Phát triển nhà ở xã hội là chủ trương, chính sách lớn của Đảng, Nhà nước, nhằm đáp ứng nhu cầu chỗ ở cho người thu nhập thấp, đồng thời góp phần tăng đầu tư, tiêu dùng, đảm bảo an sinh, tiến bộ và công bằng xã hội. Tuy nhiên, quá trình thực hiện vẫn tồn tại không ít vướng mắc.

Vì vậy, để tháo gỡ những điểm nghẽn, tại toạ đàm “Hiện thực hoá giấc mơ nhà ở xã hội” do Báo Tiền Phong tổ chức, các doanh nghiệp đã đề xuất nhiều giải pháp.

KHÓ KHĂN KHI TIẾP CẬN ĐẤT ĐAI

Bà Nguyễn Hoa Hồng Nhung, Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư xây dựng NHS, cho biết khi triển khai dự án, doanh nghiệp gặp khó khăn trong tiếp cận đất đai, một số địa phương chưa bố trí đủ quỹ đất cho nhà ở xã hội, đất thường nằm xa trung tâm và thiếu hạ tầng. Thủ tục hành chính phức tạp, quy trình giao đất, phê duyệt quy hoạch và giải phóng mặt bằng kéo dài, gây chậm trễ đối với việc thực hiện dự án. Nhiều chính quyền địa phương chưa thực sự tích cực phát triển nhà ở xã hội.

Bên cạnh đó, quy trình giải ngân các khoản vay ưu đãi phức tạp và kéo dài. Lãi suất cho vay nhà ở xã hội chưa hấp dẫn, chưa đủ để đáp ứng nhu cầu của người dân lẫn doanh nghiệp.

Vì vậy, đại diện Công ty NHS kiến nghị cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian thẩm định hồ sơ, cho phép các bước thực hiện song song; tăng cường hợp tác giữa chính quyền và doanh nghiệp, bố trí quỹ đất có vị trí thuận lợi, hạ tầng đầy đủ để phát triển nhà ở xã hội; cải thiện chính sách tín dụng, giảm lãi suất, kéo dài thời gian cho vay. Đặc biệt là có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và chính quyền để triển khai giải pháp một cách hiệu quả.

Là doanh nghiệp đã tham gia phát triển nhà ở xã hội từ những ngày đầu,  ông Lê Quang Huy, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP BIC Việt Nam, cho biết hành lang pháp lý đang ngày càng rõ ràng hơn. Tuy nhiên, điều mà ông Huy lưu ý là phải hiểu được thì người dân mới dễ dàng tiếp cận. Trước đây, BIC Việt Nam từng hướng dẫn trực tiếp nhưng tốn nhiều thời gian và nhân lực.

Thực tế, doanh nghiệp cũng tiến hành hướng dẫn hồ sơ online, khá thuận tiện và nhanh chóng. Khi áp dụng công nghệ có thể phục vụ hàng nghìn người cùng lúc. "Chúng tôi kiến nghị thời gian tới cần xây dựng hành lang pháp lý cho phép áp dụng công nghệ trong việc thu - xét duyệt hồ sơ. Công tác thu - xét duyệt hồ sơ hiện vẫn thực hiện thủ công, nếu áp dụng công nghệ vừa tránh được tiêu cực mà vừa bám sát hành lang pháp lý", ông Huy nói.

Theo ông Nguyễn Tuấn Anh, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị Hud, chưa bao giờ Chính phủ lại có sự tháo gỡ về thủ tục hành chính như bây giờ, nhưng Tổng công ty vẫn gửi đề xuất là tới đây, Bộ Xây dựng nên hướng dẫn đồng bộ chứ không lắt nhắt, riêng lẻ.

Cụ thể, để có được giá thấp cho nhà ở xã hội cần xây dựng cơ sở dữ liệu về thiết kế. Sau khi các nhà đầu tư bất động sản hoàn thành dự án chung cư thì thiết kế đó đưa vào cơ sở dữ liệu chung của toàn quốc, để đơn vị sau có thể lấy và sử dụng, chỉ thay đổi kết cấu nền đất. Như vậy sẽ rút ngắn giai đoạn thiết kế và chi phí thiết kế.

Về công tác thẩm định chỉ nên thẩm định một bước, không tiến hành hai lần. Hiện nay, Sở Xây dựng ở địa phương đang thực hiện hai bước thẩm định là thiết kế cơ sở và thiết kế hoàn thành thi công.

Ngoài ra, vấn đề vốn vay rất quan trọng. Các ngân hàng thường yêu cầu thẩm định hiệu quả đầu tư, tôi cảm thấy ngân hàng đang đi quá sâu vào việc chuyên môn. Một dự án nhà ở xã hội phải hiệu quả thì mới thu hút nhà đầu tư. Hơn nữa, dự án đã qua thẩm định của Sở Xây dựng về mặt hiệu quả, vì vậy, không cần thiết thẩm định lại, rất mất thời gian.

Việc xác nhận người dân được thụ hưởng nhà ở xã hội cũng đang gặp vướng mắc. Đối với địa phương sở tại khi xác nhận phải phát văn bản đi tới địa phương khác xin xác nhận, nhưng có địa phương trả lời có địa phương không. Do đó, cần xây dựng cơ sở dữ liệu chung của toàn thành phố. Người dân có thể nộp hồ sơ lên một trung tâm dữ liệu. Đến khi có dự án nhà ở xã hội phù hợp của thành phố sẽ sử dụng luôn dữ liệu của người dân để xác nhận.

CƠ SỞ HIỆN THỰC HÓA GIẤC MƠ CỦA NGƯỜI DÂN

Phát biểu tại toạ đàm, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh nhấn mạnh rằng công tác phát triển nhà ở xã hội luôn được Chính phủ, Quốc hội quan tâm. Mới đây, Ban Bí thư đã có chỉ đạo nhằm tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong phát triển nhà ở xã hội. Chính phủ tổ chức nhiều hội nghị triển khai đầu tư nhà ở xã hội. Thủ tướng ban hành Đề án phát triển 1 triệu căn nhà ở xã hội từ 2021-2030 và Nghị quyết giao chỉ tiêu cụ thể cho từng địa phương đến năm 2030.

Việc phát triển nhà ở xã hội tiếp tục ghi nhận nhiều giải pháp quyết liệt, đồng bộ. Trong đó, giải pháp được quan tâm là hoàn thiện thể chế. Các bộ ngành tích cực tổng kết vướng mắc thực tế nhằm sửa đổi các quy định, với sự tập trung hướng đến cải cách thủ tục hành chính, phân cấp phân quyền, xây dựng cơ chế ưu đãi nhà đầu tư, quan tâm các đối tượng thụ hưởng, nhất là lực lượng vũ trang và công nhân khu công nghiệp.

Sau khi có chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ, Thủ tướng chính phủ, các địa phương vào cuộc rất quyết liệt, nhiều địa phương còn thành lập ban chỉ đạo có kế hoạch triển khai cụ thể.

Đặc biệt, ngày 29/5, Quốc hội quyết định thông qua Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội, với nhiều nội dung mới, quan trọng để hiện thực hóa giấc mơ nhà ở xã hội của người dân.

Thứ nhất, thành lập Quỹ Nhà ở quốc gia - một quỹ tài chính nhà nước có tư cách pháp nhân hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, với mục đích đầu tư nhà ở xã hội, hạ tầng, tạo lập nhà ở xã hội cho thuê đối với cán bộ, công chức cho người lao động. Thứ hai, nhóm chính sách cải cách thủ tục hành chính, giao chủ đầu tư không cần qua đấu thầu cho lực lượng vũ trang.

Thứ ba, thẩm định phê duyệt, điều chỉnh dự án nhà ở xã hội. Trong đó có việc cắt bỏ một số bước liên quan đến nhiệm vụ, tháo gỡ, rút ngắn thời gian. Thứ tư, thủ tục đầu tư xây dựng. Thứ năm, xác định giá bán, giá thuê nhà ở xã hội cũng được cải cách. Phân cấp cho chủ đầu tư quyết định giá bán trên cơ sở tính đúng, tính đủ, trên kiểm toán. Thứ sáu, điều kiện đối tượng được mua, thuê nhà ở xã hội cũng mở rộng.

Tuy nhiên, “lắng nghe ý kiến của các bộ, ngành, chuyên gia, doanh nghiệp – những đơn vị trực tiếp thực hiện dự án vô cùng quan trọng. Thời gian tới cần tiếp tục hoàn thiện và triển khai hiệu quả chính sách giúp thu hút đầu tư. Các cấp chính quyền tăng cường quản lý, giám sát và hỗ trợ doanh nghiệp triển khai dự án…”, Thứ trưởng Nguyễn Văn Sinh nhấn mạnh.

Theo ông Nguyễn Văn Luyến, Tổng Giám đốc UDIC, việc Quốc hội vừa ban hành Nghị quyết cơ chế, chính sách đặc thù đối với xây dựng, phát triển nhà ở xã, là chính sách rất trúng, đúng và mong mỏi của doanh nghiệp. Mặc dù còn tương đối khó khăn, nhưng bất cứ chính sách nào đều cần độ trễ để đáp ứng.