Công ước Liên hợp quốc khởi đầu cho kỷ nguyên hợp tác toàn cầu về không gian mạng

Ngày 25/10, Chủ tịch nước Lương Cường chủ trì Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội), cùng với sự tham dự của Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres và lãnh đạo, đại diện cấp cao khoảng 110 nước và nhiều tổ chức quốc tế. 

Thay mặt cho Nhà nước và Nhân dân Việt Nam, Chủ tịch nước Lương Cường nhiệt liệt chào mừng các đại biểu đến với Thủ đô Hà Nội - Thành phố vì Hòa bình, để tham dự Lễ mở ký Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng - một sự kiện mang ý nghĩa lịch sử, khởi đầu cho kỷ nguyên hợp tác toàn cầu về không gian mạng.

CÔNG ƯỚC HÀ NỘI GỬI ĐI 3 THÔNG ĐIỆP 

Sự kiện này không chỉ đánh dấu sự ra đời của một công cụ pháp lý toàn cầu, mà còn khẳng định sức sống bền bỉ của chủ nghĩa đa phương, nơi các quốc gia vượt qua các khác biệt, sẵn sàng cùng nhau gánh vác trách nhiệm vì lợi ích chung về hòa bình, an ninh, ổn định và phát triển, Chủ tịch nước Lương Cường nhấn mạnh.

Trong quá trình phát triển của nhân loại, khoa học - công nghệ đã giúp con người không ngừng mở rộng không gian sinh tồn, tương tác và phát triển. Và hôm nay, chúng ta đã và đang bước vào không gian mạng, nơi mỗi dòng dữ liệu, mỗi thao tác công nghệ, mỗi tương tác số đều có thể tác động sâu rộng đến an ninh, kinh tế, phát triển, và cả tương lai của các quốc gia. Không gian mạng vừa là không gian mới của phát triển, vừa là mặt trận mới của an ninh toàn cầu, nơi cơ hội và thách thức đan xen, nơi tiến bộ công nghệ phải song hành cùng đạo đức và trách nhiệm.

Cùng với những tiến bộ vượt bậc của công nghệ số, các hoạt động tội phạm mạng đang gia tăng nhanh chóng về quy mô, mức độ và hậu quả. Tội phạm mạng đã trở thành thách thức trực diện đối với an ninh, phát triển của mỗi quốc gia và đời sống, hạnh phúc của mỗi người dân trong thời đại số.

Các vụ tấn công mạng, đánh cắp dữ liệu, thao túng thông tin, xâm nhập hạ tầng thiết yếu diễn ra ngày càng tinh vi và có tổ chức, gây thiệt hại hàng nghìn tỷ đô la cho nền kinh tế toàn cầu mỗi năm; thông tin cá nhân và an toàn của người dân cũng đang bị xâm hại nghiêm trọng, trong đó trẻ em và phụ nữ là những đối tượng dễ bị tổn thương nhất.

Bảo vệ chủ quyền, lợi ích, an ninh quốc gia, bảo vệ không gian mạng, không chỉ là yêu cầu của thời đại, mà còn là điều kiện tiên quyết để mỗi quốc gia phát triển nhanh, bền vững, góp phần củng cố hòa bình, ổn định và thịnh vượng chung.

Chủ tịch nước Lương Cường nêu rõ trước những thách thức của tội phạm mạng, Công ước Hà Nội - một công ước đa phương toàn cầu về chống tội phạm mạng ra đời, là minh chứng sống động cho tinh thần đoàn kết và thượng tôn pháp luật. 

Qua 5 năm đàm phán, với hàng chục phiên thảo luận và hàng nghìn lượt ý kiến đóng góp, thành quả hôm nay là kết tinh của sự kiên trì, trí tuệ và lòng tin giữa các quốc gia, khi chúng ta cùng lựa chọn đối thoại thay vì đối đầu, hợp tác thay cho chia rẽ.

Quá trình đó hội tụ các giá trị toàn cầu, phản ánh tinh thần đồng thuận, sức sống của chủ nghĩa đa phương và vai trò trung tâm của Liên Hợp Quốc. Công ước Hà Nội gửi đi 3 thông điệp rõ ràng, mang ý nghĩa sâu sắc và lâu dài đối với thế giới.

Thứ nhất, khẳng định cam kết định hình trật tự, bảo đảm an toàn, an ninh trong không gian mạng trên cơ sở luật pháp quốc tế.

Thứ hai, đề cao tinh thần chia sẻ, đồng hành và hỗ trợ lẫn nhau, bởi chỉ khi cùng hợp tác, cùng nâng cao năng lực, chúng ta mới có thể bảo vệ không gian mạng ổn định và bền vững.

Thứ ba, nhấn mạnh mục tiêu cao nhất của mọi nỗ lực là vì người dân, để công nghệ phục vụ đời sống, phát triển mang lại cơ hội cho tất cả, và không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình số hóa toàn cầu.

Ba thông điệp đó thể hiện rõ nét tinh thần cốt lõi của Công ước Hà Nội, một công ước của thượng tôn pháp luật, của hợp tác và của người dân. Đó cũng chính là phương châm mà Việt Nam kiên định theo đuổi trong tiến trình hội nhập quốc tế, lấy pháp luật làm nền tảng, lấy hợp tác làm động lực, lấy người dân là chủ thể là trung tâm và mục tiêu của mọi nỗ lực.

Chủ tịch nước Lương Cường kêu gọi các quốc gia thành viên sớm phê chuẩn Công ước. 

VIỆT NAM LÀ NƯỚC ĐẦU TIÊN KÝ CÔNG ƯỚC HÀ NỘI

Theo Chủ tịch nước, đối với Việt Nam, Lễ mở ký Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm mạng hôm nay không chỉ là vinh dự, mà còn là trách nhiệm với cộng đồng quốc tế. Với chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hợp tác và phát triển, đa phương hóa, đa dạng hóa, là thành viên chủ động, tích cực, đối tác tin cậy và có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, hơn 5 năm qua, Việt Nam luôn đồng hành cùng tiến trình đàm phán Công ước này.

"Chúng tôi tự hào khi Hà Nội - Thủ đô của một đất nước vươn lên từ tro tàn của chiến tranh, được lựa chọn làm nơi khởi đầu kiến tạo không gian mạng hòa bình, hợp tác và tin cậy", Chủ tịch nước bày tỏ. "Việc Việt Nam đăng cai Lễ mở ký và là nước đầu tiên ký Công ước Hà Nội là minh chứng cho cam kết mạnh mẽ của chúng tôi đối với thượng tôn pháp luật, thực thi đầy đủ nghĩa vụ quốc tế và góp phần củng cố trật tự pháp lý toàn cầu trong không gian mạng".

Để Công ước thực sự đi vào cuộc sống, chúng ta cần không chỉ ý chí chính trị, mà cả nguồn lực thực thi. Hợp tác quốc tế trong đào tạo, hỗ trợ kỹ thuật và chuyển giao công nghệ sẽ giúp nâng cao năng lực của các quốc gia, góp phần xây dựng không gian mạng an toàn và ổn định.

Chủ tịch nước Lương Cường kêu gọi các quốc gia thành viên sớm phê chuẩn Công ước, để văn kiện này sớm có hiệu lực, thiết lập vững chắc một trật tự số công bằng, bao trùm và dựa trên luật lệ.

TỔNG THƯ KÝ LIÊN HỢP QUỐC: CÔNG ƯỚC LÀ HỆ THỐNG PHÒNG THỦ TẬP THỂ TRƯỚC TỘI PHẠM MẠNG 

Mở đầu bài phát biểu của mình, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc António Guterres bày tỏ, trong chuyến thăm gần đây nhất đến Việt Nam vào năm 2022, ông đã một lần nữa nhận thấy tầm nhìn truyền cảm hứng hướng tới tương lai và vai trò sống còn của Việt Nam trong chuỗi cung ứng điện tử toàn cầu.

Điều này khiến Hà Nội trở thành địa điểm đăng cai hoàn toàn phù hợp cho thời khắc này. Đây là một thành phố biểu trưng cho tinh thần của kỷ nguyên số: Đổi mới sáng tạo, nắm bắt cơ hội và tăng cường kết nối. Và Liên Hợp Quốc tự hào được hợp tác cùng Việt Nam để biến ngày hôm nay thành hiện thực, Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc nhấn mạnh.

Cũng theo ông António Guterres, chúng ta đang sống trong một thời đại của những thay đổi công nghệ vượt bậc. Hàng hóa và dịch vụ được luân chuyển chỉ bằng một cú nhấp chuột. Tuy nhiên, mọi cuộc cách mạng công nghệ đều có mặt trái của nó.

Trong những năm qua, không gian mạng đã trở thành mảnh đất màu mỡ cho tội phạm, giúp chúng mở rộng phạm vi hoạt động chưa từng có và di chuyển với tốc độ không thể tưởng tượng nổi chỉ một thập kỷ trước.

Hằng ngày, các thủ đoạn lừa đảo tinh vi chiếm đoạt tài sản của nhiều gia đình, phá hủy sinh kế và bòn rút hàng tỷ đô la từ các nền kinh tế. Những nội dung xâm hại tình dục trẻ em khủng khiếp để lại những sang chấn tâm lý vĩnh viễn.

Các dòng tiền bất hợp pháp được che giấu qua tiền mã hóa và giao dịch kỹ thuật số đang tài trợ cho các hoạt động buôn bán ma túy, vũ khí và khủng bố. Các doanh nghiệp, bệnh viện... bị tê liệt bởi các cuộc tấn công bằng mã độc tống tiền...

Thiệt hại không chỉ dừng lại ở mặt tài chính. Nó làm xói mòn lòng tin vào các thể chế, hủy hoại nền pháp quyền và gây ra những tổn hại thực tế. Trên không gian mạng, không một ai an toàn cho đến khi tất cả mọi người đều an toàn. Lỗ hổng an ninh ở bất cứ đâu cũng có thể khiến người dân và các tổ chức ở mọi nơi gặp nguy hiểm.

Theo Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc, đó là lý do chúng ta cần một phản ứng tập thể mạnh mẽ trên toàn cầu. Cho đến nay, thế giới vẫn thiếu một khuôn khổ pháp lý chung để thống nhất các nỗ lực. Nhưng sau 5 năm đàm phán phức tạp, các quốc gia thành viên đã cho ra đời hiệp ước tư pháp hình sự đầu tiên trong hơn hai thập kỷ qua.

Vì vậy, Công ước của Liên Hợp Quốc về tội phạm mạng là một công cụ mạnh mẽ, có tính ràng buộc pháp lý nhằm củng cố hệ thống phòng thủ tập thể của chúng ta trước tội phạm mạng.

Đây là lời cam kết rằng các quyền con người cơ bản như quyền riêng tư, nhân phẩm và sự an toàn phải được bảo vệ cả ngoài đời thực lẫn trên mạng. Đây là minh chứng cho sức mạnh bền bỉ của chủ nghĩa đa phương trong việc cung cấp các giải pháp. Và đây là sự khẳng định rằng không một quốc gia nào, dù ở bất kỳ trình độ phát triển nào, sẽ bị bỏ lại đơn độc và không được bảo vệ trước tội phạm mạng, ông António Guterres khẳng định.

Nói về đột phá lớn của Công ước, ông António Guterres cho biết, một trong những điểm quan trọng nhất là việc chia sẻ bằng chứng kỹ thuật số xuyên biên giới. Đây vốn là một trở ngại lớn đối với công lý, khi thủ phạm ở một quốc gia, nạn nhân ở quốc gia khác và dữ liệu được lưu trữ ở một nước thứ ba.

Theo đó, Công ước cung cấp một lộ trình rõ ràng để các nhà điều tra và công tố viên cuối cùng cũng vượt qua được rào cản này. Đây cũng là một thắng lợi cho các nạn nhân của lạm dụng trực tuyến.

Lần đầu tiên trong một hiệp ước quốc tế, hành vi phát tán hình ảnh nhạy cảm khi chưa có sự đồng thuận được công nhận là một tội hình sự. Công ước cũng thúc đẩy các biện pháp bảo vệ nạn nhân một cách mạnh mẽ, bao gồm quyền tiếp cận các biện pháp phục hồi, bồi thường và gỡ bỏ nội dung bất hợp pháp. Bằng cách tạo ra các nghĩa vụ mang tính ràng buộc, Công ước biến những cam kết của chúng ta thành các biện pháp bảo vệ thiết thực, ông António Guterres nói.