quan hệ thương lượng, hòa giải… lại chưa thực sự tốt".

"Tất cả những sản phẩm bị làm giả bao giờ giá cũng rẻ hơn hàng thật, vì chất lượng không kiểm soát được, giá đầu vào rẻ, đăng ký kinh doanh và thuế không có… Riêng về thuế đã thắng hàng thật rồi. Do vậy rất khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.

Một số doanh nghiệp e ngại không muốn phối hợp làm rõ việc sản phẩm bị làm giả. Doanh nghiệp mong muốn cơ quan chức năng ủng hộ và định hướng trong việc làm sáng tỏ việc này để đảm bảo quyền lợi cho họ, để việc kinh doanh được thuận lợi. Với nhiều doanh nghiệp nhỏ, họ gặp rất nhiều khó khăn, vốn ít, ít hiểu biết về pháp luật và không biết đăng ký bản quyền. Do đó, đây là lúc hiệp hội vào cuộc, với ban tư vấn luật, phối hợp với các cơ quan chức năng để hỗ trợ doanh nghiệp.

Phát triển thương mại điện tử hiện rất bùng nổ, đúng như “thả gà để đuổi”. Điều này cũng đúng nhưng thực ra “thả gà để đuổi” thì phải có cách để quản lý việc thả gà như thế nào, như ngăn chặn từ lúc chưa thả gà, đồng thời phối hợp kể cả lúc thả rồi thì vẫn bắt. Ví dụ, với các sàn thương mại điện tử chính thống thì không có vấn đề gì lớn, chỉ cần có cam kết của chủ sàn là không có hàng giả, có xuất xứ hàng hóa rõ ràng, nghĩa là mình đã lựa chọn được đầu vào rồi thì đầu ra sẽ yên tâm.

Nhưng tôi lo nhất là các livestream trên mạng xã hội như Facebook, Zalo, TikTok thì không quản lý được vì họ đánh du kích, nhỏ lẻ, đôi khi ở trong các chung cư thì không có lực lượng quản lý thị trường nào dám vào để bắt, không có lý do gì để bắt. Mà kể cả vào thì cũng không có gì, họ chỉ có mỗi điện thoại để livestream. Chúng ta không quản lý nổi những cái nhỏ như thế.

Theo tôi, tất cả người tiêu dùng phải có ý thức trong việc mua bán, không nên mua hàng tại các địa chỉ không rõ xuất xứ hàng hóa, không rõ địa chỉ kinh doanh. Mua hàng phải có chứng từ, hóa đơn. Hóa đơn là thứ rất quan trọng để làm căn cứ kiến nghị, xử lý về sau nếu phát sinh vấn đề.

Hoạt động quản lý hàng nhái, hàng giả, hàng lậu trên thương mại điện tử rất khó và cần phải có những biện pháp nghiệp vụ mới điều chỉnh theo sự phát triển của thương mại điện tử".

"Hàng giả, hàng nhái là vấn đề rất nhức nhối của thị trường nói chung cũng như trong thương mại điện tử nói riêng. Thực tế các sàn thương mại điện tử cố chạy theo mục tiêu mở rộng thu hút được nhiều người bán trên đó. Vì thế, các sàn thương mại điện tử làm chưa chặt chẽ các khâu kiểm soát, xác minh các loại sản phẩm, hàng hóa. Điều này đã tạo ra tình trạng trong số các sản phẩm hàng hóa đưa lên sàn có rất nhiều mặt hàng giả, hàng nhái. Thêm vào đó, có tình trạng mặc dù không phải là hàng giả, hàng nhái nhưng tiêu chuẩn chất lượng một số mặt hàng không đảm bảo, gây thiệt hại cho người tiêu dùng.

Vấn đề nhức nhối này có thể giải quyết bằng sự vào cuộc của các cơ quan bộ, ban, ngành; đồng thời đưa ra các khung pháp lý cơ chế chính sách phù hợp, hướng dẫn các sàn thương mại điện tử.

Sàn thương mại điện tử Vỏ Sò xác định coi người tiêu dùng là số một. Khi có khiếu nại của khách hàng về hàng hóa có vấn đề, chúng tôi sẽ tiếp nhận khiếu nại về hàng hóa, vận chuyển. Nếu khiếu nại liên quan đến vận chuyển, chúng tôi sẽ xử lý. Với những khiếu nại liên quan đến hàng hóa, chúng tôi sẽ làm việc trực tiếp với nhà cung cấp để xác định rõ nguồn gốc vấn đề.

Trong quá trình mua bán hàng hóa trên mạng, có thể xảy ra tình trạng do chất lượng sản phẩm nhưng cũng có thể do quá trình bảo quản, vận chuyển sẽ gây ra chứ không do người bán. Trước đây chúng tôi đã có tuyên ngôn: nếu có tình trạng hàng giả, hàng nhái thì Vỏ Sò sẽ trực tiếp đứng ra đền bù trước, sau đó mới kiểm tra xác định đơn vị nào chịu trách nhiệm trong vấn đề này.

Quan điểm của chúng tôi coi người tiêu dùng là số một và sẽ chịu trách nhiệm trước; đồng thời phối hợp với tất cả các bên (cả người bán và người mua) để đưa ra giải pháp phù hợp.

Với các sàn thương mại điện tử, chúng ta phải nhìn nhận ở hai khía cạnh. Bản chất sàn thương mại điện tử là đơn vị chịu trách nhiệm đầu tiên trước khách mua. Tuy nhiên, trong nền kinh tế số, tình trạng hoạt động hàng giả, hàng nhái có nhiều cách lách, địa chỉ không thật, kho hàng tập kết không rõ… Do đó, để các sàn phải chịu trách nhiệm toàn bộ với người tiêu dùng về vấn đề này cũng không đúng. Sẽ rất khó cho các sàn khi chưa có khung pháp lý chặt chẽ, khi sự hỗ trợ từ các hiệp hội, cơ quan quản lý với các sàn chưa mạnh.

Tôi nghĩ, các sàn sẽ phải có trách nhiệm nhất định nhưng sẽ không phải là trách nhiệm hoàn toàn trước vấn nạn hàng giả, hàng nhái. Nhưng cũng cần có khung pháp lý đưa các sàn thương mại điện tử vào chịu trách nhiệm liên đới.

Để giải quyết triệt để vấn đề này, ngoài có khung pháp lý, cơ chế để các bên chịu trách nhiệm, cần phải đào tạo và áp dụng các công nghệ mới để đảm bảo hàng giả hàng nhái không còn lộng hành như hiện nay. Việc đào tạo và truyền thông sẽ giúp người dùng có trách nhiệm, cẩn trọng hơn với các vấn nạn hàng giả, hàng nhái trong mua sắm trên mạng.

VnEconomy 12/05/2022 06:00