Trong cuộc trao đổi với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy trước thềm năm mới Giáp Thìn 2024, ông Phạm Văn Bình, Phó Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính), khẳng định những quy định mới sẽ nâng chất hoạt động thẩm định giá, nổi bật là chuyên môn hóa hoạt động của thẩm định viên theo lĩnh vực tài sản, điều chỉnh điều kiện hành nghề của thẩm định viên về giá và điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá tại doanh nghiệp.

Cùng các quy định khác đang nghiên cứu sửa đổi, hành lang pháp lý trong hoạt động thẩm định giá sẽ dần hoàn thiện hơn, giúp hoạt động thẩm định giá phát triển theo hướng chuyên nghiệp, hiệu quả hơn. 

Thẩm định viên về giá là linh hồn trong doanh nghiệp thẩm định giá. Luật Giá có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024 tới đây đưa ra những quy định nổi bật nào để quản lý chặt chẽ hơn và nâng cao tiêu chuẩn thẩm định viên về giá, thưa ông?

Luật Giá số 16/2023/QH15 đã được Quốc hội thông qua ngày 19/6/2023 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024, trong đó dịch vụ thẩm định giá có nhiều điểm mới. 

Ngay khi Luật Giá được ban hành, Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) nhiều lần thông báo đến doanh nghiệp thẩm định giá và thẩm định viên về giá hành nghề chủ động rà soát, bảo đảm điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá.

Quy định chung về thẩm định giá, Luật Giá 2023 cơ bản kế thừa quy định hiện hành, có sửa đổi, bổ sung, kết cấu cho phù hợp với tính chất của hoạt động thẩm định giá.

Theo đó, tại nội dung về giải thích từ ngữ đã quy định “Thẩm định giá là hoạt động tư vấn xác định giá trị của tài sản thẩm định giá tại một địa điểm, thời điểm, phục vụ cho mục đích nhất định do doanh nghiệp thẩm định giá, hội đồng thẩm định giá thực hiện theo Chuẩn mực thẩm định giá Việt Nam”.

Đồng thời, Luật Giá 2023 cũng làm rõ hơn về những điều nghiêm cấm đối với thẩm định viên về giá, doanh nghiệp thẩm định giá, khách hàng và các đối tượng liên quan khác trong hoạt động thẩm định giá, cũng như về trách nhiệm công khai thông tin của thẩm định viên và doanh nghiệp thẩm định giá.

Đối với Thẻ thẩm định viên về giá, Luật Giá 2023 củng cố theo hướng chuyên môn hóa hoạt động của thẩm định viên theo lĩnh vực tài sản. Theo đó, Thẻ thẩm định viên về giá được chuyên môn hóa theo 02 lĩnh vực gồm: (i) thẩm định giá tài sản; (ii) thẩm định giá doanh nghiệp. Điều này góp phần nâng cao chất lượng thẩm định viên theo lĩnh vực chuyên môn sâu, cũng như tiết kiệm nguồn lực xã hội trong học tập, bồi dưỡng, nâng cao kiến thức, thi cấp Thẻ thẩm định viên về giá.

Bên cạnh đó, do lĩnh vực thẩm định giá rất rộng, nhiều nội dung thuộc nhiều chuyên ngành khác không chỉ giới hạn trong các chuyên ngành kinh tế, kinh tế - kỹ thuật, kỹ thuật, luật và nhằm khuyến khích phát triển nghề thẩm định giá nên một trong những điều kiện dự thi cấp thẻ thẩm định viên là có bằng đại học trở lên mà không phân biệt chuyên ngành đào tạo.

Đối với Thẩm định viên về giá, theo quy định của Luật Giá 2012, thẩm định viên về giá không được hành nghề với tư cách cá nhân; người có thẻ thẩm định viên về giá khi có nhu cầu hành nghề thẩm định giá phải gắn với hoạt động của doanh nghiệp.

Do đó, trên cơ sở kế thừa các quy định hiện hành, Luật Giá 2023 quy định rõ hơn việc đăng ký hành nghề với Bộ Tài chính thông qua doanh nghiệp thẩm định giá và quy định rõ thẩm định viên về giá phải là những người có Thẻ thẩm định viên và đang hành nghề thẩm định giá tại các doanh nghiệp thẩm định giá.

Điều kiện để đăng ký hành nghề phải là người có Thẻ thẩm định viên và có kinh nghiệm 36 tháng làm việc thực tế để nâng cao chất lượng dịch vụ thẩm định giá, trừ đối tượng được đào tạo trình độ đại học trở lên theo chương trình định hướng ứng dụng thì cần đủ 24 tháng.

Bên cạnh đó, nhằm quản lý chặt chẽ hơn đối với các thẩm định viên về giá, Luật cũng quy định về những điều cấm đối với thẩm định viên về giá, quy định một số trường hợp xử lý đối với thẩm định viên về giá khi vi phạm pháp luật về thẩm định giá như tước thẻ, thu hồi thẻ thẩm định viên về giá.

Với doanh nghiệp, điều kiện cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá có những thay đổi ra sao, thưa ông?

Đối với điều kiện cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá, Luật Giá 2023 bổ sung điều kiện nhằm củng cố hoạt động của các doanh nghiệp thẩm định giá như: quy định điều kiện về số lượng thẩm định viên tại doanh nghiệp thẩm định giá từ ba lên có ít nhất năm thẻ thẩm định viên về giá.

Các doanh nghiệp có trách nhiệm mua bảo hiểm rủi ro nghề nghiệp hoặc trích lập dự phòng. Đồng thời, chi nhánh phải có ít nhất ba thẻ thẩm định viên về giá độc lập với doanh nghiệp và các chi nhánh khác.

Luật Giá 2023 quy định riêng một điều về người đại diện theo pháp luật, Giám đốc hoặc Tổng giám đốc của doanh nghiệp thẩm định giá để nâng cao tính pháp lý; đồng thời, tiếp tục khẳng định giá trị pháp lý của các quy định này trong thực tiễn quản lý hoạt động thẩm định giá.

Luật củng cố quy định về điều kiện hoạt động của doanh nghiệp và chi nhánh doanh nghiệp thẩm định giá nhằm quản lý chặt chẽ hơn hoạt động thẩm định giá của doanh nghiệp trong trường hợp doanh nghiệp có biến động về thẩm định viên về giá ảnh hưởng đến điều kiện hoạt động. Đồng thời, cũng củng cố và làm rõ hơn quyền và nghĩa vụ, nhất là nghĩa vụ của thẩm định viên và doanh nghiệp thẩm định giá trong hoạt động cung cấp dịch vụ thẩm định giá.

Bên cạnh đó, Luật Giá 2023 bổ sung quy định về giải quyết tranh chấp giữa doanh nghiệp thẩm định giá và khách hàng thẩm định giá về kết quả thẩm định giá. Theo quy định, mối quan hệ giữa doanh nghiệp thẩm định giá và khách hàng được thực hiện thông qua hợp đồng thẩm định giá là hợp đồng dân sự.

Vì vậy, khi phát sinh tranh chấp sẽ được giải quyết thông qua cơ chế: (i) thương lượng, hòa giải trên cơ sở những cam kết đã ghi trong hợp đồng thẩm định giá; (ii) giải quyết bằng trọng tài thương mại; (iii) khởi kiện tại tòa án theo quy định của pháp luật. Để tạo điều kiện cho các bên và làm rõ cơ chế giải quyết tranh chấp, tại Luật Giá 2023 quy định một điều để dẫn chiếu các quy định hiện hành nhằm triển khai thực hiện thuận lợi khi có phát sinh.

Tại Luật Giá 2023 cũng bổ sung một chương (Chương VII) quy định về công tác thanh tra chuyên ngành về giá, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giá, thẩm định giá với các quy định về nguyên tắc, nội dung và trách nhiệm của các đơn vị trong việc triển khai thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về giá, thẩm định giá nhằm tăng cường hơn nữa công tác này trong thực tiễn quản lý nhà nước đối với dịch vụ thẩm định giá.

Để nâng cao chất lượng hoạt động thẩm định, trong Luật Giá bổ sung nhiều nội dung mới về “rào cản” kỹ thuật gia nhập thị trường với doanh nghiệp như nâng số lượng thẩm định viên (từ ba lên năm), quy định vốn điều lệ… Tuy nhiên, nhiều ý kiến nghi ngờ hiệu quả của quy định này bởi nâng lượng chưa chắc nâng được chất, ông bình luận gì về điều này?

Chất lượng hoạt động thẩm định giá đến từ nhiều phía và từ nhiều yếu tố. Luật Giá 2023 tiếp cận vấn đề này theo hướng bao quát và tổng thể, tức vừa quan tâm củng cố về mặt lượng, vừa quan tâm về mặt chất đối với hoạt động cung cấp dịch vụ thẩm định giá.

Theo đó, Luật Giá 2023 nâng điều kiện đối với doanh nghiệp thẩm định giá từ ba lên có ít nhất năm thẻ thẩm định viên về giá, chi nhánh doanh nghiệp thẩm định giá từ hai lên có ít nhất ba thẻ thẩm định viên về giá độc lập với doanh nghiệp và các chi nhánh khác.

Đối với quy định tổng số vốn góp của các thành viên góp vốn, cổ đông là thẩm định viên về giá hành nghề tại doanh nghiệp cổ phần và trách nhiệm hữu hạn 2 thành viên trở lên phải chiếm trên 50% vốn điều lệ của doanh nghiệp nhằm đảm bảo quyền chi phối của thẩm định viên đối với hoạt động của doanh nghiệp thẩm định giá, tránh bị nhóm cổ đông không nắm giữ chuyên môn nhưng lại khống chế và chi phối doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực chuyên môn.

Do đó, nhận định cho rằng việc nâng số lượng thẩm định viên như từ 3 lên 5 hay quy định về tỷ lệ vốn điều lệ nắm giữ của thẩm định viên về giá… không có hiệu quả trong việc nâng cao chất lượng thẩm định giá chưa thật sự phù hợp với lĩnh vực thẩm định giá hiện nay.

Ông đưa ra đề xuất gì để doanh nghiệp có thể kịp thời đánh giá kiểm soát chất lượng thẩm định viên, báo cáo thẩm định giá, sớm ngăn ngừa những vi phạm không đáng có như vừa qua?

Luật Giá 2023 tiếp cận chất lượng hoạt động thẩm định giá từ chính các thẩm định viên về giá và doanh nghiệp thẩm định giá. Thẩm định viên chịu trách nhiệm về chuyên môn trong quá trình thực hiện và bảo đảm báo cáo thẩm định giá tuân thủ các Chuẩn mực thẩm định giá Việt Nam, cũng như bảo đảm tính độc lập về chuyên môn nghiệp vụ, tính trung thực, khách quan, chính xác trong quá trình thẩm định giá tài sản.

Đồng thời, doanh nghiệp thẩm định giá có nghĩa vụ xây dựng, tổ chức thực hiện kiểm soát chất lượng báo cáo thẩm định giá để phát hành và cung cấp chứng thư thẩm định giá cho khách hàng thẩm định giá; bố trí thẩm định viên về giá…

Tại Luật Giá 2023 cũng quy định rõ những điều cấm, cũng như quyền và nghĩa vụ đối với thẩm định viên về giá và doanh nghiệp thẩm định giá. Đồng thời, tại Luật Giá 2023 quy định về việc công khai thông tin, việc xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ hoạt động thẩm định giá, thanh tra, kiểm tra hoạt động thẩm định giá, quy định về việc đánh giá hoạt động doanh nghiệp thẩm định giá.

Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 7+8-2024 phát hành ngày 12-25/02/2024. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:  

https://postenp.phaha.vn/chi-tiet-toa-soan/tap-chi-kinh-te-viet-nam