Khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Mỹ đã giúp lấp đầy khoảng trống khí đốt Nga trong cuộc khủng hoảng năng lượng châu Âu 2022-2023. Nhưng giờ đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump thay đổi mạnh mẽ mối quan hệ giữa hai bờ Đại Tây Dương vốn đã được thiết lập từ sau Chiến tranh Thế giới thứ hai và đưa năng lượng trở thành một vấn đề trong đàm phán thương mại.

Đây là thực tế khiến các doanh nghiệp ở châu Âu lo ngại rằng việc phụ thuộc vào nguồn cung năng lượng Mỹ sẽ trở thành một điểm yếu nữa của khu vực này.

Trong bối cảnh như vậy, các nhà điều hành tại các doanh nghiệp lớn trong Liên minh châu Âu (EU) đã bắt đầu nói lên điều mà không ai nghĩ tới cách đây 1 năm: nhập khẩu một ít khí đốt Nga, bao gồm từ hãng khí đốt quốc doanh Gazprom, có thể là một ý tưởng tốt. Theo Reuters, việc này đòi hỏi một sự dịch chuyển chính sách lớn nữa, bởi chiến tranh Nga - Ukraine đã khiến EU đi đến cam kết chấm dứt hoàn toàn việc nhập khẩu năng lượng Nga vào năm 2027.

Các lựa chọn của châu Âu rất hạn hẹp. Các cuộc đàm phán về mua thêm khí đốt từ Qatar đã rơi vào ngưng trệ, và dù việc triển khai các dự án năng lượng tái tạo đang được đẩy mạnh, tốc độ đó vẫn chưa đủ để mang lại cho châu Âu cảm giác an toàn về năng lượng.

“Nếu hòa bình được thiết lập lại ở Ukraine, chúng tôi có thể có lại được dòng chảy khí đốt 60 tỷ mét khối, hoặc thậm chí là 70 tỷ mét khối, mỗi năm, bao gồm cả LNG”, Phó chủ tịch điều hành Didier Holleuax của công ty năng lượng Pháp Engie nói với Reuters.

Engie - công ty có một phần sở hữu của Chính phủ Pháp - vốn là một trong những khách mua khí đốt lớn nhất của Gazprom. Ông Holleux nói Nga có thể cung cấp 20-25% nhu cầu khí đốt của EU, giảm từ mức 40% trước chiến tranh.

Ông Patrick Pouyanne, người đứng đầu hãng dầu lửa Pháp TotalEnergies, đã cảnh báo châu Âu về việc phụ thuộc quá mức vào khí đốt Mỹ. “Chúng tôi cần đang dạng hóa, nhiều nguồn khác nhau, thay vì chỉ phụ thuộc vào 1-2 nguồn”, ông Pouyanne nói với Reuters. “Châu Âu sẽ không bao giờ quay lại thời kỳ nhập 150 tỷ mét khối khí đốt Nga mỗi năm như trước chiến tranh, nhưng tôi cho là có thể nhập 70 tỷ mét khối”.

Pháp, nước có một sản lượng lớn điện hạt nhân, hiện là một trong những nước châu Âu có nguồn cung năng lượng đa dạng nhất. Đức trước đây phụ thuộc nặng nề vào nguồn cung khí đốt giá rẻ từ Nga để phục vụ lĩnh vực sản xuất, và hiện có ít lựa chọn hơn.

Tại Công viên Hóa chất Leuna - một trong những tổ hợp công nghiệp hóa chất lớn nhất của Đức, nơi đặt nhà máy của Dow Chemical và Shell cũng như nhiều công ty lớn khác - một số người cho rằng việc nhập khẩu khí đốt Nga nên sớm được nối lại. Nga vốn là nhà cung cấp đáp ứng 60% nhu cầu khí đốt ở Leuna, chủ yếu qua đường ống Nord Stream đã gặp sự cố rò rỉ vào năm 2022.

“Chúng tôi đang ở trong một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng và không thể đợi thêm được”, Giám đốc điều hành Christof Guenther của InfraLeuna - đơn vị điều hành Công viên Hóa chất Leuna - nói với Reuters.

Ông Guenther cho biết ngành công nghiệp hóa chất Đức đã cắt giảm việc làm 5 quý liên tiếp, điều chưa từng xảy ra trong suốt nhiều thập kỷ. “Việc mở lại các đường ống sẽ giúp giá khí đốt giảm nhiều hơn bất kỳ một chương trình trợ cấp nào”, ông nói.

Ở Mecklenburg-Vorpommern - một bang ở phía Đông của Đức, nơi đường ống Nord Stream đi vào đất liền sau khi chạy từ Nga qua Biển Baltic - 49% người Đức muốn nguồn cung khí đốt Nga được nối lại, theo kết quả một cuộc khảo sát do Viện Forsa thực hiện.

“Chúng tôi cần khí đốt Nga, chúng tôi cần năng lượng giá rẻ, không cần biết năng lượng đó đến từ đâu”, Giám đốc điều hành Klaus Paur của công ty hóa chất Leuna-Harze ở Công viên Leuna phát biểu.

Theo ông Daniel Keller, Bộ trưởng Kinh tế bang Brandenburg, ngành công nghiệp hóa chất Đức muốn Chính phủ liên bang tìm kiếm nguồn cung năng lượng giá rẻ. “Chúng tôi có thể hình dung việc nối lại nguồn cung dầu lửa từ Nga sau khi hòa bình được lập lại ở Ukraine”, ông Keller nói.

Năm 2024, Nga chiếm 11,4% tổng nguồn cung khí đốt của châu Âu. Tỷ lệ này được dự báo giảm dưới 10% trong năm nay do Ukraine đã dừng trung chuyển khí đốt Nga. Nguồn cung khí đốt Nga còn lại cho châu Âu chủ yếu đến từ Novatek, một công ty tư nhân Nga.

Chủ trương của EU hiện nay là mua thêm LNG Mỹ vì ông Trump muốn châu Âu giảm thặng dư thương mại với Mỹ. “Chắc chắn, chúng tôi sẽ cần thêm LNG”, ủy viên thương mại của EU Maros Sefcovic nói vào tuần trước.

Chiến tranh thương mại đã làm gia tăng mối lo ngại của châu Âu về việc phụ thuộc vào khí đốt Mỹ - theo nhà nghiên cứu Tatiana Mitrova của Đại học Columbia. “Ngày càng khó để xem LNG Mỹ là một hàng hóa trung lập nữa. Sẽ đến lúc nào đó LNG Mỹ có thể trở thành một công cụ địa chính trị”.

Trong trường hợp giá khí đốt ở Mỹ tăng mạnh vì nhu cầu gia tăng của các lĩnh vực sản xuất công nghiệp và trí tuệ nhân tạo (AI), Mỹ có thể giảm xuất khẩu khí đốt sang tất cả các thị trường - theo chiến lược gia Warren Patterson của ngân hàng ING.

Vào năm 2022, EU đã tự đặt ra một mục tiêu không mang tính ràng buộc là đến năm 2027 chấm dứt việc nhập khẩu khí đốt Nga. Tuy nhiên, việc vạch ra kế hoạch để đạt mục tiêu này đã bị trì hoãn hai lần.