Sở Giao dịch Chứng khoán Tp.HCM (HOSE) mới đây đã công bố thị phần giá trị giao dịch môi giới quý 3/2021. Hiện, top 10 công ty chứng khoán chiếm 67,05%, tăng 2,01% so với 6 tháng đầu năm.

Theo đó, trong quý 3, Chứng khoán VPS tiếp tục dẫn đầu về thị phần môi giới cổ phiếu, chứng chỉ quỹ và chứng quyền có bảo đảm trên sàn HOSE với 16,50%, tăng so với quý trước; SSI đứng ở vị trí thứ 2 với thị phần 11,58%; Chứng khoán VNDirect vượt qua HSC ở vị trí thứ 3 với thị phần 7,72%, Chứng khoán HSC đứng vị trí thứ tư với 6,79%.

Đáng lưu ý, thị phần môi giới thông thường không đồng thuận với khoản lợi nhuận gộp mà mảng này mang lại cho các công ty chứng khoán. Tức là, thị phần môi giới cao nhưng lợi nhuận gộp có thể sẽ thấp và ngược lại tuỳ thuộc vào mức độ chiết khấu để "chèo kéo" khách hàng của mỗi công ty khác nhau.

Cụ thể, với VPS - thị phần số 1 môi giới, doanh thu nghiệp vụ môi giới quý 3/2021 ghi nhận 844 tỷ đồng, tăng gần 6 lần so với quý 3/2020. Chi phí nghiệp vụ môi giới cũng tăng theo, ghi nhận 680 tỷ đồng, dẫn đến lãi gộp từ nghiệp vụ môi giới 164 tỷ đồng. Với số lãi này, VPS thua xa cả SSI, VND và HSC, thậm chí còn chưa bằng so với thị phần thứ 6 là TCBS.

Tại SSI, doanh thu nghiệp vụ môi giới quý 3 ghi nhận 667 tỷ đồng, tăng 5 lần so với quý 3/2020; chi phí nghiệp vụ môi giới 368 tỷ đồng, do đó, SSI lãi gộp gần 300 tỷ đồng từ hoạt động môi giới.

VnDirect với vị trí thứ ba thị phần môi giới quý 3 vừa qua cũng ghi nhận doanh thu hoạt động môi giới 433 tỷ đồng, tăng gần 3 lần với quý 3/2020. Chi phí hoạt động môi giới 235 tỷ đồng, lãi gộp từ mảng này nhờ đó đạt 198 tỷ đồng. Tiếp theo là Chứng khoán HSC với doanh thu hoạt động môi giới đạt 369 tỷ đồng, lãi 175 tỷ.

Ở vị trí thứ 6, TCBS ghi nhận lợi nhuận môi giới 201 tỷ đồng, vượt mặt VPS và VND, HSC.

TCBS cũng đồng thời là công ty chứng khoán có hệ số biên lợi nhuận gộp mảng môi giới cao nhất 82% tiếp theo là FPTS với 58%. Trong khi hệ số này ở VPS là 18,5%, MAS là 5,5%...

Như vậy, trong quý 3/2021, top 10 công ty chứng khoán thị phần môi giới lớn nhất ghi nhận lãi 1.283 tỷ đồng từ hoạt động môi giới, tăng hơn 4 lần so với con số lãi của quý 3 năm 2020.

Mô hình hoạt động của công ty chứng khoán tại Việt Nam có ba nguồn thu chính: môi giới, cho vay margin và hoạt động tự doanh. Trong cơ cấu doanh thu của các công ty chứng khoán, hoạt động môi giới chỉ xếp sau Tự doanh với tỷ lệ chiếm khoảng 20-23% và tăng trưởng đều theo từng năm. 

Trong 4 quý trở lại đây, mảng môi giới ngày càng chiếm tỷ trọng cao trong cơ cấu lợi nhuận gộp, từ 13,6% trong Q3/20 lên 23,8% trong Q2/21. Tuy nhiên, hoạt động tự doanh vẫn chiếm tỷ trọng lớn nhất trong cơ cấu lợi nhuận gộp (>50%) nên lợi nhuận của ngành này vẫn chịu tác động lớn từ biến động trên thị trường chứng khoán.

Theo ước tính của FiinPro, trong năm 2021, hoạt động tự doanh sẽ mang lại 54,1% cơ cấu doanh thu, tiếp đến là môi giới với 23,7% doanh thu, cuối cùng là Margin với tỷ lệ doanh thu chiếm 22,2%.